Onderwerp: onweer op de boot

dehler schreef :
Heb je natuurkunde gehad op de middelbare school?
Ja, nou ga dan maar eens beredeneren waarom het bliksem zou 'aantrekken'.
Is dus kul

Het "trekt" geen bliksem aan maar bliksem "zoekt" wel een goed geleidende weg naar aarde. Dat breng je wel tot stand met een bliksemafleider. Heb inslagen gezien op ijzeren palen in het water zowel als op het land. Palen zeker meer dan een meter in de grond en toch deze als geleider gepakt terwijl er flink wat hogere obstakels in de buurt waren. Ik neem ook een emmertje zand aan boord mee!

Plaagstootje om een andere discussie op gang te brengen.
We zijn zo bezig om schepen tegen bliksem te beveiligingen, dat we wel eens vergeten dat het wel eens andersom kan werken.
Wat we doen is in onweer de bliksem inslag te geleiden via een plaat in het water en er zo zelf levend van af te brengen.
Maar maken we nu niet een een prachtige geleider?
Nemen we een polyester schip, en is in principe redelijk geïsoleerd.
Polyester of mylar, 600-900 ppm/C dus spreekt voor zich.
De elektrische installatie zit vast aan de motor die een schroefas naar buiten heeft en contact met het water, dus een zeer goede geleider.
Stel de bliksen slaat in de top van de mast.
Deze zoekt de minste weerstand dus stagen en mast.
Deze zoekt een weg naar het water dus dwars door je boot via de kiel.
Of via een plaat met een dikke kabel aan de verstaging.
Vervolgens door de grote elektrische ontlading gaan er ook hoge spanningen lopen door alle kabels en elektrische apparaten.
Inductie is een natuurkundig verschijnsel dat ontstaat wanneer een geleider zich bevindt in een veranderend magnetisch veld.

Dus lig je met je boot op 500 meter afstand en de bliksem slaat im dan is een hele grote kans dat je apparatuur ook defect is.
Voor de zekerheid zet ik alle hoofd schakelaars uit.
Blijf je nog steeds de inductie houden, maar dan heb ik er alles aan gedaan om de schade zo veel mogelijk te beperken.

Een ander gevolg van een bliksemstroom en dus van een inslag, is dat er een magnetisch veld ontstaat. Dit magnetisch veld is erg groot (kan een reikwijdte van 1 tot 1,5 km hebben), omdat de bliksemstroom in een hele korte tijd, namelijk binnen 10 microseconden op zijn hoogste punt komt. Wanneer zich ook in dit gebied weer veel leidingen bevinden, wordt in deze leidingen een zogenaamde inductiespanning opgewekt, wat zorgt voor schade aan elektrische apparatuur. Inductie is een natuurkundig verschijnsel dat ontstaat wanneer een geleider zich bevindt in een veranderend magnetisch veld.

Er onstaat na de blikseminslag een magnetisch veld. De grootte van dit veld is afhankelijk van de stroomverandering. Hoe sneller de verandering hoe groter het magnetisch veld. (Andersom geldt dit ook.) Als een leiding in een gebied ligt, waar het magnetisch veld verandert, wordt er een stroom opgewekt. Aan het uiteinde van deze leiding ontstaat in dit geval een inductiespanning. Deze inductiespanning kan nog eens extra hoog worden als de leiding, of meerdere leidingen, in een lus lopen. Over het algemeen is het zo dat de aansluitingen van elektische apparaten het 'open einde' van de lus zijn en dat daar dus de zwakke schakel zit.

Een polyester boot bekeken waar de bliksem vol in was gegaan en de bodem zat vol kleine gaatjes.

Diverse polyester schepen zijn uitgerust met een metalen frame waar stagen kiel en mast aan vast zitten.

dehler, prachtig, laat ik het anders onder woorden brengen, als je gelooft dat het kunt voorkomen, ga bidden, als je niet gelooft moet je een gelukje hebben.

maar als de klap raak is kost het centen, in beide gevallen.

@ Sietse-ten

Het geloven of voorkomen is allebei niet relevant.

