Onderwerp: Zonnepanelen op Saila (2/2)

Voorjaar 2016: we gaan op zoek naar nieuwe zonnepanelen voor Saila. We willen minder afhankelijk van walstroom zijn en milieuvriendelijke energie gebruiken. De panelen moeten lichtgewicht, beloopbaar en zeewaterbestendig zijn en een hoge opbrengst hebben per m². Omdat de ruimte aan dek beperkt is zoeken we panelen die de beschikbare ruimte goed benutten.

Met de teleurstellende ervaringen van ons eerste paneel (zie deel 1) in ons achterhoofd kijken we kritisch naar de flexibele panelen die volgens de leveranciers geschikt zijn voor gebruik op een zeegaand jacht. Uiteindelijk valt ons oog op panelen van SUNBEAMsystem die aan al onze criteria lijken te voldoen. De flexibele panelen halen in vergelijkende testen het hoogste rendement, hun 100Wp paneel past goed op ons garageluik en de prijs is aantrekkelijker dan ons eerdere Duitse paneel.

De Nederlandse importeur bevestigt door de telefoon dat de flexibele panelen heel geschikt zijn voor montage op een zeegaand zeiljacht, de oprichter van SUNBEAMsystem blijkt een Zweedse zeiler. Maar de bewering van 'zeewaterbestendig' heb ik eerder gehoord en wil ik in de praktijk graag waarheid zien worden. De importeur begrijpt mijn scepsis en stuurt me 3 panelen (1x 100W en 2x 50W) die ik uitgebreid aan de tand kan voelen tijdens onze zomertocht naar Denemarken en Zweden. De panelen worden in China gemaakt, volgens Zweedse specificaties en met Zweedse kwaliteitscontrole. Ik ben benieuwd.

Het defecte Duitse paneel op het garageluik maakt plaats voor de 100W Tough versie van SUNBEAMsystem. Het is een flush paneel (de elektrische aansluiting zit aan de onderkant van het paneel). Hoewel de aansluitbox op het vorige paneel niet echt in de weg zat (opdoeken van het grootzeil doen we vooral aan de andere kant) zien we het toch als een voordeel dat het paneel nu geheel vlak op het dek ligt: er is minder kans op lekkage en visueel is het ook fraaier. De platte aansluitkabel loopt door een opening in het garageluik een stukje naar achteren en verdwijnt daar (nog steeds onder de relatieve beschutting van het garageluik) benedendeks.



De twee 50W panelen hebben een Loxx bevestiging zodat we de panelen op verschillende plekken kunnen uitproberen. Een van de ideeën is om de kleine panelen kantelbaar op de hekstoel te monteren, zodat we ze min of meer op de zon kunnen richten. Via een bluetooth adapter voor onze Victron Bluesolar 150/35 MPPT solar lader kunnen we op onze iPad de opbrengst van de zonnepanelen realtime volgen in de VictronConnect app (in de app kun je de gegevens ook tot 30 dagen terug zien). Samen met onze MasterShunt 500 accumonitor en MasterView Easy dataschermpje geeft dit een goed beeld van ons solar- en accu systeem.



Om de 50W panelen kantelbaar op onze hekstoel te kunnen monteren laten we twee platen (van 3 mm dikte) uit zeewaterbestendig aluminium (EN AW-5083) snijden waarop de panelen met de Loxx connectors kunnen worden vastgeklikt. De aluminium platen bevestigen we met NOA zonnepaneelhouders op de railing. ZF lid alweereengijp helpt ons aan industriële Ultrabond tape, waarmee we de NOA profielen tegen de aluminium platen bevestigen: woest sterk, géén galvanische corrosie, géén popnagels of puntlasjes. De profielen zitten nog steeds als een huis.



