Categorie:Vereniging
Een vereniging is een verzameling mensen die zich met een bepaald doel georganiseerd hebben.
Inhoud
Juridisch
Nederland
Een vereniging is een rechtspersoon voor de Nederlandse wet. De rechten en plichten van een vereniging worden geregeld in het Burgerlijk Wetboek, boek 2, artikel 26 t/m 52.
Een vereniging wordt in het algemeen opgericht door bij de notaris hiervan een akte op te maken. Dit is niet noodzakelijk, maar zonder notaris heeft de vereniging beperkte rechtsbevoegdheid (de bestuurders zijn hoofdelijk aansprakelijk. De vereniging kan geen registergoederen verkrijgen en geen erfgenaam zijn). Wanneer een vereniging bij de notaris opgericht is, zijn er ook statuten. Hierin staat ten minste de naam en zetel van de vereniging, het doel van de vereniging, de verplichtingen van de leden, de wijze van bijeenroepen van de algemene (leden)vergadering en de wijze van benoeming/ontslag van de bestuurders. Ook moet er worden bepaald wat er met een batig saldo van de vereniging gebeurt in geval van ontbinding of er moet een wijze omschreven worden hoe de bestemming van een batig saldo zal worden bepaald. Verder laat de Nederlandse wet ruimte over om andere zaken in de statuten vast te leggen.
Doel
Een vereniging heeft een doel dat nagestreefd wordt. Dit doel mag echter niet het verdelen van winst onder de leden zijn. Wat niet wil zeggen dat er geen winst gemaakt mag worden, maar deze moet ingezet worden voor een bepaald doel (zoals het doel van de vereniging, kennisdeling, verbetering van de kwaliteit, liefdadigheid, etc.).
Vergadering van de leden
Een vereniging wordt gevormd door haar leden. Dat kunnen zijn natuurlijke personen (mensen) of rechtspersonen (bijvoorbeeld ondernemingen). Zij zijn lid omdat zij het doel steunen. De leden betalen meestal contributie om de vereniging draaiend te houden. Leden hebben invloed op het beleid van de vereniging via de algemene (leden)vergadering (ALV). Deze wordt doorgaans ten minste eenmaal per jaar gehouden; elk lid wordt daarvoor bij convocatie opgeroepen en is in de vergadering stemgerechtigd. Bij deze jaarlijkse ALV presenteert het bestuur de resultaten van de vereniging en nieuwe plannen. Ook legt het bestuur verantwoording af over het financieel beheer en wordt het bestuur ter zake gedechargeerd na controle (door een accountant of een kascommissie).
Ook wordt een ALV gehouden bij een bestuurswisseling of een statutenwijziging. Het bestuur roept doorgaans de ledenvergadering bijeen, maar dat is ook mogelijk door een deel van de leden (tien procent, of een lager percentage als de statuten dat bepalen). Bij (zeer) grote verenigingen is het houden van een ALV onhandig of soms zelfs onmogelijk, omdat het aantal leden op de vergadering te groot zou worden. In zo'n geval voorzien de statuten meestal in een getrapte vertegenwoordiging: de leden kiezen uit hun midden vertegenwoordigers die tezamen het hoogste orgaan van de vereniging vormen. Zo'n vertegenwoordiging heet vaak de Ledenraad of de Bondsraad. Voorbeelden zijn de ANWB( meer dan 3 miljoen leden), de FNV (1,2 miljoen leden) en de Consumentenbond (600 duizend leden).
Het bestuur bepaalt over het algemeen de vergaderagenda en kan op deze wijzen de vergadering in grote mate sturen. Leden kunnen enkel onderwerpen naar voren brengen door een motie in te dienen of door het bestuur voorafgaand aan de vergadering schriftelijk te verzoeken om een onderwerp op de agenda te zetten. In de statuten of het huishoudelijk reglement kan bepaald worden dat een verzoek betreffende het opnemen van een agendapunt ingediend moet worden door een bepaald aantal leden.
