Onderwerp: Naar de Koningsvaart ... en weer terug

Ja, ik was er bij, op de 1e rang. Hoe dat zo, zo koningsgezind? Vriendjes? Allemaal nee. De Alexander von Humboldt II was uitgenodigd en ik mocht weer mee als 'zusätzliche Steuermann' voor de hondenwacht, samen met de 2e stuurman. Altijd handig een Nederlands sprekend bemanningslid, zal men gedacht hebben.
Zondags was het open schip in Bremerhaven, maar 's avonds konden we toch om 8 uur weg om in anderhalve dag naar Amsterdam op te stomen. Stomen werd het, de wind stond niet goed, we zetten nog even zeil op de Weser, maar die konden weer snel naar beneden (en boven) helaas. Via het TSS ploeterden we tegen wind en golven met 3 tot 5 knopen, dat schoot niet op. Verwachte aankomst dinsdagmiddag zei onze ECDIS (TomTom), veel te laat om de gasten om 11 uur 's morgens op te pikken. Zelf maandagmiddags tijdens mijn wacht ook nog maar eens gekeken naar de route planning. "Kapitein, ik ben maar een jachies-schipper, dus ik weet niet of het mag, maar als we nu eens bij Texel het TSS oversteken, net voorbij waar Inshore Traffic eindigt? Dat heb ik veel grote schepen ooit zien doen, dus ik denk dat het mag en dat scheelt 12 mijl naar IJmuiden!" In de nacht van maandag op dinsdag zag ik dat mijn voorstel was overgenomen, nachtorder: kapitein om half vier wakker maken. De wind bleef west, we gingen de hoek om, zetten wat stagzeilen en de snelheid ging richting 10 mijl, we zagen een gaatje om over te steken, en knalden verder onder de kust. Kapitein verscheen, was verrast, nu maar rustig aan, loods was besteld om 10 uur. Tijd om te slapen, de 1e stuurman mocht de rem er op zetten. Zo rond half tien werd ik weer wakker en waren we bij het loodspunt. De loods was een geste van de organisatie van Sail Amsterdam 2015, die bleken het schip gecharterd te hebben, formeel hadden we die niet nodig. Het schip werd havenklaar gemaakt, om 13 uur pikten we de gasten op in de Coenhaven en kort na de middag lagen we op onze plek, vlak voor het Muziektheater, 1e rang!


Op de foto rechts van de Alex de Helena, links o.a. de Wylde Swan en de Gulden Leeuw.
(wordt vervolgd)

Smaakt naar meer!

Daar lagen we dus, mooi 1e rang. De rondvaartboten voor de Koninklijke familie lagen al klaar. Maar goed lagen we niet, het anker krabde al vrij snel. Dus anker op en een stukje meer steken. We waren niet de enigen, ook de Eendracht en de Helena moesten opnieuw anker op. Twee Winners hielden zich vooral met de motor op dezelfde plek. Nog snel even de hulpboot buiten gezet om wat unieke foto's te maken. Formeel was varen verboden vanaf 15.00 uur, zo zei de verbindingsofficier van de Marine, die gelijktijdig met de loods aan boord was gekomen. We moeten toch nog een keer anker op, zo zei ik. Na de derde keer hadden we 90 meter ketting in 10 meter water, toen pas hield het anker.



Ondertussen vermaakten de gasten en de bemanning zich opperbest, er gebeurde van alles daar op het water. Zo tegen zevenen gebeurde er nog meer, zo ongeveer elke boot die de politie maar kon inzetten, kwam uit het Oosterdok.



Het kon niet lang meer duren, even later kwam nu prinses Beatrix met gezelschap uit het Muziekgebouw, stapte in de boot en voer langs onze spiegel richting Eye om zich te voegen bij het koningspaar. De zon zakte richting horizon, de wind bleef staan, extra jassen werden benedendeks gehaald. Kort daarop verscheen de boot met koningspaar aan de overkant, langzaam voeren ze langs alle schepen. In de IJhaven lagen de Opti's te wachten. De stoet ging er ruim aan voorbij, alleen het koningspaar draaide die haven in en konden de Opti's hun kunsten laten zien. Het koningspaar draaide even later langs onze boeg richting Muziektheater.