Je moet gewoon geluk hebben als het je noodlot is gebeurt het toch.
groet J

dehler schreef :
Er reeds lang bewezen dat bliksem vrijwel nooit aangetrokken wordt door een geleider. Meer dan eens slaat bliksem naast een toren of mast in en blijkt het geleidende object niet bij te dragen aan de weg die de bliksem in 1e instantie kiest. Een zijtakje krijg je dan vaak wel mee. De meeste schade treedt op als gevolg van inductie stromen van de bliksem in de buurt, dáár moet je je kooi van Farady voor maken.

Het bagatelliseren van bliksem gevaar is meer een plaaghobby van de meesten, maar hebben er weinig sjoege van, prima. Het risico in de lage landen en op zee is beperkt.
Ik maak me niet druk met een stalen schip

Toch een keer of 10 per jaar krijgen we bliksemschade aan de balie, slechts 2 of 3 beseffen wat er gebeurd is. De rest stellen we vast aan de hand van de interne schade.

Balance schreef :
Beperkt en meestal niet waar: de meeste dieselmotoren aan boord slaan af doordat er een elektrisch klepje terugvalt (solenoid). je motor stopt dus vanzelf bij inslag. dat geld voor iedereen die de motor stopt met de contactsleutel.
Alleen de mensen die de motor moeten stoppen met een trekkabel naar de brandstofpomp lopen door

fsd schreef :
he gelukkig, heb ik weer mazzel!

twee keer heb ik wat last van onweer gehad.
de eerste keer zat ik lekker te sturen, wel donkere lucht.
Hoor ik elke 3 seconden een tikje.
goed zoeken leverde op dat er steeds een mooi blauw vonkje oversprong over de plastic isolator in de hekstag (zo'n witte, met ribbels als in een bougie).
die vonkjes sprongen toch gauw 15 cm, de lengte van de isolator.
De electrische veldsterkte in de lucht moet dus wel heel groot geweest zijn, als onderaan een tweezijdig geisoleerde stag (die nergens elecrisch mee verbonden was, dus ook geen antenne was) onder zoveel spanning staat dat zulke lange vonken gaan overspringen.
De dieptemeter gaf 200 meter diep aan (het was 3m) en de snelheidsmeter was ook behoorlijk in de war.
Verder niets gebeurd.

de tweede keer was toen de bliksem in de vingersteiger naast mijn boot sloeg, Staveren Marina buiten. 3 planken uit de steiger aan splinters.
Die bliksem is dus keurig langs mijn 17 meter mast gegaan, de steiger in. De windset was wel kapot; alles stond uit, maar de inductiespanning op het snoertje in de mast was toch teveel voor de winddisplay.

groet
t

Spontane overslag van spanning word gerekend als volgt:
1000 volt per mm.
dat betekent dus dat 15cm x 1000 volt dat er 15000 volt geweest.

De doorslagspanning van lucht is namelijk niet minder dan 3 miljoen volt per meter!

Dus verhoudingsgewijs niet zo veel

dehler schreef :
ik heb vroeger ook wel eens een bougiekabel van de auto vastgehouden bij het afstellen van de ontsteking, 40.000 volt. val best mee!

groet
t

Jij bent echt een diehard.

Wij hebben eens inslag gehad in ons dehler 22,ik kan dus uit ervaring zeggen dat de schade eigenlijk niet te over zien is.

mast+giek totaal los.
zeilen verbrand.
electra kapot.
mast steun verbrand.
romp lek/de kajuit vol brandpleken/kussens verbrand.
zwaard zwaarbeschadig.
en een boel waterschade.

De verzekering heeft de schade netjes betaald.

hoop het niet weer mee te maken.

Gr René.

fsd schreef : Bij mijn Yanmar heb ik wel een (soort) contactsleutel maar die wordt alleen gebruikt om de motor te starten. Stoppen moet je doen door een knop een paar seconden ingedrukt te houden. In welke categorie valt dat?

