Onderwerp: Oregon Pine giek (4,5m): waar koop ik het hout?

Hi allemaal!

Geinspireerd door recente berichten uit de chartervaart kijken wij met extra kritische ogen naar onze rondhouten. De giek gaat er deze winter af, inclusief al het beslag. Bij het uiteinde zit het spul al in de epoxy dus we vermoeden dat een vervanging eraan zit te komen (giek van de fok is al vervangen).

Ik was wel wat kwijt aan die giek van die fok, en het leek me leuk om deze giek zelf te maken.

Weet iemand een leverancier van mooie stukken Oregon Pine? Liefst iemand die ook verstand heeft van masten en rondhouten - het stuk hout moet zich er ook voor lenen. En liefst iemand die met mij mee kan denken en bijvoorbeeld het ding in grote lijnen rond en toelopend maakt, en dat ik het voor de rest evt passend maak, voor het beslag etc.

Tips zijn welkom! Dank.

De bron van het hout voor de boom van de fok is opgedroogd?

Houthandel Boogaerdt in Krimpen aan de Lek was van oudsher een leverancier van oregon pine. Ik weet dat ze in het verleden ook regelmatig hout voor scheepsmasten e.d. hebben geleverd aan bedrijven en particulieren. Of dat nog zo is weet ik niet, maar je kan ze eens bellen.

Inderdaad Boogaerdt in Krimpen ad Lek,
maar ook Posthumus in Franeker.
Dat zijn de twee voornaamste leveranciers die zelf importeren en daardoor een redelijke prijsstelling hebben.
Oregon Clear&Better (zo heet de kwaliteit die je moet hebben) is wel erg duur geworden.

Gepost met de officiële Zeilersforum-app

Nog een tip,
heel vaak wordt de lummel gemonteerd op een gesloten "dop".
Doe dat niet.
In zo'n dop verzamelt zich water wat een garantie geeft op snelle rot.
Laat de uiteinden van het hout vrij.

En natuurlijk geen epoxy of harde lak erop!

Gepost met de officiële Zeilersforum-app

leospar.nl/

Heel hartelijk dank allemaal!

En @berghout-2 dat is een goed advies. Inderdaad zit er een afgesloten dop op het einde van de giek, waar de kraanlijnen de giek vasthouden. Dat heeft er vermoedelijk dan mee te maken dat hij daar slecht is geworden. Het is RVS - ik neem aan dat ik die deksel er met de slijptol wel af krijg.

Hoe het bij de lummel zit weet ik niet uit mijn hoofd. Ik zal er zeker aandacht aan besteden en eventueel iets nieuws laten maken!

Geen harde lak erop zeg je? Ik ben wel tevreden over Owatrols D1/D2 systeem. Die D2 laag droogt wel hard op ja. Valt dat wat jou betreft onder harde lak?

Daniel Beetsma schreef :
Owatrol D1/D2 is geen harde lak, integendeel, het is lekker ademend en op oliebasis. Visolie, om precies te zijn.
Het is prima spul maar bewerkelijk en duur.

Gepost met de officiële Zeilersforum-app

Wim, je bent goud waard op dit forum. Superbedankt voor je adviezen. Ik vind het enorm prettig spul om mee te werken. Ach, het is maar net waar je aan gewend bent misschien

Daniel Beetsma schreef :
Dank je, waar kan ik de (goudwaardige) factuur heen sturen?

Gepost met de officiële Zeilersforum-app

Het moet even liefdadigheid zijn, Wim, als je het niet erg vindt

De restauratiekosten van de Witlam zijn wat hoger uitgevallen dan verwacht (alles moet dan weer goed gebeuren he), en ik ben bovendien tijdens dat proces wegens bedrijfseconomische redenen boventallig geworden. Dus ik zit eventjes aan de grond ;P

Mocht je enige vragen hebben omtrend psychologie, psychische stoornissen, onderzoek daarnaar, diagnostiek, wetenschappelijke methode, of astrofotografie - aarzal dan niet mijn hulp in te schakelen ;P

4,5 meter is op zich niet heel erg lang. Is het, ook met het oog op de kosten, misschien een optie om die giek uit een (nog goed) deel van een gebruikte mast te maken? De aak waar ik op beman heeft afgelopen zomer een nieuwe mast gekregen omdat deze bij de mastvoet rot was. We hebben hem precies op maat van de kluiverboom en giek in stukken gezaagd. Die liggen nu op voorraad voor als dat eens nodig is. Wellicht dat je ergens een gebruikte houten mast kunt vinden waarmee je ditzelfde kunt doen.

