Onderwerp: Bliksemgeleiding, wel of niet ?

Bliksemgeleider wel of niet ?

Ik kan hier geen eenduidig antwoord op vinden. Dat een inslag of zelfs één in de nabijheid killing is voor de electronische apparatuur is duidelijk. Mobiele apparaten zou je in een kooi van Faraday kunnen leggen. Nee, waar het mij meer om gaat is het voorkomen van structurele schade aan de boot. Ook daar zijn de meningen over verdeeld.

Op een monohull met alu mast, rvs verstaging en metalen kiel is het nog relatief eenvoudig de stroom in de richting van de goed geaarde metalen kiel te sturen. Alhoewel allerlei bij effecten en schade aan de hull ook niet onbekend zijn.

Op mijn composiet trimaran ligt het allemaal wel wat moeilijker. Er is geen RVS verstaging laat staan een kiel. De mast is draaibaar en van koolstof en staat op een composiet constructie. Het vaargebied is "ver weg".

Er is hier eerder een uitgebreid draadje over geweest. Gezien de bijzondere situatie van de multihul vind ik hier ook nog geen antwoord op mijn twijfels.

De vraag is:

1. Ik doe niets, ik breng geen speciale voorzieningen aan. Een directe inslag is dermate heftig dat de bliksem toch wel het makkelijkste pad kiest. Of misschien wel een nog makkelijker pad bij de buren (als die al in de buurt zijn) Ik gok op de minimale kans van een directe inslag. Als het al wel gebeurt is in alle gevallen flinke schade aan mijn boot toch onvermijdelijk.

2. Het is wenselijk de spanning zo rechtstreeks mogelijk naar aarde af te voeren om daarmee structurele schade te voorkomen. Ik ga de koolstof mast met "aarde" verbinden. Koolstof an sich is prima geleidend maar het lijkt mij beter om hier een aparte voorziening voor aan te brengen zoals een voldoende dikke koperen staaf tot boven de masttop. Zou je ter beperking van het extra gewicht ook hiervoor de aluminium track van de grootzeilkarren hiervoor kunnen gebruiken ? De mast draait met een radius van ca. 250mm en ergens aan dek zal er een doorverbinding gemaakt moeten worden naar een staaf die binnendoor naar de bodem loopt. Hoe moet de connectie met het water plaats vinden ? Is eenvoudig weg stoppen gelijk met de bodem genoeg of moet er één of andere aardplaat worden gemaakt ? En hoe groot moet die dan zijn ? Maar er zijn nog meer koolstof onderdelen, zoals puttingen, verankeringen en het roer. Moet dat allemaal met elkaar verbonden worden ? Zo ook de resterende rvs of alu onderdelen (preekstoel, trekstangen, motor en schroefas) Met dat ik dit schrijf realiseer ik mij dat er ook in het zwaard koolstof zit. Dus toch een "aarde" in het water? (Zit wel glaslaminaat omheen)

Kortom, uitvoering van (2) is gecompliceerd en geeft (denk ik) nog steeds geen garantie op het voorkomen van schade, met name aan de mast.

Is dat dan nog wel zinvol ?

Het linkje naar het eerdere draadje verwijst niet voor niets naar het commentaar van BK. Vooralsnog nijg ik ook naar god zegene de greep (1) Of is dat in meer frequent bliksemende gebieden nou juist weer de goden verzoeken ?

Heeft iemand hier zinvol commentaar op en dan met name gericht op mijn kielloze trimaran met kunstof verstaging en draaibare carbon mast.

Volgens mij is het heel simpel. Als de kosten ter voorkoming van schade groter zijn dan de schade bij een inslag gedeeld door de kans op een inslag gedurende de levensduur van de boot, dan niet aan beginnen.

H4O schreef :
Idd.
Maar:
Als iedereen zo zou denken zouden er weinig lotto biljetten meer worden verkocht, zou niemand zich meer zorgen maken om terroristische aanslagen en zouden er veel minder mensen motor rijden.

