Onderwerp: Beschadiging onderwaterschip pampus

Afgelopen weekend het onderwaterschip van mijn onlangs aangeschafte pampus onder handen genomen. Eerst afgespoten met hoge drukspuit en vervolgens met behulp van starbrite antifouling remover alle loszittende delen verwijderd. Vooral rond de naden kwamen er hele delen los zoals op de foto.
Ben van plan om alles weer in de primer te zetten maar vraag me af hoe ik deze plekken het beste weer glad kan maken? Meerdere lagen primer? Plamuur? Andere tips? Dank!

Mijn advies: kaal maken tot op het hout, gladschuren , eventuele krassen plamuren en daarna alles weer opbouwen met primer, lak en antifouling. Wel veel werk, maar is het meest degelijk. Bovendien kom je dan alle ( eventuele ) gebreken in het onderwaterschip tegen.

dag Mathijs,
Wat leuk dat je een echte houten Pampus hebt aangeschaft!

Ik schrijf onderstaand verhaal op basis van mijn 33-jarige ervaring als scheepstimmerman/scheepsrestaurateur.

Als ik naar je foto's kijk, dan zie ik een volstrekt normaal verschijnsel: nadat de boot is dichtgemaakt door breeuwen en/of kitten en/of stopverf smeren en/of plamuren, is het hout uitgezet toen de boot te water ging.
Zo is de inhoud van de naad naar buiten geperst. Geeft niks, dat is normaal.
Dat er stukken verf afgevallen zijn, kan twee oorzaken hebben: 1. het was hard materiaal zoals plamuur, dat de beweging van de ondergrond niet kon volgen. Dan kan het geen kwaad dat het er afgevallen is, want het is tamelijk zinloos om een naad in een houten boot te plamuren. 2. Er was geen hechting tussen de verf/antifauling en de ondergrond, bijvoorbeeld doordat er stopverf in de naden was geprakt. Stopverf is op lijnoliebasis, en daar hechten veel moderne smeersels niet op. Ook dat is geen probleem, want waar lijnolie zit daar rot het niet.

Ik begrijp dat je de romp gladder wilt maken.
Hoe zou ik het aanpakken? Met een bosje vlijmscherpe(!) driehoeksschrappers alles schrapen. Dat is een leuk klusje, kost een uurtje. Dan is het hout mooi kaal. Even heel licht naschuren met een schuurblokje en papier K80, of met een excentermachientje met K60/80. Niet te zwaar schuren!!!want daar wordt je moe van en de boot lelijk.

Kijk kritisch naar de naden. Afhankelijk van de naadvorm en -constructie zal er misschien wat gebreeuwd moeten worden, of met stopverf gevuld, of eventueel gekit. (Nooit siliconenkit!)

Als er serieuze deuken, butsen of beschadigingen zijn, probeer dat dan op te lossen met nieuw hout, eventueel halfhoutjes. Plamuren is vrij zinloos, want te hard.

Er is al heel wat over gediscussieerd, maar mijn mening is: gebruik geen epoxy op een bestaande boot.

Nadat het hout en de naden zijn voorbehandeld, kan er een coating overheen. Als je boot vaak uit het water gaat, is antifauling niet echt nodig.
Wat je er ook opsmeert: gebruik geen harde producten. Ik zou zelf kiezen voor een product op chloor-rubberbasis, want flexibel en erg gemakkelijk in onderhoud.
Je hoeft niet bang te zijn voor rotterij van onderen af, want hout dat onder water zit rot niet.
Zorg wel voor goede ventilatie aan de binnenkant. Leg, na het zeilen, de buikdenning open.

Sterkte, en veel plezier met je prachtige boot!
Wim.

Zo Wim, hier spreekt de ervaring!

Mooie, heldere toelichting met hoe en waarom.

Dank je Hans, ik zou er bijna van blozen.
Wim.

@Berghout. Goed dat je je ervaring hier met ons deelt. Ben je echt van mening dat een karveel gebouwde boot als de Pampus gebreeuwd moet worden om waterdicht te zijn? Zo te zien is het mahonie, net zoals mijn Ojol uit 1939 en ook karveel gebouwd en die boten werden zeker niet gebreeuwd. Om de jol weer goed dicht te krijgen heb ik de naden met een 6 mm frees open gefreesd en er latjes in gelijmd. Overgenomen van de restauratie van een Regenboog.

Dank Wim voor je ervaren antwoord!

Heb ook nog een vraag over de overgang naar de kiel. Daar zit namelijk een kier van ongeveer 1 cm waar ik allemaal, waarschijnlijk oude kitresten uit heb gehaald. Zie foto aan de achterkant bij het roer.
Aangezien de kier over bijna de hele kiel loopt vraag ik me af of het zin heeft om te proberen om de kielbouten aan te draaien? Indien de kier blijft bestaan dan weer vullen met kit? Of opvullen met hout?
De boot is de afgelopen twee jaar niet in het water geweest maar heeft in een stalling gelegen.

jerry schreef :
Nee hoor! In mijn vorig verhaaltje schreef ik (misschien iets te verhuld) dat de manier van opknappen van de naden afhangt van de vorm en constructie ervan.
Naden bij karveelbouw kunnen gebreeuwd zijn, of gekit, of koud tegen elkaar, of met stopverf ingesmeerd, of gewoon lek. Elke soort vereist z'n eigen methode van aanpak.

Pampu3 schreef :
Een kier van een centimeter lijkt mij niet goed. Ik zou er naar neigen om de kiel te verwijderen, de boel op te knappen en dan weer te hermonteren. Maar eerlijk is eerlijk: vanaf deze foto's kan ik het niet helemaal goed beoordelen.
Hoe dan ook: de kiel moet goed dragen tegen de romp om de zijdelingse krachten over te brengen zonder te gaan zwabberen.
Groet,
Wim.