De 50W panelen koppelen we met Neutrik powerCON stekkerverbindingen (spatwaterdicht, voldoende voor in de bakskisten) aan 6mm² solar kabel die we naar de Victron MPPT lader hebben getrokken en daar parallel met het 100W paneel hebben aangesloten. Door de stekkerverbinding kunnen we de 50W panelen loshalen en opbergen of elders aan dek (bijvoorbeeld op de buiskap) monteren. Bovendeks gebruiken we 2-aderig neopreen kabel, die we door de opening van de walstroomkabel naar de bakskist leiden. Aan stuurboord maken we een soortgelijke uitsparing zodat we geen elektrische aansluitingen aan dek hebben. De neopreenkabel borgen we met een tiewrap aan een van de NOA beugels. Dat werkt prima maar we denken nog over een wat charmantere afwerking van de snoeren aan de achterzijde van het paneel



Het is prachtig ankeren in het Zweedse scherengebied boven Göteborg. Om ook met het wat hogere energieverbruik van Saila (gasten aan boord) langer zonder walstroom te kunnen zijn we benieuwd naar de opbrengst van de drie panelen, wat de invloed is van de verstelbaarheid van de 50W panelen en of de drie panelen (in de Tough versie) inderdaad zeewaterbestendig zijn. Hoewel dat laatste pas na wat langere tijd echt duidelijk wordt hebben we tot nu toe geen spoortje van lekkage of andere problemen gezien. De aansluitboxen van de 50W panelen zijn wat overdadig gekit, maar liever dit dan de inwatering van onze vorige panelen. Ik zie overigens dat de 50W panelen inmiddels ook in een flush versie geleverd kunnen worden.



Zodra ik de panelen in Kiel aangesloten heb houd ik de opbrengst in de gaten met de Victron app. De echte test begint wat mij betreft pas bij het ankeren in Zweden, waar we meerdere dagen niet aan de walstroom liggen en de panelen tijdens alle laadfasen (bulk, absorptie en float) en gedurende de hele dag actief kunnen zijn. Ook meerdaagse etappes leveren nuttige data op (je gebruikt dan ook de stuurautomaat en navigatie apparatuur), maar we hebben na Kiel niet meer ’s nachts doorgezeild dus de opbrengst tijdens het varen hebben we alleen tijdens (lange) dagtochten kunnen meten.

Enkele van onze bevindingen:

1. De kantelbaarheid van de 50W panelen maakt een enorm verschil in opbrengst. Hoewel de panelen slechts om één as versteld kunnen worden levert één enkel naar de zon gekanteld 50W paneel regelmatig evenveel Ampères als het 100W paneel op het garageluik. Dat grote paneel heeft vanwege de plek sneller last van schaduw maar de vlakke (niet richtbare) montage speelt in onze ervaring een grotere rol. Met de 50W panelen halen we ondanks de beperkte verstelbaarheid regelmatig vrijwel geheel de opgegeven maximale opbrengst. Het loont dus zeker de moeite om je panelen zoveel mogelijk verstelbaar te maken, je kunt dan met kleinere of minder panelen toe.

2. Hoewel het 100W paneel door de plek en vaste montage zelden optimaal presteert zijn we er toch blij mee omdat het dek voor de buiskap nu nuttige Ampères levert. Het geribbelde oppervlak van de Tough versie die wij hebben is beloopbaar en stroef genoeg om ook onder helling veilig op te staan, er zijn geen beperkingen door hier een vast zonnepaneel te hebben. Een glazen zonnepaneel is voor ons op deze plek om diezelfde reden geen optie. De SUNBEAMsystem panelen blijken tot nu toe prima bestand tegen de elementen op zee. Dat beweren ze ook, maar na onze slechte ervaringen met de dure Duitse panelen (zie deel 1) was dat voor ons niet langer vanzelfsprekend.

3. Met de drie panelen en de MPPT lader hebben we ook bij weinig licht al opbrengst. Het viel me op dat we op ankerplaatsen relatief kort na zonsopgang vaak al wat laadstroom hadden. Een installatie die snel voldoende spanning (Volt) opbouwt om de accu’s te kunnen laden (en hier lang mee doorgaat) is uiteraard prettig.

4. Montage van de 50W panelen op de railing bevalt prima: zonder palen of radarboog kunnen we de panelen aan weerszijden goed kwijt. Ze zitten tijdens het zeilen niet in de weg en zijn eenvoudig en trefzeker met één hand te verstellen. Bij afdraaien op het achterschip (koppelvaren) in bijvoorbeeld een sluis kantelen we de panelen naar binnen waardoor ze niet uitsteken. Tijdens aanmeren in wat lastiger situaties vormen de panelen op de railing bij het vastmaken wel een extra obstakel. Bij twijfel halen we ze kort voor aankomst (tijdelijk) weg. De montage aan de railing beviel zo goed dat we ze niet meer op de buiskap hebben uitgeprobeerd. Voor zeilers die ze daar wel willen monteren is er een Sunzip systeem, waarmee de Loxx versie van de panelen (wegneembaar) op canvas kunnen worden bevestigd. Door de vlakke montage zal de opbrengst daar naar verwachting wel een stuk minder zijn.

