Onderwerp: Spantjes vernieuwen

Hallo allemaal,

Binnenkort wil ik een stuk of 10 rotte spantjes uit m'n bootje verwijderen en daar zelfgemaakte spantjes voor in de plaats maken. Het gaat om een houten sloepje waarvan de huid bestaat uit multiplex, de kiel is van hardhout.

Mijn plan voor de spantjes is om een stuk hardhout te kopen van de juiste dikte, de vorm van de spantjes te tekenen/overtrekken met een oud spantje en de boel vervolgens met een decoupeerzaag uitzagen. Ik hoorde dat het beter is om recht (hard)hout te nemen en dit te buigen naar de juiste vorm dmv vuur en stoom, maar dit zie ik niet zo zitten.





Wat denken jullie, heeft dit kans van slagen? Nog tips?

Dank alvast!

Groet,
Sander

Ik heb ooit samen met mijn vader spantjes in een vletje gezet
we hebben een rioolpijp genomen, 1 kant dichtgemaakt
met behulp van een warm waterhogedrukspuit de buis vol laten lopen
hogedrukspuit zo heet mogelijk gezet en het water zo heet mogelijk gehouden
eiken latten genomen en een poosje doorkoken
hoe jonger het hout, hoe zachter het is
lat eruit en in een keer in modelstampen, zo snel mogelijk
na 2 minuten ben je te laat
de helft van de latten brak direct, op een knoest
met koperen klinknagels de boel vastgezet

ton

Je kunt ook met meerdere lagen dun triplex( zogenaamd vliegtuigtriplex) gebogen spantjes maken op een mal.
Van dat spul werden vroeger ( en een enkele keer nog steeds) (zweef)vliegtuigen gebouwd dus sterk is het zeker.
Lang geleden ( eind vijftiger jaren) als eens bekeken toen er op Terlet bij Arnhem ook nog houten zweefvliegtuigen werden gebouwd.
Bijv. hier te koop www.af.nl/voorraad/plaat/vliegtuigtriplex/
Je kunt hetzelfde uiteraard ook doen met meerdere lagen dunne mahonielatjes
Dergelijke gelaagde spantjes zijn in i.h.a. sterker dan massief gebogen en kunnen dus dunner blijven.
Ad

Ik heb in mijn Olympiajol plm 60 spantjes vervangen. Oorspronkelijk waren ze van eiken en met koperen nagels geklonken. Ik heb ze om en om uitgenomen en vervangen door 2 latjes van 5x20 mm watervast multiplex. Gestoomd in een eenvoudige stoomkist (zie mijn YouTube filmpje) in de boot gebogen en vastgezet met rvs schroefjes. Na droging weer uitgenomen met epoxy weer ingelijmd en geschroefd. Kan natuurlijk ook met 3 latjes, zodat je op 15 mm dikte uitkomt.

Heb ook ervaring: Je moet essen nemen. Als er teveel breken dan heb je tekort gestoomd

De vorm uit een massief stuk zagen kan, maar is zeker niet het sterkste of goedkoopste. Ik zou het niet doen.

Stoombuigen kan zeker. Heel moeilijk is het niet, maar het vraagt wel wat voorbereiding. Je hebt liefst vers gekapt hout. Laat het zogeheten kiln of oven gedroogd hout liggen. Bij de groei van een boom stromen er diverse sappen door de boom. Die sappen zorgen er bij het stomen voor dat de vezels nog wat flexibel zijn. Tijdens het droogproces verdwijnen de sappen en wordt stoombuigen moeilijker.
De kunst is om een stoombox te maken die goed geisoleerd is, en niet veel groter dan je nodig hebt. Je sluit hem aan op een flinke fluitketel en laat het water flink koken. De tijd die nodig is wordt berekend adhv dikte en houtsoort. Google er even naar. Daarnaast is het een beetje experimenteren met de stoomtijd. Je kunt ook te lang stomen.
Tweede kunst is om no time (de al aangehaalde 2 minuten) het houtstuk in de juiste vorm te buigen, en te houden tot het is afgekoeld. Het hout kan iets terug veren, ook dat is een kwestie van proberen.

Als het hout breekt kan het te kort gestoomd zijn, maar ook niet (meer) geschikt voor stoombuigen zijn door het verlies van de eigen sappen. Ook te lang stomen kan een oorzaak zijn voor breken.

Lamineren (dunne laagjes hout op elkaar lijmen) is makkelijker en je bent zekerder van je uiteindelijke vorm. Vliegtuigtriplex is prachtig en loeisterk maar kostbaar voor dit doeleinde en wat over the top. Daarnaast is Berkenhout (waar vliegtuigtriplex van is gemaakt) niet perse heel vochtbestendig.
Als je een stevige mal maakt verlijm je stroken van zo'n 5mm dik met een paar stevige lijmklemmen zonder al te veel omhaal in de goeie vorm. De laatste pasvorm kan je er dan nog in schuren/schaven.

Warm stoken en buigen is een kunst. Je hebt een vlam nodig die niet te heet is, water om het hout niet in de fik te laten vliegen, maar ook om de buiging mee te beinvloeden. Ik zou het niet aanraden voor zulke korte spantjes. Te moeilijk.

achteraf kan het idd essen latten geweest zijn ipv eiken latten
is ook al weer 40 jaar geleden
op zich is het simpel, ik vond het goed te doen
je kookt de latten en stampt ze erin, letterlijk
mijn vader ging er gewoon op staan
als de lat breekt, haal je hem eruit en pak je een nieuwe
tijdelijk zette we ze vast met lijmklemmen op het vrijboord
ton

Bedankt voor de reacties allemaal!

Begin december kan ik van Gerard (Jerry) van dit forum een stoomkist lenen. Ik ga dan (jong) essenhout of watervast multiplex kopen (3 x 5 mm dikte) kopen, de boel stomen en vastzetten met koperen klinknagels of rvs schroefjes. Iemand nog een goed adres voor jong essenhout/watervast multiplex in Amsterdam of omgeving?

Ik zou beginnen bij Fijnhout

Als je wat eikenhout kunt vinden voor een leuke prijs, dan zou ik dat liever gebruiken. Gaat veeeeel langer mee en buigt meestal nog net even wat makkelijker dan essen

edit: of zoek een tak/boomstronk die de radius van je spantjes heeft. dan kun je daaruit wel de spantjes zagen zonder dat je uitloop van de nerf krijgt (nerf die sterk naar buitenkant van de bocht wijst veroorzaakt zwakke plekken...)

multiplex zou ik niet stomen maar gewoon meerdere met epoxy lamineren op een mal.

Dus alleen voor dat essen heb je stoom nodig. Een behangstomer is ook een prima leverancier van stoom. Bijvoorbeeld bij borent halen.

alweereengijp schreef : Je vergeet dat de dwarsdoorsnde van een boot naar de stevens toe verjongt. Je zult bij het gebruik van een mal dus meerdere mallen nodig hebben. Normaal worden in de botenbouw spantjes in de romp gebogen en daarna vastgemaakt aan de huidgangen met koperen klinknagels. Bij mijn methode schroef ik ze vast met rvs schroefjes.

ilCigno schreef :
Er zijn er zelfs 2
www.af.nl/
(oud Arnhemmer , weet je wel )
Ad