Vuurwerk, slagwerkers en een formatie F16's besloten de show. Daarna was het wachten tot we weer richting Coenhaven konden om onze gasten af te zetten. Om 23.00 uur meerden we daar af.

De Coenhaven, van de 1e rang naar een troosteloze haven, waar jachten niet mogen komen, maar ook niets te zoeken hebben. Ver weg van de stad, niemand van de crew had nog zin om te gaan stappen. Dan maar een biertje aan boord.
Woensdagmorgen vertrokken we zo rond tienen, zonder loods ditmaal. Ik had nog geen wacht, maar zat al snel bij de marifoons om de communicatie met de buitenwereld te verzorgen. "Haven Amsterdam voor de Alexander von Humboldt II". We mochten het Noordzeekanaal op, was het antwoord in het Nederlands. Grappig, ze dachten zeker dat er een Nederlands sprekende loods aan boord was.
Vorig jaar, tijdens een RYA-cursus meldde ik me bij het uitvaren bij Scheveningen en vroeg om in het Engels te communiceren: dat zouden ze doen. Uurtje later één van de cursisten: "Traffic center Scheveningen for the Grace O'Malley". "Ja, zegt u het maar", was het voor deze cursist onbegrijpelijke antwoord. Leuke mensen, die verkeersleiders.
De kapitein stond zelf buiten aan de joystick te sturen. Kwam even binnen om de kaart te checken. "Voordat je een fout maakt, ben ik al buiten", zei ik, "dit is mijn territoir".
"De Zuidersluis is voor u gereed", zei de sluiswachter. "Dan is de draaibrug lager wal, doe maar de Middensluis, dan hebben we wat meer ruimte voor de ra's". Dat was ok. De kapitein desalniettemin stuurde op de Zuidersluis, dus stond ik weer snel buiten.
Altijd leuk die Sluis IJmuiden. Normaliter gooien we van boord een 'keesje' naar de wal, maar hier gooien de 'roeiers' (Festmachers in goed Duits) een stalen haak met lijn naaar je hoofd. O.a. met de Stad Amsterdam had ik dat al vele malen meegemaakt, dus kon ik onze Toppsmatrose (kwartiermeester) er voor waarschuwen.
De wind stond zwak NNO, eenmaal buiten koersten we NW tussen de windmolenparken door. Mijn wacht kwam op. De zeilen werden gezet, de motor ging standby. Toch maar niet, zo weinig wind en stroom naar het zuiden, dat werd richting Engeland. Dus de zeilen weer gestreken en koers N. Zondags moesten we weer in Bremerhaven zijn.
Bij Terschelling werd alles weer uitgepakt, koers NNW. We kregen visite, een vermoeide Alk.



Tijd om te slapen. Bij het wakker worden, waren we weer terug bij Terschelling. De collega's waren met een hals (gijp) overstag gegaan, maar wind en stroom tegen ... dan is een dwarsgetuigd schip niet op zijn best. Dan maar verder op de motor, bah.



(wordt vervolgd)

Voordat ik verder ga met het reisverslag iets meer over het leven aan boord. We draaien een klassiek [url=(http://nl.wikipedia.org/wiki/Scheepswachten)]3-wachtensysteem[/url] en ik zat met de 2e stuurman in de Hondewacht en Achtermiddagwacht. De 12-4 wacht is een rustige wacht, niet alleen omdat de kapitein dan normaliter slaapt. Een kwartiertje voor de wacht begint, hebben de stuurlieden overdracht, daarna stellen de gaande en komende wacht zich in 2 rijen op en wenst elkaar Gude Wach en Gude Ruh, hier op 30 april om 12 uur, de gasten zijn net aan boord.



Daarna gaat een matroos als uitkijk naar de bak, een tweede neemt het roer over en de anderen verzamelen zich op het achterdek om van de Topssmatrose hun taken te krijgen.