5. De VictronConnect app (in combinatie met de Victron MPPT lader en bluetooth dongle) blijkt een uitstekend middel om de opbrengst van de zonnepanelen realtime te volgen. Je ziet direct wat het effect is van het richten van de panelen, of het wegnemen van schaduw door bijvoorbeeld de giek opzij te zetten. Erg informatief.

6. Last but not least: de 3 panelen (waarvan 2 dus verstelbaar) bleken bij het Zweedse (afwisselende) zomerweer voldoende om de AGM accu's aan boord van Saila bij dagtochten en op ankerplekken op peil te houden. Onze missie om minder tot niet afhankelijk van de walstroom te zijn bleek in ieder geval afgelopen zomer geslaagd.

Varen we een nacht door (tijdens de testperiode is dat niet gebeurd) en worden navigatie-apparatuur en stuurautomaat dus ook 's nachts gebruikt dan ziet het plaatje er mogelijk anders uit. Op een zwaar bewolkte tweede dag zullen de panelen het totale verbruik (inclusief de voorgaande nacht) dan waarschijnlijk niet bijsloffen. Hebben we een zonnige nieuwe dag dan valt het mogelijk wel mee: de MPPT lader kan het vermogen van de panelen in de bulk-laadfase relatief makkelijk kwijt aan de accu's. In de Victron app kun je mooi zien dat de totale dagopbrengst van onze panelen (in Wattuur) tijdens zeildagen het hoogst is, als het verbruik (en de ontladingsgraad) ook het grootst is. Maar gezien de vele variabelen blijft het een beetje speculeren zolang we het 's nachts doorvaren scenario niet in de praktijk hebben getest.

De accubank helemaal vol laden (via absorptie- en float-fase) lukt op zonnige ankerplekken en kost veel meer tijd maar vinden we ook niet echt belangrijk zolang de capaciteit van onze accubank voldoende is en de accu's nooit verder dan zo'n 25% ontladen worden.

Voor de geïnteresseerden nog wat extra informatie: Zowel interieur- als navigatieverlichting op Saila zijn LED en koffie en thee worden met de hand gezet (water koken met gas), maar verder beschikt Saila over een zeer complete navigatie uitrusting (Raymarine E-90W kaartplotter en 4 st-70 units, diepte/watertemp en wind set, AIS-transponder, wifi-multiplexer), DSC marifoon, stuurautomaat, tabletten en smartphones die opgeladen worden (via USB trafo), de waterdrukpomp en een 180 liter koelkast. Weinig tot geen gebruik van de autoradio. Bij het gebruik van de ankerlier loopt de motor altijd, verbruik op de accu's is daardoor waarschijnlijk verwaarloosbaar.
De maximale laadopbrengst die we ter hoogte van de Zweedse scherenkust gemeten hebben op een dag was 730 Wh. Lagere dagopbrengsten (vaak ergens tussen de 350 en 650 Wh) kwamen door het weer (veel bewolking) of het feit dat we aan de walstroom lagen en de accu's vol waren (waardoor de MPPT-lader zijn stroom niet meer kwijt kon). Het voltage van de panelen varieerde afgelopen zomer in Zweden van 18.70 tot 21.35V, het geleverde vermogen varieerde volgens de Victron app van 0 tot 180W.

Uitgebreid stukje informatie Hans.
Dank hier voor.

Kan je ook inzicht geven in hoeveel Ah je per dag minimaal en maximaal (in de praktijk) kunt leveren?

Een zeer volledig verhaal met nuttige informatie! Bedankt! Ik ga kijken of ik aan een Sunbeam Tough panel kan komen, want zoals jij heb ik slechte ervaring met Duits (naar zeggen) beloopbaar paneel. Een goedkoop via Aliexpress in China gekocht flexible paneel viel ook tegen.
Zo te horen heb jij het prima voor elkaar.
Wij zijn volledig afhankelijk van zonneenergie want de boot ligt aan een swing-mooring in een beschutte baai.