Balance schreef :
Dat is een elektrisch klepje, een z.g. solenoid. Dat wordt bekrachtigd als de motor gestart wordt en gedurende het lopen. Bij bliksem gaat hij vanzelf uit

Bij alle Compromis en C-Yacht zeilboten zijn de stagen en de mast met dikke kabels verbonden met de gietijzeren kiel. Het doel daarvan is om de schade bij een directe inslag te beperken. Alle apparatuur zal het waarschijnlijk begeven, maar de boot blijft constructief in tact en hopelijk waterdicht. Door de enorme energiestoot zal er ook wel (flinke) andere schade zijn, maar als de bemanning de inslag zelf overleeft zal het daarna ook wel lukken om heelhuids aan land te komen. Ik vind dit een verstandig besluit van de ontwerper.

fsd schreef :
Bij mijn YANMAR wordt dat klepje pas bekrachtigd als ik de motor wil stoppen, grote kans dus dat de motor bij blikseminslag blijft lopen. Of hij daarna nog wil stoppen is de vraag....

ilCigno schreef :
Hetzelfde geld voor mijn Hunter, alleen is dat 'dikke kabels' relatief, ik schat zo'n 16mm2 per kabel.
Volgens de handleiding van mijn boot fungeert de mast, giek en verstaging samen met die aardkabels als een kooi van Faraday en ben je dus veilig in de boot....ik hoop het maar

PvO schreef :
Heb je de kabels weleens gezien NA een blikseminslag?
Nou, best kans van niet. Grote kans namelijk dat ze verdampt zijn.
Verdampt? Ja gewoon weg.

It Paradyske schreef :
Of de kabels werken erg goed, of ik heb nog nooit blikseminslag gehad (ik denk het laatste), ze zijn namelijk nog niet verdampt.

dehler schreef :
Kijk, daar komt wat natuurkunde!
Bliksem is een spontane overslag, als de spanning hoog genoeg is, over een bepaalde afstand.

Op de boot kunnen we dus twee dingen doen (natuurkundig gezien dan):
Spanning verkleinen, of afstand vergroten om te VOORKOMEN dat de bliksem inslaat.
Afstand vergroten: mast plat.
Spanning verkleinen: zorg dat je mast geen hogere potentiaal heeft als het water om je heel. (Aarden dus)

Afstand vergroten: op een hoogte van een paar kilometer maakt die 15 meter mast verrekte weinig meer uit.

Spanning verkleinen: Als een mast niet geaard is, kan er door ladingsverschuiving (polarisatie) in het elektrische veld ter plaatse een groter potentiaalverschil ontstaan. Dat gebeurt niet in een alu mast, wel in een houten. In hoeverre polyester polariseert weet ik niet. Door te aarden, vorm je een paraplu over je boot, die potentiaal 0 heeft, waardoor daaronder geen polarisatie meer is. Dus minder kans op blikseminslag.

fsd schreef :
Bij de Vetus Mitsubishi motoren , dus waarschijnlijk ook bij de o.a. de Sole wordt de stopsolenoid toch echt pas bekrachtigd als de motor wordt gestopt door de sleutel in de stopstand te draaien. Als de motor draait is hij niet bekrachtigd. Ik heb het zojuist nagekeken op het electrisch schema.
Overigens wordt een solenoid ook bij voorkeur niet continue bekrachtigd want dat komt vaak de levenduur niet ten goede.
Meestal zit er trouwens op de solenoit een drukknop om de motor te stoppen bij stroomuitval.
Stoppen kan trouwens altijd door de inlaat dicht te houden. Maar bij een plastic luchtfilter deze beter eerst verwijderen.
Ad

erik, ik vind het allemaal heel mooi, maar ik gok toch liever op die twee engeltjes op elke schouder van me, volgens mijn moeder dan
ik denk dat het puur mazzel of pech hebben is. onweer is zo krachtig en volgens mij zo onvoorspelbaar.

YELLOW BOAT schreef : yeah, right, dan moet ik eerst overboord springen. Ik zet dan liever gewoon binnen de kogelkraan in de brandstofleiding dicht als je het niet erg vindt.

Mooi verhaal: vroeger op zeilkamp in Friesland wel eens overvallen door onweer in een polyvalkje. Onze instructeur maakte een dweil nat, knoopte die in de verstaging en liet hem in het water hangen. Nu waren we geaard en kon ons niets meer gebeuren. Ik weet nog dat ik dat een heel logisch en veilig verhaal vond (ik was 10 ofzo denk ik). De grote vraag achteraf is: dacht deze instructeur dit echt of had hij geweldige pedagogische inzichten?

Pjetrow schreef :
Die instructeur heeft dus opgelet bij natuurkunde.
(Jij niet blijkbaar )
En hij heeft later dus ook nog eens de pabo gedaan.