Een stuurman verdeelt zijn tijd over 3 plekken. In het 'Kartenhaus' is alle apparatuur opgesteld. 3 grote schermen voor ECDIS/AIS en 2 x RADAR, 2 marifoons, dieptemeter, AIS, verlichting, piraten-alarm en 2 interne telefoons. Tegen de achterwand alle controle/alarm-systemen voor brand, waterdichte deuren en motor, 2x Inmarsat-C en kortegolf, barometer en barograaf.
Buiten, voor het Kartenhaus is de stuurstand met wederom een groot scherm plus motorbediening, joystick en marifoon. Op groot water staat er een roerganger aan het rad, bij manoeuvreren gebruiken we de joystick.
Onze 3e werkplek is over alle dekken. Checken van de zeilen, overleg met de Toppsmatrose, checken wat de uitkijk meldt. Bij allehens is onze mast de bezaan, bij wegvaren en afmeren zijn we verantwoordelijk voor de achtertrossen en achterspring.



Elke wacht heeft een aantal vaste momenten. Elke 2 uur gaan 2 matrozen het weer opnemen. 6 maal per dag geven we de gegevens met onze positie door aan de Duitse Weerdienst via Inmarsat. Waar Marinetraffic ophoudt, kun je het schip altijd volgen via SAILWX .
Als stuurman check je het routeplan, herrekent stroom, checkt de wind, zet meer of minder zeil, zet kleine koersveranderingen in, je bepaalt je positie enz. Maar vooral 'vooruitkijken', zeker onder zeil. Met RADAR en AIS heb je de potentiële aanvaarders snel in de gaten, kun je ze goed volgen en bij twijfel even op de marifoon oproepen. "UK55, wat zijn uw intenties" "We gaan achter u langs, we houden u goed in de gaten" Vervolgens geeft de visser gas en gaat voor ons langs, altijd leuk die vissers.
Zoals ik al zei, het is geen drukke wacht. We kunnen geen sterretje schieten, hooguit een middagzon. 's Nachts slaapt iedereen, overdag doen velen een dutje. Zeil zetten en minderen gebeurt meestal vlak voor donker en als het weer licht is. En bij alle hens is de bezaan de mast waar het minst gebeurt. Trimmen van de zeilen en schoonmaken, veel meer is er aan dek niet te doen. Dat geeft dan ook de ruimte om iedereen gestructureerd of adhoc iets meer te vertellen over zeilen en navigatie. Het is tenslotte een Sail Trainingsschip!

(wordt vervolgd)

Mooi verslag, Arjaan. Bedankt zover!

Dit wordt wat mij betreft een mooi, leerzaam voorpagina artikel.

Zo, we waren dus weer terug ter hoogte van Terschelling, tussen de 2 verkeersscheidingsstelsels in. Op de motor koersten we inmiddels oost, richting Helgoland. De kapitein had besloten dat we toch nog ergens moesten kunnen passagieren. En waar kan dat beter dan in een tax-free-paradijs? De rederij had een ligplaats aangevraagd, maar tot dusver hadden we nog geen bevestiging.
De wind bleef ook oost, dus ploeterden we verder. De wacht werd een 'motorwache'. Dat betekent dat alleen de uitkijk en de roerganger bovendeks bleven, de rest verbleef op afroep in de Messe. Elk uur wisselt de uitkijk en roerganger. Wij tweeën, de stuurlieden, hebben dan ook ruim de tijd voor sociale activiteiten en koffie drinken. Maar ook om alle mogelijke instellingen van ECDIS en RADAR uit te proberen. Zo op de motor is voor de slapers ook niet zo verkeerd, het schip beweegt zich heel prettig met kleine golven op de kop. De snelheid werd aangepast op een aankomst rond zaterdag 15.00 uur. Helgoland is vol, kregen we door. We gaan het toch proberen, zei de kapitein.