Sloe Gin schreef :
De VictronConnect app geeft de opbrengst in Wattuur (Wh), maar je kunt volgens mij de Ah uitrekenen door dit te delen door de laadspanning (V). Deze fluctueert al naar gelang de ladingsgraad van de accubank (en dus de laadfase van de MPPT lader*). De app registreert bovendien de Wh die de MPPT lader aan de accu's levert. Omdat het laadrendement van loodaccu's niet 100% is verdwijnen niet al de Ampères als electrische lading in de accubank. En dat is waar je waarschijnlijk in bent geïnteresseerd.

De minimale Ah per dag is moeilijk uit mijn metingen af te leiden omdat er teveel factoren zijn die dat beïnvloeden, zoals eventueel andere laadbronnen zoals dynamo (bij motoren) en walstroom, uiteraard de hoeveelheid zonneschijn en de ladingsgraad van de accu's op een gegeven dag. Bij volle accu's kunnen de panelen hun stroom niet kwijt en lijkt het alsof de opbrengst heel laag is maar geeft een Wh van de Victron app een vertekend beeld van de opbrengst die de panelen werkelijk zouden kunnen leveren (bij verder ontladen accu's).

* Bij de 730Wh dagopbrengst heeft de lader 756 minuten bulk geladen, 17 minuten absorptie en 88 minuten float. Met een gewogen gemiddelde van de laadspanning kun je naar mijn idee uitrekenen hoeveel Ah de panelen hebben geleverd, maar forumleden met meer accu- en elektrakennis kunnen hier ongetwijfeld nog iets aan toevoegen.

Aan boord van de "Sigmund" soortgelijke ervaring met de genoemde zonnepanelen.

Het dure Apolloflex-paneel maakte in het begin een goede stevige indruk met goed antislip maar werkte na twee jaar niet meer. Met de multimeter wel spanning op het paneel dus ik dacht dat de laadregelaar defect was. Die ging naar Victron en er kwam een nieuwe exemplaar terug. Nakijken kost meer dat vervangen blijkbaar.
Daarmee was het niet opgelost: het paneel bleek kapot bij de aansluiting. Geen contact meer met verkoper kunnen krijgen (onvindbaar!). Nog een poging gedaan te repareren maar er zat in het paneel blijkbaar op meerdere plekken sluiting en/of corrosie. Eigenlijk was het gedelamineerd. 700€ weggegooid!

Nu heb ik een 50 Sunbeam tough paneel op het garageluik liggen. Die aansluiting onderop is een goed idee. Zit een ferme dot kit op. Daarvoor heb ik een soort "holletje" in het garage van het schuifluik geslepen zodat het mooi vlak ligt. Die polyester garage moest toch opgeknapt en geverfd worden. Zeker na het slopen van het gelijmde Apolloflex-paneel. Nu met antislip verf rond het zonnepaneel.

Het sunbeampaneel lijkt erg stevig en doet wat het moet doen, de accu vol houden. Ik overweeg nog een "mobiel" paneel voor de dagen met meer gebruik. Dan koop ik waarschijnlijk hetzelfde merk.

Mooi resultaat met relatief kleine panelen! Denk dat het goed kunnen afkoelen van de 50 watt panelen ook een grote positieve invloed heeft. En fijn dat het stukje plakband blijft zitten. Is wel echt een andere manier van bevestigen dan boutjes en moertjes.

alweereengijp schreef :
Dat denk ik ook, maar ik heb geen nul-meting om dit te staven. Het gemak waarmee de enigszins gerichte 50W panelen bijna hun volledige opgegeven vermogen halen is heel prettig.

alweereengijp schreef :
Je idee om te plakken met tape was perfect. Geen gedoe met epoxy, popnagels, puntlasjes en dergelijke.

We zijn geen moment bezorgd geweest dat de aluminium panelen los zouden laten en de zonnepanelen in zee zouden verdwijnen, ook niet toen het flink ging doorwaaien. De industriële plaktape voegt wel wat dikte aan de verbinding toe, maar dat is in deze (en veel andere toepassingen) totaal geen probleem.

37south schreef :
Als het even kan zou ik proberen twee (kleinere) panelen aan te schaffen en die verstelbaar te maken. Bij een onbeheerde boot kun je ze dan vlak of in de meest gunstige stand zetten. Ben je aan boord dan scheelt het (grofweg) op de zon richten enorm in de opbrengst.

Onze verstelbare 50W panelen zijn veel diefstalgevoeliger dan ons vast gemonteerde paneel, maar aan een swing mooring valt het diefstal risico wellicht mee.