Hijs bij onweer een dikke koperen kabel (RVS kan natuurlijk ook) je mast in en verbind die met een verfblik waar je de bodem uit haalt. Knikker blik in het water en je hebt een prima systeempje. Lijkt me wel een prettige gedachte als je ver weg vaart bij onweer. (Slaapt volgens mij ook prettiger )

schietgebedje.....

Voor de rest:
Lees de vele draadjes en informatie op internet en besluit dan of je je kop uit het zand trekt?

Misschien heb je hier wat aan:

www.cruisersforum.com/forums/f...rotection-17390.html

Als je de masttop wilt verbinden met de "aarde" dan heb je al een dikke koperen geleider nodig. Een kabel of koperen strip van het formaat van een auto accukabel.

Wat ze wel doen in de VS, waar veel meer bliksem voorkomt, is een soort metalen kegelvormige borstel in de top van de mast. Dit schijnt de blikseminslag te verdelen in kleinere stroompjes.

De kracht van een blikseminslag is groot en kan dwars door een kunststof romp slaan of een zender van een echolood geheel vernietigen, waarna er een lek in een schip kan ontstaan.

Elektronica kun je beste tijdelijk in de oven leggen.

Naast de eventuele schade aan de boot is veel apparatuur overleden. Kan van alles zijn.

Pogingen om reparaties uit te voeren zijn veelal zinloos, wat na enige tijd valt de zaak weer uit, omdat andere componenten zijn beschadigd. Vervangen is de enige oplossing. Ook Seatalk apparaten gaan tegelijk stuk omdat ze onderling verbonden zijn.

Naast ons sloeg de bliksem in op de mast van een zeiljacht. De kunststof VHF antenne kwam in gloeiende stukjes naar beneden dwarrelen.

Bij een rvs verstaging kun je eenvoudig wat kettingen of accukabels overboord hangen.

Ook de veiligheid van de opvarende is van belang. Men gaat er van uit, dat bij een geaarde alu mast er een kegelvormige veilige zone van 60o ontstaat gerekend vanuit de masttop.

Nee, een blikseminslag splijt niet alleen bomen !

Bram

Masttop met aarde verbinden brengt een 'aardpunt' omhoog.
Geen contact van masttop met aarde trekt mogelijk minder bliksem aan?

Bliksemgeleider wel of niet…

Kans berekening maken..? heeft geen zin, dan is het risico minimaal. En stellen dat als de kosten hoger zijn de schade er niet aan beginnen lijkt simpel, maar wat voor schade loop je op als het resultaat zinken is en je zit ver buitengaats? Ik zou voor mezelf twee andere vragen stellen.
1)Wat voor schade kan de boot oplopen (daar kun je onderzoek naar doen) en heb ik de middelen om hier wat aan te doen om veilig een haven te bereiken?
2) In wat voor vaarwater zit ik, of te wel kan een reddingsdienst mij binnen een gestelde tijd bereiken als ik in het reddingsvlot zit, of zit ik in niemandsvaarwater waar ik binnen een gestelde tijd geen redding hoeft te verwachten.

Zou mezelf verder afvragen wat wil ik beveiligen in relatie met de eerste 2 stellingen. Alleen dat het schip blijft drijven en verder kan varen of wil ik mijn electronica beveiligen?

mast moet niet extra aantrekkelijk worden voor bliksem, dus niet statisch geladen.
met aardpotentiaal verbinden voorkomt dat.
Kan je met een relatief dunne geleider al realiseren. Eventueel een koperen aardplaat onder de romp als er geen kiel is.

Bliksem geleiden kan je willen proberen maar geeft volgens mij schijnveiligheid. Immense energie op een klein plekje.

Wat wil ik beveiligen ?

Ik denk op de eerste plaats het risico van brand.
Op de tweede plaats de koolstof mast, maar dat zal waarschijnlijl een illusie blijven.

