Onderwerp: Lagering, afdichting en uitlijning twin roeren

Omdat ik vind dat het dubbele roerwerk op mijn boot zwaarder loopt dan ik gewend ben/zou willen, ben ik opties aan het overwegen om dit te renoveren. Het stuurt niet zozeer zwaarder qua waterdruk, maar er is duidelijk sprake van meer wrijving: ook op de kant merk je dit. Je moet echt bewust tegen de helmstok aanduwen als je van koers wilt veranderen!

De boot heeft geen hennegatskoker, maar een stompje koker (plm 10 cm) bij de romp doorvoer net boven het onderste lager. Afdichting lijkt een stugge rubber slang te zijn (mss is deze wel vaster dan nodig aangedraaid en valt hier wat te smeren?). Daarboven dan de overbrenging om 2 roeren met 1 helmstok te kunnen bedienen. En daarboven weer een lager.

Jefa zelfstellende naaldlagers bij zowel rompdoorvoer als bovenin gecombineerd met taatslager is top-of-the-bill, zowel qua kosten als tijd om in te bouwen. Ik vind dat spul voor 1 roer al kostbaar, maar hier moet alles dubbel! Ik hoop dan ook dat het eenvoudiger te verbeteren valt.

Een heel klein beetje speling vind ik hierbij minder storend dan een zwaar sturend geheel.

-Hoe licht/zwaar loopt Delrin in vergelijking met kogel/naaldlagers?
-Wat vergt meer onderhoud?
-Welk soort afdichting geeft de minste wrijving?
-Qua verlaging wrijving is het relatief eenvoudig alleen het taatslager te vervangen voor kogellager, hier hangt tenslotte het hele roer aan. Wat zou hier het meest bijdragen: het taatslager of radiale lagers vervangen?
-Als ik Delrin op maat laat draaien, welke toleraties moet ik aanhouden? Ik begreep dat Delrin veel minder vocht opneemt dan nylon bv, maar nog steeds wat opneemt (en dus uitzet!). Is 0.5 mm radiaal veilig (roerkoning plm 60 mm) of kan dit kleiner zijn?

Iemand die hier mee bezig is geweest en advies/ervaring kan geven?

Oja: de boot moet kunnen droogvallen op haar kielen en roeren dus het geheel moet ook nog eens sterk zijn...

Edit: na deze excercitie dien ik de roeren uit te lijnen. Op een ander forum las ik dat een Jeanneau engineer stelt dat de roeren parallel aan de lengteas moeten zijn als gemiddeld beste optie. Is dit bij elke rompvorm/helling zo of zijn er gevallen waar toespoor (of "uitspoor") betere resultaten geeft?

Inmiddels worden bij Jefa "gaiters" op maat gemaakt om van de zwaar lopende lipseals (nouja: een stugge rubber slang met ribbels) af te komen. Dit veroorzaakt een groot deel van de totale wrijving. Hiervoor de diameter van de hennegatskoker (die slechts enkele centimeters boven de waterlijn eindigt) opgedikt in diameter zodat de gaiter voldoende slack heeft om z'n uitslag te kunnen maken.



Hiermee is één deel van de wrijving aangepakt.

De taatslagers (hier 3x brons op Nylon: stuuras en beide roerkoningen) liepen na goed ontvetten van de dik geworden aangekoekte vetresten al een stuk lichter; ik ga hier 1.5 mm dunne teflon schijven tussen leggen. Baat het niet dan schaadt het niet...

Qua zijdelinge krachten (zeilen met roerdruk) zijn de onderste roerlagers uitgevoerd als RVS in bronzen bussen: na schoonmaken loopt dit erg licht, ook bij stevig trekken onderaan het roerblad. Bovenkant roerkoningen en stuuras is RVS in Nylon; dit zou ik wellicht kunnen vervangen door Delrin, maar hier is 0.5 mm speling en klemmen heeft dit nooit gedaan. Wrijvingscoefficient RVS in Nylon vs. Delrin scheelt niet voldoende vind ik om hier nu tijd aan te gaan besteden; de bijdrage in het totaal is klein lijkt mij.