Dit is de maand maart wat mijn panelen hebben gedaan.
Op de 75-15regelaar staan 2 50Wp panelen in serie.
Op de 100-15 staan 4 48Wp panelen in serie

Opgeteld is het vermogen wat naar de accu gaat.

´s Winters is er meer nodig, dan richt ik de panelen.
´s Zomers is er zoveel overcapaciteit dat ik de panelen maar in een willekeurige positie laat staan, wel zo dat ze geen schaduw op de warmwater panelen werpen.

De piekwaarden in een andere kleur.

De minimum V waarde is ongeveer 0,2V lager dan de werkelijke accu spanning omdat het dipje wat de startende koelkast compressor maakt ook wordt opgemerkt door de regelaar.

Door geladen vermogen te vergelijken met de uren Bulk en Absorptie lading is redelijk in te schatten wat het piekvermogen moet zijn van de panelen. En reken je niet rijk met deze tabel, de zon schijnt hier bijna altijd, in tegenstelling tot NL.

Somber weer is goed te zien aan de korte tijdspanne van Absorptie en float.
Ook een andere laadbron laat zich kennen door lagere paneel opbrengsten.

Hans V schreef :
(knip)

Overloopbare panelen op een (min of mee) stijve plaat bevestigen en ze dan aan de reling hangen? Is dat niet een klein beetje het paard achter de wagen spannen?
Op die manier plaatsen kan namelijk makkelijker met een normaal stijf 50 W paneel, dat negen van de tien keer goedkoper is dan het flexibele paneel in kwestie, en met minder materiaalgebruik.
Zo'n aluminium plaat, ter grootte van je paneel en drie mm. dik kost ook iets.
Twee hoeklijntjes 30x30x2 zijn een heel stuk goedkoper.

Misschien heb ik er overheen gelezen, maar ik geloof dat je nergens vermeldt hoe de zaak is aangesloten. Alles parallel of (gedeeltelijk) in serie? Ik geloof dat in serie aansluiten alleen kan met panelen van gelijke opbrengst en omdat je de 50 W panelen niet aan één kant hebt hangen is het voor die panelen waarschijnlijk sub-optimaal om ze in serie aan te sluiten. Ze zitten beiden boven de spiegel, zie ik, dus in serie aansluiten kan wel degelijk goed werken.

zeer interessant Hans. Dank je wel.

Even ter vermaak:
Sinds vier dagen kan ik ook mijn panelen monitoren en kom ongeveer uit op het dubbele aan dagopbrengst van wat jullie met 2 x 50 wp halen.

Maar dan met 4 x 255 wp (vlakliggend) .

Een goed verslag met nuttige informatie. Wij hebben ook slechte ervaringen met een (ander) Duits zonnepaneel. Na een paar jaar waterde het aansluitkastje in. Via de importeur een nieuw paneel gekregen. Nu na twee jaar loopt het vermogen al weer terug.
Het Sunbeam Tough panel van 70 Wp heeft de zelfde afmetingen als het bestaande Duitse panel en levert bijna twee maal zoveel Wp.
Dit is een mooie ontwikkeling.

Jan

lodewijk stegman schreef :
Ja, ik ben inderdaad niet voor goedkoop maar voor veelzijdig gegaan:

1. Ik wil(de) de kleine panelen overal op de boot kunnen gebruiken, ook op de buiskap. Met stijve glaspanelen gaat dat niet zonder je buiskap te beschadigen.
2. Ik heb nog geen railing constructie gezien met stijve (glas)panelen die even handzaam en robuust is als ons bedenksel. We kunnen de panelen letterlijk in één handomdraai vrijwel 360º kantelen zonder iets vast of los te hoeven draaien. Die constructies met uithoudertjes etc. zie ik niet zo zitten: te complex (niet-KISS), star en daardoor ook fragiel. De 'flexibele' panelen (zijn overigens maar zeer beperkt buigbaar) kunnen van huis uit een stootje hebben. Bij een ontmoeting met sluismuur of landvast draait het paneel op de aluminium achterplaat (bij hogere belasting) mee, dat zie ik bij zo'n stijf paneel met aluminium lijstje sneller verkeerd aflopen.
3. Overloopbare panelen hadden vroeger een matig rendement en waren schrikbarend duur, maar op beide vlakken is inmiddels enorme vooruitgang geboekt. Maar het is inderdaad niet de goedkoopste oplossing.