Kennelijk is de bevestiging van de kiel anders dan die bij (bijvoorbeeld) een 16 kwadraat, waarbij de gietijzeren kiel met een flens van onderen tegen de kielbalk is gebout. Het lijkt wel als of de kiel door de kielbalk is gestoken en van bovenaf is vastgezet. Is de kiel van plaatstaal of gietijzer? Misschien heeft iemand een detailtekening? Hoe dan ook: een spleet van 10 mm is te veel en moet gedicht worden. Ik zou er een latje in lijmen.

Voor de constructie van de kiel van de Pampus heb ik even in het tekeningenarchief van het Fries Scheepvaartmuseum gekeken. Er is daar een serie tekeningen aanwezig, alleen niet goed leesbaar op mijn Ipad. Tekeningen kunnen daar ook besteld worden.

ehh, hier weet ik toevallig iets van. Twee ietsjes zeg maar.

Kiel van een pampus is kinderlijk eenvoudig te verwijderen. Ik doe het in m'n uppie.
Hijsbanden rond de romp. Moeren van de kielbouten verwijderen. Romp hijsen en kiel blijft staan. Valt ook niet zijdelings om. Vergeet niet om de helmstok te verwijderen mocht het roer er nog inzitten. Dan zakt het roer gewoon mee.
Romp is 340 kg (plus of min een kilo of 10) en ballast plus doodhout is 390 (plus of min een kilo of 10).

Als je dit gaat doen zou ik meteen van de gelegenheid gebruik maken om alles te wegen.

Voor wat het waard is: ik zou de kiel voorlopig lekker laten zitten en a la Wim eerst de kier schoonmaken (leeghalen) en kijken wat je overhoudt. Meestal kun je gewoon opnieuw kitten.


Wat is trouwens het zeilnummer ?

jerry schreef :
Waarschijnlijk niet helemaal ter zake, maar toch maar gemeld: een (echte) 16m2 heeft een houten kiel, met gietijzeren ballast onderaan.

edit: en een Pampus ook, dacht ik

Toekomst schreef :
Kijk, dáár heb je wat aan!
Jouw plan van aanpak strookt met het mijne!
Groet, Wim.

Dank voor alle adviezen!
Komend weekend het onderwaterschip maar eens verder kaal maken en de kier uitkrabben.
Hopelijk dat de pampus (311) weer snel het water in kan.

Ik heb zelf aantal jaren met een vrijheid gezeild.
Wat wel eens zo kan zijn bij zo'n lattenbouw schip is dat het schip bij tewaterlating veel water maakt.
Mooi is als je 'm dan op een of andere manier in de box beetje in de touwen kan hangen o.i.d. zodat het schip niet kopje onder gaat.
Na een week leeg hozen. En dan is het schip dicht getrokken.
Naar mijn idee is epoxy niet zo'n goede manier om zo'n schip te repareren. (In tegenstelling tot schepen die van multiplex platen of plakhout zijn waar epoxy wel prima werkt).
Je moet hem waterdicht maken met een geweven mat en er komt vaak toch weer vocht in en dan gaat het hout werken en is het gebeurd met de reparatie.
Het breeuwen van de kieren lijkt ook mij een betere optie. Indien de kieren in de romp echt groot zijn latjes inlijmen bij grote slechte plekken daar latten vervangen.

Freek

In hoeverre zou epoxy met een flexibele harder de bekende epoxy nadelen bij massief houten constructies op kunnen lossen? Stel ik zou alle naden openfrezen, er met ingedikte flexibele epoxy latten in lijmen (of ze gewoon helemaal met dikke flexepoxy dichtsmeren. Daarna twee laagjes keper erover met flex-epoxy en afwerken. Zou dat goed blijven en er geen vocht onder komen doordat het een beetje mee kan bewegen?

Dat blijft echt wel goed. Ik heb het bij mijn Ojol zo gedaan en zit al 5 jaar. Grote naden uitgefreesd en met 5 mm brede latjes en epoxy gevuld. Kleine naden gevuld met epoxy en zaagsel. Daarna 1 laag dun glasweefsel en 2 lagen epoxy er over. Aan de binnenkant 2 lagen epoxy en 1 laag bilge paint. De boot is er erg stijf van geworden.

Ik weet dat de Didasko een 80 jaar oude vrijbuiter van de kolibri werf (die toen nog niet zo heette) ook met die flexibele epoxy gerestaureerd is. Ben zelf niet bekend met dat spul maar mooi dat het werkt.
Gewone epoxy zou ik met zo'n latten boot niet zo snel doen.

Freek

FMJ schreef :
In engeland vaart er een oude torpedoboot al een jaar of 15 rond met flexibele epoxy tussen de planken. West met 1/3 harder. Het kan dus wel. Wat verder nu het onderhoud is weet ik niet, maar zo'n schip behoeft altijd onderhoud, en ik denk niet veel minder als er epoxy is gebruikt.

Mocht je in de buurt van sneek wonen. Maak eens een praatje met pampus doktor pieter boelsma van boelsma jachtbouw. Die heeft meerdere pampussen gebouwd en gerestaureerd. Het in lijmen van latten is een grote klus. Hele boot moet kaal en droog. Daarna in lijmen schaven en schuren. En de binnenkant in de epoxi soppen. Is ook een duur grapje. Als je dit goed doet is keper weefsel niet nodig. Wel na het eerste jaar nog maals schuren ivm na werken hout. Wil je het goedkoop houden blijf dan bij de oude methodes. Breewen flexibele kit. En zorg dat als de boot droog staat deze op een plek staat met een relatief hoge vochtigheid.