Schijnveiligheid? Daar kan ik mij wel iets bij voorstellen en ik wil voorkomen dat ik een hoop moeite en geld investeer dat alleen maar resulteerd in schijnveiligheid.

Zinken? Afgezien door brand ben ik daar niet bang voor. Een verticale geleider tussen mast en water zou je het liefst buiteop hebben. Maar dat gaat niet vanwege de omweg die dan gemaakt moet worden. Ik kan mij niet voorstellen dat de bliksem zich daar iets van aantrekt. Dus een verticale geleider zou binnen door de boot gaan en dan bij de bodem er weer uit naar een aardeplaat. Zou bij een directe inslag een gat in de boot slaan dan is dat jammer maar niet catastrofaal. Zolang de boot maar niet affikt is deze onzinkbaar. Een gat in de bodem levert hooguit natte enkels op en is reparabel.

Hoe groot zou die aardplaat moeten zijn. Zijn de in de handel verkrijgbare aardplaten daarvoor geschikt ?

@wad'nwind ik steek mijn kop echt niet in het zand maar als ik al iets installeer moet het wel gaan werken en niet een stuk schijnveiligheid leveren. In de verschillende draadjes en op Internet lees ik daar in relatie tot een multihull niets over, behalve dan dat het belangrijk is om de lading zo recht mogelijk naar het water af te voeren. Die kon ik zelf ook nog bedenken en is makkelijk gezegd voor op een stalen bak dan te realiseren op een lichtgewicht multihull.

Een uitwaaierende metalen pleeborstel bovenop de mast is wel meer info over te vinden, zowel positief als negatief.

Op de meeste hengels van carbon staat niet gebruiken met onweer. Carbon (koolstof) is een uitstekende geleider. Heb je zo'n ding op je boot staan van 2 x de lengte van de grootste hengel, kan je ook overwegen om een minder geleidende paal te zetten met minder risico.

Sluit me volledig aan bij HPV, zorg in ieder geval dat er zich geen lading in de masttop kan opbouwen. Dat maakt de kans dat de bliksem inslaat in je boot significant kleiner.

Schade als gevolg van inslag voorkomen vraagt veel koper

Een minder gelidende paal zal juist de kans op inslag significant vergroten, slecht idee dus.

Even de volgende redenering. Koolstof is een zeer goede geleider. Als je daarbij het oppervlakte van de koolstof mast betrekt, dan doet de stroomgeleiding zeker niet onder voor een alu mast.

Kortom de blikseminslag wordt gewoon afgevoerd via de mast, net als bij een aluminium mast. Punt is alleen om deze aan de onderzijde door te verbinden met het wateroppervlak.

Een aluminium mast loopt ook geen schade op, als de geleiding van de inslag maar voldoende is. Ik zou mij meer zorgen maken met een houten mast.

Dat een geaarde mast de bliksem zou aantrekken is een verouderde opvatting. Gebouwen met een bliksem beveiliging worden niet meer getroffen dan gebouwen zonder.

Het probleem is in de boot. Als er geen verdere geleiding is, dan volgt de bliksem een willekeurig pad. Soms langs een kabelboom en slaat door de scheepshuid in het ergste geval.

Ik heb een hoop studie naar dit onderwerp gedaan nadat mijn boot in 2012 door de bliksem was getroffen.

Koolstof of aluminium mast maakt geen evrschil. Bliksem maakt geen onderscheid in materiaal als het op punt van inslag aankomt (stenen standbeelden en bomen worden immers ook geraakt).

Bliksem kan inslaan op diverse punten op de boot, top van de mast is de meest voor de handliggende, maar zeker niet de enige plek. Bliksem verplaatst zich zo snel dat het niet meer dan 10m vooruit kan kijken, binnen die 10m neemt het de weg van de minste weerstand.