Die aluminium achterplaat is overigens goed stijf, dat was voor ons een beetje een gok bij het bepalen van de dikte. Je wilt geen overbodig gewicht aan je railing, maar een plaat die voortdurend vervormd is zelfs voor een 'flexibel' paneel niet goed. Bij een slappe plaat moet je bovendien telkens de klemmen wat los en weer vastdraaien als je het paneel wilt kantelen, anders tordeert het paneel wat op termijn niet goed is. Hoe lastiger je dingen maakt hoe minder je het gaat doen. Nu zijn na een overstag in één handbeweging (per paneel) beide panelen weer op de zon gericht.

lodewijk stegman schreef :
Alles is parallel aangesloten. Schaduw op één 50W paneel sleurt de opbrengst van het andere richtbare paneel niet mee omlaag. In ieder geval in theorie wel iets later voldoende laadspanning om te laden.

Capri Ahoy schreef :
Naast de 2x 50W hebben we ook een (liggend) 100W paneel. Blijft nog een behoorlijk verschil, maar iets minder dramatisch dan je dacht...

Hans V schreef :
Je bent inderdaad flexibeler met de plaatsing, maar die kleine paneeltjes zijn niet voor niks aan de hekstoel gehangen, in plaats van op de buiskap gelegd. Op de buiskap heb je dezelfde problemen als nu met het grote paneel op het schuifluik. Dus ik heb net zo'n idee dat die plaatsing aan de hekstoel de voorkeur blijft houden, ook gezien je constatering dat één zo'n 50W paneel vaak meer levert dan het 100W paneel op het schuifluik.
Die conclusie had van tevoren al getrokken kunnen worden, op grond van wat er hier al over zonnepanelen en hun plaatsing is geschreven..

Die verstelbare bevestiging is vastgemaakt aan de twee hoeklijntjes u-profielen die weer als intermediair aan de aluminium plaat zijn bevestigd. Als je een stijf paneel met dezelfde twee hoeklijntjes u-tjes gebruikt kan dezelfde verstelbaarheid worden bereikt.

Het eerstgenoemde is wel een feit. Op hoger geplaatste paneeltjes zou je minder problemen daarmee hebben. Als er nu iemand voor gaat zitten, heb je al een probleem.
Ik heb zelf twee 75W panelen op een portaal dat tevens functioneert als steun voor de gestreken mast en als montageplek voor de AIS- en GPS-antennes. Ze zijn in serie aangesloten. In de gebruiksaanwijzing van de Victron MPPT-regelaars (ik heb zelf een 75/15) wordt dit ook aanbevolen.
Het laden begint vroeg en eindigt relatie laat. De panelen zijn over één as kantelbaar, net als de jouwe.
Die plaatsing kan bij de liefhebbers van een bepaalde esthetica geen genade vinden; ik vind het zelf een voorbeeld van wat ik altijd functionele schoonheid noem.
Ja.., hier vindt je wat; daar laat je wat..

lodewijk stegman schreef :
We wilden ook de mogelijkheid hebben om de panelen op te hangen aan de giek, in het gangboord te zetten, etc. Ook dat gaat met flexibele panelen makkelijker. Die verplaatsbare paneeltjes wil je ook benedendeks op kunnen ruimen zonder dat ze veel ruimte in nemen. Ook hier zijn flexibele panelen in het voordeel. Er waren meerdere redenen waarom flexibele panelen ons het handigst leken.
De plaatsing van de 50W panelen op de hekstoel (met de bevestiging zoals ik die beschreven heb) bleek zo succesvol dat we ze tot nu toe alleen daar gebruikt hebben, en dat zou inderdaad voorlopig wel eens zo kunnen blijven.

lodewijk stegman schreef :
Die NOA bevestiging kan inderdaad ook aan stijve panelen (heb dat overigens nog niemand zien doen). Daarmee heb je naar mijn overtuiging niet de robuustheid die een aluminium plaat in combinatie met een overloopbaar paneel biedt. En of zo'n stijf paneel stijf genoeg is om zonder los- en weer vastdraaien van de beugels het geheel (zonder torsieschade aan glas of stroombanen) te kantelen vraag ik me (zeker voor de langere termijn) ook af. Maar misschien onderschat ik de stevigheid van de goedkope stijve panelen.

lodewijk stegman schreef :
Is een minder kwetsbare plek dan aan de buitenrailing (sluis- en kademuren, etc.). De plaatsing bij ons - ver uit elkaar - heeft wel weer als voordeel dat ze geen schaduw op elkaar werpen, ook niet als ze bij lage zon flink gekanteld staan. Dat lijkt me bij jouw portaal bijna onvermijdelijk.
Alleen de stuurman/vrouw werpt soms schaduw op een van onze 50W panelen, maar in de praktijk valt ook dat me mee. Gasten in de kuip zitten te laag om schaduw op het paneel te maken.

