Coordinaten

Coördinaten worden gebruikt om een positie op de aarde te beschrijven. Op een plat vlak zoals een A4'tje is dat heel simpel (3cm vanaf de linkerbovenhoek naar rechts, 5cm vanaf de linkerbovenhoek naar onder: een heel exacte beschrijving van een punt op dat papier) maar op een bol zoals onze aarde is dat wat ingewikkelder.

Een coördinaat bestaat net als bij het papieren voorbeeld uit een lengtegraad ('zoveel cm naar links') en een breedtegraad ('zoveel cm naar onder'). Bij de aarde hebben we wat andere referentiepunten, maar het principe is hetzelfde. Je hebt een vast punt nodig om mee te beginnen (papier: linkerbovenhoek), en vandaar kan je dan de positie uitzetten.

Breedtegraden

Het vaste punt voor de breedtegraden is de evenaar. Dat is een denkbeeldige horizontale lijn over het midden van de aardbol. Omdat de aarde een bol is, wordt de afstand tot de evenaar vaak uitgedrukt in graden: de evenaar is 0 graden, de polen zijn 90 graden verwijderd van de evenaar (ze staan haaks op de evenaar). Boven de evenaar heet noorderbreedte, onder de evenaar zuiderbreedte. Nederland ligt ongeveer op 51 graden noorderbreedte.

Lengtegraden

Zoals breedtegraden altijd relatief zijn ten opzichte van de evenaar, zijn lengtegraden relatief aan een vastgestelde meridiaan (meridiaan = denkbeeldige lijn vanuit de noordpool naar de zuidpool). Het vaste punt voor de lengtegraden is in de loop van de eeuwen weleens wat verschoven, maar sinds een paar honderd jaar gebruiken we de nullijn van Greenwich. De Greenwich Meridian is dus een denkbeeldige rechte lijn van noordpool naar het dorpje Greenwich en vervolgens naar de zuidpool. Alles ten westen van die lijn noemen we een westerlengte, en ten oosten heet een oosterlengte. Nederland ligt op een graadje of 4 oosterlengte. De meridiaan passeer je als je van Le Havre in westelijke richting vertrekt, bijvoorbeeld Ouistreham.