Stel je een zuiver ronde opblaasbare strandbal voor met een diameter van 20m. elk punt van de boot dat door deze bal 'aangeraakt' kan worden is een punt waar de bliksem in kan slaan. Alles wat niet aangeraakt kan worden is veilig en daar zal de bliksem niet kunnen komen.

Eenmaal ingeslagen is er een hoop energie die afgevoerd moet worden, Het meest voor de handliggende is een goede geleiding naar het water dmv van metaal. Theoretisch moet ieder punt waar de bliksem in kan slaan een makkelijke geleiding naar het water hebben.

Technisch gezien is het overigens de andee richting op. negatieve energie komt uit de aarde omhoog om de positieve energie van de bliksem te ontmoeten. De 20-50m aan bliksem direct boven het aardoppervlak is dus theoretisch geen blikseminslag, maar een directe reactie van de aarde.

Schade aan je boot komt niet door de inslag zelf, maar door het spanningsveld dat achteraf achterblijft.

Wat te doen aan bescherming?
Het gevaarlijkste voor een kunststof of houten boot zijn de metalen delen onderwater. Dat is dus de schroefas, de afsluiters en de kiel.
Een kiel is bij jou niet van toepassing, en je afslutiers zijn van kunststof als ik me goed herinner? Blijft je schroefas nog over. Geen idee wat je constructie is daar, maar de ene installatie is gevoeliger dan de andere. Meestal is het geen echt groot risico op schade omdat de dwarsdoorsnede van je as groot genoeg is voor geleiding, en je schroef genoeg contact oppervlak met het water heeft. Het scheelt als je de schroef niet verft.

Wat je verder kunt doen is vooral actie tijdens een onweersbui.
zorg ervoor dat je alle bekabeling naar de mast of naar een beugel/paal achterop allemaal los kunt nemen. Dus de marifoonstekker eruit, verlichting stekkers los, radar kabel los etc. De stekkers moeten minimaal 30cm verwijderd worden van hun stopcontact. Op die manier bescherm je de apperatuur in je boot tegen overspanning (surge).
Verder meot je proberen zoveel mogelijk water uit je leidingen te halen zodat de diverse leidingen niet als aarde gaan werken.

Praktisch voor de bouw van jouw boot:
- verbind de mast met een goede geleider aan het water, idem voor een eventuele radar mast. Je verstaging is niet belangrijk, in jouw geval is die namelijk synthetisch.
- zorg voor een mooi afwateringssysteem van de diverse avoeren
- zorg dat alle kabels die de boot verlaten een mogelijkheid hebben om losgenomen te worden.

Dit zijn enkele zaken die goedkoop, makkelijk en goed aan te brengen zijn zonder directe gevolgen voor de functionaliteit van de boot.

Al het andere zou ik me niet te druk om maken. Brand komt namelijk maar zeer zelden voor als gevolg van een blikseminslag op een boot.

Erikdejong schreef :
Bij ons schip (polyester) is de steunpaal (in de kajuit) van de aluminium mast met staalband aan een kielbout verbonden. Ik vraag me af of dit voldoende is om de energie van een inslag in de mast op tijd te verwerken. Mogelijk een CE-voorschrift constructie zonder schadebeperkende werking?

Ik houd er rekening mee dat bij een inslag in de mast er in het ergste geval toch een gat slaat in de romp rond bijvoorbeeld de betreffende kielbout, of is dat zeer onwaarschijnlijk?

Als de geleiding voldoende is, dan ontstaat er zeer waarschijnlijk geen verdere schade. Zou die stalen strip in ieder geval vervangen door een dikke koperen strip of zo'n gevlochten accukabel.

Er zijn overigens wel risico's aan verbonden om de mast aan de kielbouten te koppelen. Bij een sluiting in de mast kan de kiel onder spanning komen te staan. Ben eens een schade tegengekomen van een zwaar aangetaste saildrive. Oorzaak een klein isolatie probleem in de kabel naar het toplicht.