Zo heeft elke plek weer voor- en nadelen. Dat maakt experimenteren zo leuk, je theorie in de praktijk uitproberen. Is nog altijd de beste test.

Hans V schreef :
Die NOA dingen zijn mooi, maar ze kosten ook goudgeld.
Met hoeklijnen onder de panelen en een ander stukje hoeklijn op het portaal, waarbij de flensen van beide hoeklijnen met een forse duimschroef op elkaar worden geklemd, is ook een constructie te maken die op wrijving klemt en in principe zonder los of vastdraaien in een andere stand is te zetten. Zo heb ik het zelf uitgevoerd. De panelen hebben, net als de jouwe, twee draaipunten per paneel. Als de wrijving op beide gelijk staat ingesteld, is er geen sprake van torsie. De panelen hebben sowieso een behoorlijke stijfheid en vervormen niet bij het in een andere stand zetten.
Het ziet er wat minder gelikt uit dan de NOA-klemmen, natuurlijk, maar ik ben nu eenmaal zo'n koekenbakker die eerst kijkt of ie zelf wat kan maken dat voldoet, voor ie z'n geld uitgeeft. Ik heb er tegenwoordig ook de tijd voor, om zelf wat uit te dokteren..


De panelen zitten ongeveer 40 cm. uit elkaar. Ze kunnen elkaar dus bij een relatief laagstaande zon van opzij in de schaduw zetten. Maar dat is wel een heel specifieke situatie, waarbij de panelen toch al vanuit de meeste ongunstige richting worden aangestraald in relatie tot de as waarover ze kunnen worden gedraaid. Richten heeft dan nauwelijks zin meer. Als ze vlak liggen (ik heb ze 80 - 90 % van de tijd in die stand) kunnen ze elkaar niet in de schaduw zetten.

lodewijk stegman schreef :
Heb je daar ook een foto van?

lodewijk stegman schreef :
Uit mijn experiment en de ervaring van anderen blijkt juist dat het kantelen van de panelen richting zon (zelfs als je maar rond één as kunt verstellen) een enorm verschil in opbrengst betekent. Met een min of meer vlakke opstelling (zoals ons 100W paneel) laat je echt veel rendement liggen.

Doordat we met onze hekstoel montage vrijwel 360° kunnen kantelen zonder schaduw op het andere paneel te veroorzaken heeft het richten ook zin. Wij kantelen ze even binnenboord als we aanleggen of schutten, daar moet je even aan denken als ze naar buiten steken en ook daarvoor is een eenvoudige verstelling (1-2 seconden) handig.

Bij een portaal heb je bij twee panelen die allebei om hun eigen as kantelen vrij snel schaduwwerking (zeker als ze relatief dicht bij elkaar zitten) en doet je tweede paneel al snel niet echt meer mee. Wat je wint met (substantieel) richten van het ene paneel verlies je naar mijn inschatting ruimschoots door schaduw op het andere paneel, maar de daadwerkelijke invloed kun je alleen met metingen vaststellen.

Heb je de mogelijkheid om het rendement in de verschillende standen van de panelen te meten? Op onze breedtegraden loont het al snel om te kantelen, maar dan wel substantieel dus niet een paar graden. Ik kan me vaag een foto van je opstelling herinneren maar als je die opnieuw zou kunnen posten lijkt me dat net als John oppert best verhelderend.

Rond de evenaar (waar de zon lang hoog aan de hemel staat) ben je met een portaal spekkoper: de panelen zitten op een veilige plek en richten heeft minder zin. Ons dekpaneel zou daar ook meer rendement hebben en de conclusies van onze test in Zweden (en Nederland) zouden daar waarschijnlijk heel anders uitvallen.

Hans V schreef :
Ik heb eens de aangesloten draden gevolgd en ben per set van twee panelen al 2 gecorodeerde kroonsteentjes tegen gekomen, vermoedelijk verklaart dat wel eea.