Wat wél bagger is, is de "lagering" van de stuuras (de as waar de helmstok op zit) op het vlak. Hier 10 cm bóven wordt het moment van de helmstok overgebracht op beide stuurstangen en komen behoorlijke dwarskrachten op:



Wat zouden jullie doen hier?

Oja: het lijkt me beter al deze glijlagers "droog" te houden, zodat ik geen last krijg van verouderd vet en vuil wat daarin gaat zitten. Is dat goed of kan ik beter wel invetten?

Met toespoor zorgt het loefroer onder helling voor het optillen van het achterschip waardoor de waterverplaatsing afneemt. Met uitspoor zorgt ET loefroer juist voor een vermindering van helling waardoor je meer zeil kunt voeren Beiden wordt toegepast op de moderne racenonsters, beiden succesvol.

Maar zonder dollen: neutraal als de boot in lichtweer neutraal is op het roer en een haartje toespoor als je altijd wat roerdruk hebt lijkt me OK. Met een klein beetje helling aan de wind wil je dat het loefroer neutraal is, dan remt het niet.

De lipseals van Jefa zijn trouwens heel anders dan een stuk geribbelde slang. In feite gewoon een simring. Maar als je genoeg ruimte hebt heeft een gaiter nog minder weerstand. Maar daar komt wel een hoop druk op onder helling, komt ie bol te staan bij dubbele roeren...

Zit er geen instelbare stang tussen die twee roeren?
Dan kun je er een beetje mee spelen en de ideale instelling zoeken.
Zoiets kan bijv. mooi met een wantspanner in die verbinding.
Ad

Ja, ik kan beide stuurstangen verstellen in lengte. Met lichtweer (boot rechtop) wil ik de weerstand zo laag mogelijk krijgen zou mijn uitgangspunt zijn.

Wat zou er gebeuren als ik me laat slepen (2 knopen ofzo, windstil en hele lange sleeplijn) en dan de stangen zó afstellen dat er geen spanning op staat (het idee zou dan zijn dat de roeren tijdens dat slepen in de vaarrichting mee wapperen - soort vaanstand aannemen). Of zou een gesleepte boot bij windstil weer helemaal niet rechtdoor willen gaan!? Puts in het midden erachter dan wellicht?

Of een urnster in de sleeplijn en kijken wat de laagste trekkracht geeft?

Anyway ik heb niets aan de afstelling veranderd (zit geborgd) dus monteer het lekker terug, schrijf op hoe het nu zit en besteed dáár voorlopig geen aandacht aan.

Wél aan het "RVS in polyester" glijlager dus - waarop reacties nog steeds welkom zijn

Nachtvlinder schreef :
daar staat onderin het gewicht van de as/helmstok/aanhangsels op dus een taatslagertje is vast nuttig.
JeFa heeft de 'washer with balls' voor gebruik als taatslager (helemaal kunststof.

Er zal ook een flinke kracht haaks op de as staan, met een beetje pech bijna net zoveel als op de onderste roerlagers met die 10 cm erboven voor de arm.
Heb je al eens bij JP3 gekeken (concurrent van JeFa).

www.jp3steering.com/en/rudder-bearings/

FMJ schreef : De nieuwste mode trend is om het loefroer gewoon helemala uit het water te tillen door het op te klappen

Delrin lagers kunnen erg licht lopend zijn, maar de pas-maat is erg kritisch. Iets te krap en het stuurt heel zwaar, iets te open en je hebt te doen met lekkage.
Uitlijnen van eht onderste en bovenste lager is ook heel kritisch, eentje een fractie scheef levert zwaar sturen op. Een methode om het goed te doen is ondermaat lagers erin zetten en dan laten uitboren tot de jusite maat, maar dat gaat je net zo veel of nog meer kosten als de zelfuitlijnende lagers van Jefa.
Een andere keuze is de lagers om de roerkoning schuiven, roer op zijn plek houden, en dan de lagers in lamineren, door het roer te draaien als het laminaat nog nat is, lijn je het ook op. Dit is een iets minder nauwkeurige methode, maar het werkt wel.

Mooi spul, zal er eens in duiken (ik kende alleen Jefa)

Polyester lager heeft geen taatslager functie overigens: dat wordt geleverd door het bronzen helmstokbeslag op de bovenste (nylon) bus. Daar ga ik een teflon schijf tussen zetten.