Ik heb dit zelf opgelost door een overslag element te gebruiken, zoals die destijds door Dufour zijn toegepast.

Er is geen fysieke verbinding met de kiel. Echter bij een blikseminslag in de mast dan slaat de patroon door en is er wel een verbinding met de kiel.

Ik weet niet of die dingen nog bestaan.

brambo schreef :
Het is nu zo'n platte gevlochten kabel, dat is ws ook wat jij bedoelt.

brambo schreef :
Wij hebben geen doorgestoken mast en voor zover ik weet maakt de aluminium mast nergens contact met de RVS steunpaal in de kajuit. Toch lijkt de aarding van de paal niet alleen bedoeld om 2m RVS pijp aan de kiel te aarden, maar wel degelijk voor een eventuele blikseminslag. Wellicht gaan de ontwerpers er van uit dat de energie bij een inslag in de mast zijn weg toch naar beneden (langs de steunpaal) zoekt?

brambo schreef :
Bij onze Dufour zit er geen overslag element tussen. Als ik je goed begrepen heb is dat ook niet nodig bij onze niet-doorgestoken mast.

brambo schreef :
Jazeker bestaan die nog. Zelfs meer dan ooit bij de leveranciers, mede omdat de wereld zich steeds meer bewust wordt, in dit digitale tijdperk, wat overspanning te weeg brengt!

Op ons bootjes is bij inslag een hoop stuk, jammer dan. In de rest van de maatschappij ligt dan vervelende delen zomaar stil. dat kunnen treinen zijn, pin automaten, liften, data centers etc.

Ik heb wel vaker gezien dat bliksem bij een polyester schip was uitgetreden aan het eind van de puttingen naar buiten toe. Grote plekken tot op de puttingen, maar niet lek.

Bij staal en aluminium niks geen last.

Eric Sponberg, de bekende jachtontwerper uit de VS, heeft een ardige post geschreven op Boatdesign.net. Zijn conclusie is dat een extra geleidende kabel toch aan te raden is, ondanks het geleidende karakter van de koolstof mast. Aardplaat beveelt hij ook aan. Vwb de afmeting: ik meen mij te herinneren dat er in een artikeltje in Zeilen van ongeveer een jaar terug een halve meter werd gezegd.

captain koek schreef :
Heb je een linkje ?

brambo schreef : Ik heb overslag elementen van Dehn gebruikt.
www.dehn-international.com/en

Ze hebben een heel assortiment voor diverse toepassingen. Ik heb er een in elk van de kabels van mijn verlichting zitten zodat ik die niet los hoef te halen als het bliksemt om me heen. Als de bliksem inslaat dan 'brekt' de verbinding op een zodanige wijze dat de enorme hoeveelheid energie niet dor de lucht over kan springen op het deel van de kabel dat je beschermen wilt.
Je wilt uiteindelijk voorkomen dat de energie je hoofdschakelpaneel kan bereiken.

Jazeker

www.boatdesign.net/forums/mult...ghtning-26861-2.html

Is de zoekfunctie van het forum wel bekend bij de OP?
Er is hier op ZF bijna alles wat op internet te vinden is al een keer besproken over bliksem.

Op het zoekwoord "bliksem" krijg ik 55 pagina's met resultaten.

ik vind het welk grappig dat je er aan toevoegt : vaar gebied ver weg..........

En volgens mij valt het allemaal enorm mee, uiteraard kan de bliksem inslaan, maar ik schat die kans kleiner dat de elke maand 30.000 per maand 30 jaar lang.

of je boot nog een keer bouwen van koolstof maar goed schijnen dan weer andere vervelende eigenschappen kwa geleiding om de hoek kijken

@WADnWind,

geen van die 55 pagina's gaat in op een composiet multihull met koolstof mast.
Het verschil is net zo groot als een SSB antenne versus een VHF antenne. Princiepes blijven gelijk maar uitvoering is volledig verschillend