IJsselmeer
Het IJsselmeer ontstond door het afsluiten van een deel van de Zuiderzee. De Afsluitdijk werd voltooid op 28 mei 1932 en de officiële naamsverandering vond plaats op 20 september 1932. Het meer werd genoemd naar de river de IJssel, die erin uitmondt. Het deel van de vroegere Zuiderzee ten noorden van de Afsluitdijk wordt tegenwoordig tot de Waddenzee gerekend.
Het IJsselmeer wordt begrensd door de Afsluitdijk, de Friese kust tussen grofweg Makkum en Lemmer, de westelijke dijk van de Noordoostpolder, de Ketelbrug, de noordwestelijke dijk van Oostelijk Flevoland, de Houtribsluizen, de dijk Lelystad-Enkhuizen en de Noord-Hollandse kust van Enkhuizen naar Den Oever aan de Afsluitdijk.
Door de aanleg van de Houtribdijk (1976) werd het Markermeer afgesplitst van het IJsselmeer.
Het IJsselmeer is het grootste meer van Nederland. Het heeft een oppervlakte van 1100 km². Het diepste punt bevindt zich voor de kust van Lelystad (9,5 meter beneden NAP). Het water wordt naar de Waddenzee geloosd door twee spuicomplexen, de Stevinsluizen bij Den Oever (Noord-Holland) en de Lorentzsluizen bij Kornwerderzand. Dat spuien gebeurt bij eb, dan staat het water in de Waddenzee lager dan in het IJsselmeer.
Een andere functie is om de omliggende gebieden te voorzien van zoet water; zo wordt bij Lemmer water ingelaten, om Friesland en Groningen te voorzien van zoet water. Ook wordt water gebruikt voor de drinkwatervoorziening zoals bij Andijk.
Inhoud
Waterstand
In de zomer staat water van het IJsselmeer 20 centimeter hoger. Het zomerpeil wordt op 0,20m onder NAP gehouden, het winterpeil op 0,40m onder NAP. In de zomer, wanneer de rivieren weinig water aanvoeren, maar wanneer er tegelijkertijd veel zoet water nodig is voor het doorspoelen van kanalen en het tegengaan van verzilting in de polders in heel NW-Nederland, wordt voor een relatief hoog waterpeil in het IJsselmeer gezorgd. Hiervoor is de IJssel verdiept en zijn drie stuwcomplexen geplaatst in de Nederrijn.
Toekomstperspectief
De verwachting is dat als gevolg van de klimaatsveranderingen de hoeveelheid water die naar de Waddenzee geloosd zal moeten worden, zal moeten verdubbelen. Hierbij wordt ervan uitgegaan dat het water in de Waddenzee 30 cm hoger wordt tegenover het IJsselmeer. Nu is het doel om de spuicapaciteit te verdubbelen en tevens de ecologische samenhang van het IJsselmeer en de Waddenzee te verbeteren.
Scheepvaart
Het IJsselmeer heeft in principe vier toegangen voor de scheepvaart:
- via de Houtribsluizen naar het Markermeer,
- via de Prinses Margrietsluis naar Noord-Nederland en Duitsland,
- via de IJssel en Kampen en
- via de Lorentzsluizen in de Afsluitdijk.
De routes via Enkhuizen en Den Oever zijn van een lagere classificatie dan deze vier toegangswegen en daarmee niet geschikt voor grote binnenvaartschepen.
Sluizen en bruggen
De sluizen en bruggen bij de toegangen naar het IJsselmeer hebben verschillende afmetingen:
De Houtribsluizen hebben afmetingen van 240 m lang x 18 m breed en een drempeldiepte van 4,5 m. Over de sluizen liggen beweegbare bruggen. Dit is de hoofdroute naar en van het IJsselmeer waar een vaardiepte van 3,50 m is toegestaan. Het maatgevend knelpunt op deze route is de Schellingwouderbrug te Amsterdam. Deze beweegbare brug is 18 m breed.
De Prinses Margrietsluis heeft een afmeting van 260 x 16 m en een drempeldiepte van 4 m. Over de sluis ligt een beweegbare brug. Een vaardiepte van 3,5 m is toegestaan.
In de IJsselmond ligt de Ketelbrug. De doorvaartopening is 18 m breed en daarmee is de situatie vergelijkbaar met de Schellingwouderbrug. Voorbij Kampen is de IJssel bevaarbaar voor schepen van 110 x 12 x circa 3 m.
De grote Lorentzsluis in Kornwerderzand heeft een afmeting van 137 x 14 en een drempeldiepte van 3,5 m. Een vaardiepte van 3,20 m is toegestaan. Het is mogelijk gebruik te maken van deze sluis met binnenvaartschepen in de klasse Va.
Eilanden in het IJsselmee
Ten noorden van Andijk heeft men het eiland De Kreupel aangelegd, met als doel om de voedselbronnen voor de vogels beter bereikbaar te maken. In de luwte van het ca. 70 ha grote natuurproject is een aanlegsteiger met circa 20 aanlegplaatsen.
Steden en dorpen aan het IJsselmeer
Met de klok mee, vanaf de Afsluitdijk
- Cornwerd
- Makkum
- Piaam
- Gaast
- Workum
- Hindeloopen
- Molkwerum
- Stavoren
- Laaxum
- Mirns
- Lemmer
- Urk
- Lelystad
- Enkhuizen
- Andijk
- Wervershoof
- Onderdijk
- Medemblik
- Den Oever