Vrijdagnacht, bij aanvang van mijn wacht, waren we in de buurt van het zuidelijk gaande TSS. Dat moesten we dus dwars over. Maar eerst een beetje slalommen door een ankergebied. Naar het zuiden zagen we een hoop rode lichten gaan. AIS gaf geen uitsluitsel wat dat was, het leek op een sleep, misschien de marine met een onderzeeër? Parallel aan ons aan bakboord voer een groot containerschip, bestemming Hamburg, dus die ging rechtdoor. Even later kwam er toch een schip vanuit de Noord. De stuurman gaf 20 graden bakboord door, ik checkte AIS en RADAR nogmaals. We zaten bijna op een mijl van het TSS, dus dichterbij moet je niet komen dan. Nu strak Noord, gaf ik door, we komen te dichtbij. We draaiden keurig achterlangs en staken over.



De nieuwe wacht kwam op, tijd voor een biertje en wat slaap. Toen ik weer wakker werd, zag ik Helgoland aan stuurboord. Gauw naar boven, er bleek toch plek aan de Ostdamm, net voor de Großherzogin Elisabeth. Er lagen nog een paar tallships aan de overkant, maar druk was het nog niet. Na ons kwamen er nog een aantal bij en toen was het toch aardig vol, bijna allemaal Hollanders onderweg naar Hamburg: Flying Dutchman, Marie Galante, Abel Tasman en Eye of the Wind, een Engels schip.
Met Hemelvaart begint daar de Hafengeburtstage, ook de Alex zou daar heen gaan. Maar wij gingen nu eerst inkopen en stappen!
Om 2 uur werd ik weer gewekt, Hafenwache tot 4 uur samen met een trainee. Iedereen was al weer aan boord, zo zeiden onze voorgangers. Trossen checken, de gangway hield het net, best wel een hoge kade en ruim 2 meter getij. Gelukkig had de bootsman het scharnier losgekoppeld, zodat de gangway ook naar boven ruimte had. Om 4 uur kwam de nieuwe wacht volledig op, zo ook de kapitein. Ik bleef nog even om te helpen bij het wegvaren. Met opkomend tij naar de Weser. Vanaf 8 uur was het schoon schip maken. Rond de middag kwamen we aan in Bremerhaven. Weer een mooie ervaring rijker.



Epiloog
Mijn eerste reis met de Alex van Grand Bahama naar Bermuda draaide ik de 4-8 wacht, samen met de 1e stuurman die altijd op een visserschip had gevaren, we hebben toen alles gezeild. De rolverdeling ligt dan voor de hand. Hij deed voornamelijk de navigatie en ik het werk aan dek, begeleiden van de matrozen met zeil, uitkijk en sturen. Deze reis draaide ik de 12-4 wacht met de 2e stuurman, een zeiler die via Hochseesportpatent en aanvullende cursussen zijn patent voor dit schip had verkregen. Zeker als we zeilden zat ik deze reis meestal in het Kartenhaus, deed navigatie en communicatie. Zo heb ik na 2 reizen dus een vrij volledig beeld gekregen van wat van me verwacht wordt als ik een volgende reis als stuurman mag varen. Formeel duurt nog even totdat ik mijn vaardagen heb. Eind van het jaar gaat de Alex naar Brazilië en de Carieb. Dan ga ik zeker weer mee!

Gaaf om te lezen hoe her er aan toe gaat op zo'n grote boot!

wilweg schreef :
Nog leuker om het mee te maken. Dat kan, bijna alle tallships hebben mogelijkheden voor trainees en als je mazzel hebt kan je gratis meevaren als crew.
De Stad Amsterdam had altijd een mogelijkheid in september/oktober, dan maken ze dagtochten vanuit Amsterdam/IJmuiden en een tochtje naar de Wereldhavendagen in Rotterdam. Stuur ze een mailtje als je als vrijwilliger wil meevaren.
Jongeren kunnen hier meer info vinden: sailtraininginternational.org/
Maar ook voor ouderen interessant om een beeld te hebben van alle tallships.
Kortom er zijn 4 mogelijkheden:
- je hebt een STCW-basic safety of meer: crew
- soms hebben schepen ook plek voor vrijwilligers zonder ervaring of certifcaat
- je bent jong en dan kun je voor weinig geld mee
- je bent iets ouder, dan kun je voor iets meer geld mee.