Bestuur
Een vereniging heeft een bestuur. Het bestuur wordt vaak uit de leden gekozen en deze besturen vertegenwoordigen de vereniging (in en buiten rechte). Zij zijn belast met de dagelijkse gang van zaken. Het bestuur bestaat ten minste uit een voorzitter, een secretaris en een penningmeester. Het bestuur heeft ten opzichte van de vergadering eigen rechten en plichten. Het bestuur is bij uitsluiting bevoegd om het dagelijkse beleid van de vereniging te bepalen. In beginsel zit het bestuur de vergadering voor en bepaalt het bestuur de agenda van de vergadering, hierover kan echter een afwijkende bepaling opgenomen worden in de statuten.
Verdeling van bevoegdheid tussen bestuur en vergadering
Een vaak gehoord adagium is dat de vergadering het hoogste orgaan van de vereniging is, dit beginsel is echter achterhaald. Sinds het Aurora arrest van 19 februari 1960 wordt aangenomen dat de vergadering en het bestuur beide gelijkwaardige organen van een rechtspersoon zijn, die beide hun eigen bevoegdheid hebben. Het bestuur is belast met het dagelijks beleid van de vereniging (en dit is dan ook voorbehouden aan het bestuur), de vergadering is enkel belast met besluiten aangaande het voortbestaan en de organisatie van de vereniging, zoals: statutenwijzigingen; benoemen en ontslag van bestuur; wijzigen en aannemen van huishoudelijke reglementen; toetreding en royement van leden; en; goedkeuring van begrotingen en eindafrekeningen.
Competentiegeschillen
Door middel van een motie kan een vergadering een besluit nemen over een onderwerp welke voorbehouden is aan de competentie van het bestuur, zijnde een besluit welke betrekking heeft op beleid. Het bestuur is dan echter vrij om geen gevolg te geven aan de motie. Een feitelijk gevolg van het 'in de wind slaan' van een motie kan wel zijn dat het bestuur wordt afgezet door middel van een motie van wantrouwen.
Enkel door middel van een statuten wijziging kan een vergadering beleid dwingend voorschrijven aan het bestuur. Het is echter niet mogelijk om in de statuten op te nemen dat een vergadering bevoegd is om naar eigen inzicht beleid te vormen omdat deze bepaling een te grote inbreuk maakt op de wettelijke competentieverdeling. Het bestuur moet in algemene zin bij uitsluiting bevoegd blijven om het beleid te bepalen.
Afdelingen
Sommige verenigingen strekken zich uit over een groot gebied maar hebben ook lokale doelen (zoals vakbonden en politieke partijen). In dat geval bestaat een vereniging vaak uit verschillende sub-afdelingen.
Een afdeling is binnen een vereniging een afgebakend geografisch gebied waarbinnen de verenigingsactiviteiten voor de groep leden binnen het gebied plaatsvinden. Een afdeling heeft een eigen bestuur en commissies die zich met de lokale zaken bezighouden. Meestal zijn de leden van een afdeling ook lid van de overkoepelende organisatie. Maar er zijn ook verenigingen waar lokale leden bestaan.
Soorten verenigingen (naar inhoud)
Men kan verenigingen indelen naar hun inhoud en naar hun vorm:
- Volgende verenigingen kan men onderscheiden naar hun inhoud:
- Belangenvereniging
- Beroepsvereniging
- Branchevereniging
- Carnavalsvereniging
- Consumentenvereniging
- Foto- Film- en Diavereniging
- Geboortestreekvereniging
- Groepsvereniging
- Hobbyvereniging
- Humanistische vereniging
- Vrijmetselaarsloge
- Muziekvereniging
- Natuurvereniging
- Patiëntenvereniging
- Pluimvee en konijnenvereniging
- Politieke partij
- Sportvereniging
- Studentenvereniging
- Studievereniging
- Vakbond
- Vogelvereniging
Soorten verenigingen (naar vorm)
- Vereniging : algemene benaming voor het georganiseerd en vrijwillig samenwerken of samenkomen rond een bepaald doel tussen twee of meer mensen of organisaties; in een enkel geval heeft een vereniging maar één lid, bijvoorbeeld de Vereniging Groep Wilders
- vereniging van verenigingen (federatie, bond), bv. een Sportbond, en de Federatie van Nederlandse Verenigingen tot Integratie van Homoseksualiteit COC Nederland