Dat wordt dus nog veranderd, ook worden de panelen kantelbaar (in één richting).

Met name in het late na en vroege voorseizoen is er dan zeker meer uit te halen.
Op een ander forum is iets dergelijks in November ook wel eens ter sprake geweest/getest en daar leverde het kantelen van de panelen dik 3x zoveel vermogen.

Tja, en schoonheid !?.........een schip bestaat toch alléén maar uit functionele onderdelen !?

Hans V schreef :
Ik ben nu even niet in de gelegenheid foto's van mijn opstelling te potsen,  maar qua oriëntatie verschilt mijn opstelling voor wat betreft jouw 50W panelen helemaal niet zoveel van de jouwe. Beide achterop de boot, beide kantelbaar over één as, welke min of meer in de breedterichting van de boot loopt. Bij mij is niet min of meer maar exact. Bij jou wat minder exact omdat de bewuste twee delen van je hekstoel niet volledig in een lijn liggen.
Het grootste verschil is, dat mijn panelen hoger zitten.
Zodra ik de mogelijkheid heb zal ik weer een paar plaatjes potsen. Maar dat duurt nog een paar dagen.
Natuurlijk loont het om de panelen te richten. Maar op dit moment is mijn verbruik zoveel minder dan de gemiddelde dagopbrengst dat de noodzaak er nog niet zo is.



Gepost met de officiële Zeilersforum-app

Kijk ik net nog even naar de foto's van jouw opstelling, zie ik dat die toch anders is dan de mijne. Ik denk dus dat er een kleine spraakverwarring in het spel is.
Bij jou zitten beide panelen niet evenwijdig aan de spiegel, zoals ik aanvankelijk dacht; ze zijn bevestigd boven de boorden.

Jouw panelen kunnen elkaar bij laagstaande zon in de schaduw zetten. Bij mij is dit praktisch onmogelijk.

Gepost met de officiële Zeilersforum-app

lodewijk stegman schreef :
Ok, jouw panelen kantelen dus naar voren of achteren (in de lengterichting van de boot gezien). Dan valt het met de schaduwwerking inderdaad wel mee maar kun je de helling van de boot dus niet compenseren door de panelen te kantelen.

Op Saila maken we juist tijdens het zeilen veel gebruik van de verstelbaarheid van de panelen omdat ze anders door het hellen van de boot hele stukken van de zon afgekeerd staan en de opbrengst decimeert. En juist tijdens het zeilen is ons verbruik het hoogst (navigatie-apparatuur en stuurautomaat staan aan) en willen we maximale opbrengst uit onze relatief kleine panelen.

Afgemeerd of voor anker ben je afwisselend het meest geholpen met jouw òf met onze kantelrichting. Een driedimensionaal verstelbaar paneel zoals o.a. forumlid Joost heeft levert natuurlijk het hoogste rendement maar brengt op Saila weer andere nadelen met zich mee.

Onze panelen zitten zover van elkaar af dat we in de praktijk eigenlijk geen last hebben van schaduwwerking op elkaar.

Hans V schreef :
Exact. Tijdens het zeilen met helling hangt het inderdaad van de boeg waarover je zeilt af, of mijn panelen nog naar de zon zijn gekeerd of niet. In die zin ben jij met jouw opstelling in het voordeel.
Maar in de schaduw zitten mijn panelen zelden of nooit. Hier laat je wat; daar vindt je wat, zullen we maar zeggen.

In mijn geval komt de verstelbaarheid het meest van pas in de vroege morgen of avond. Ook al komt de zon niet recht van voren of van achteren, je kunt het aantal uren waarover effectief wordt gelden flink verlengen.
Helemaal als je dat doet door de panelen in serie te schakelen, waardoor met 12V-panelen op een 12V-systeem veel eerder een effectieve laadspanning wordt bereikt. Dat in serie schakelen werkt het best bij hooggeplaatste en zoveel mogelijk schaduwvrije panelen.

Ik het een accumonitor, die geladen Ah's registreert, maar ik heb daarvan nog weinig geregistreerd. Zal dat deze zomer een doen, want ik ben er zelf ook wel benieuwd naar, temeer omdat ik dit seizoen voor het eerst een compressorkoelbox in bedrijf heb; de ultieme test voor mijn autarkische streven..