Het klinkt den scheepsmensch tegenwoordig vreemd in de oren, maar voor een giek kun je heel goed vurenhout gebruiken.
Een eeuw geleden was dat heel gebruikelijk, vooral door de voordelen: licht, veerkrachtig, taai, sterk.
Ik heb voor klanten verschillende fokkebomen en giekjes van vuren gemaakt.
Zoek wel even wat rustig hout uit met weinig kwasten. En 4,5 meter is een veel voorkomende lengtemaat voor vuren.
Goede kans dat het sterker is dan een oregon giek, want daar loopt de draad meestal schuin doorheen.

Gepost met de officiële Zeilersforum-app

Ik vóél dat het tijd is voor een kort college.

De meeste bootjesmensen denken dat Oregon Pine (daarmee bedoelt men Oregon Clear&Better) altijd heel erg sterk is. En dat een verlijmde mast van Oregon Cl&B sterker is dan eentje uit een massieve boom. Er zijn zelfs professionele rondhoutmakers die dat denken.

Laten we eerst eens even kijken hoe dat Oregon Clear&Better “gemaakt” wordt.

In Oregon en Canada groeien naaldbomen die Douglas Fir genoemd worden. Ze groeien langzaam, worden oud en erg dik.
Elke naaldboom maakt heel veel takken die allemaal in het hart van de boom beginnen. Vaak staan die takken in kransen van drie tot zes takken. Denk maar aan een kerstboompje.
Tussen het hout en de schors zit een heel dun vliesje van 1 cel dik, het Cambium. Op die plaats groeit de boom, want het cambium zet naar binnen houtcellen af en naar buiten schorscellen. Zo wordt de boom elk jaar een beetje dikker.
De takjes hebben ook een cambiumlaagje, die worden ook elk jaar dikker.

Hoe hoger de bomen worden, des te minder licht dringt door naar de onderkant. Daardoor sterven de onderste takken af. De stam blijft doorgroeien in de dikte, maar bij de dode takken gaat de nerf niet meer mee naar de takken maar buigt er omheen. Het dode stuk tak blijft los in het hout zitten.
Na een flink aantal jaren breekt een dode tak af. Vanaf dat moment zal de wond die de dode tak achterlaat overgroeien.

Wat betekent dit voor timmerhout dat uit een boom wordt gezaagd?
Een plank die uit het binnenste van de stam komt, zal boordevol kleine kwasten zitten, dat zijn de aanzetten van de takken.
Een plank die wat verder naar buiten in de stam zat, zal een aantal vaste kwasten hebben (van takken die op die dikte nog leefden) en een aantal losse kwasten (van dode takken die aan het om-groeien waren). Die losse kwasten ken je wel van de vurenhouten latjes waarin die keiharde losse bruine dingen zitten.
Een plank die uit het buitenste van de stam komt zal de minste kwasten hebben, want de dode en afgebroken takken zijn daar al geheel overgroeid.

Als een Douglas Fir uit Oregon of Canada wordt gekapt en verzaagd, mag het hout Oregon worden genoemd. Als eenzelfde boom in de Ardennen wordt verwerkt dan heet het gewoon Douglas.
In de zagerij wordt plank voor plank de kwaliteit beoordeeld. De lelijke planken uit het midden van stam krijgen het predikaat “Merchandise&Better”, dat is het zogenaamde rustieke hout geschikt voor pallets en andere minkukeltoepassingen. Iets betere planken worden “Select&Better”, wat normaal timmerhout is met kwasten, harszakken, scheuren e.d.
Het mooiste hout uit de buitenkant van de stam is “Clear&Better”.
Nou wordt er aardig wat gesjoemeld, want Cl&B levert natuurlijk meer op dan S&B, dus zelfs Cl&B is niet altijd geschikt voor onze mastjes.
Onze belangrijkste importeurs zullen daarom elke binnengekomen partij weer zelf verder selecteren. Hoe mooier en hoe dikker en hoe langer de plank, des te duurder per kubieke meter.

Maar als je dan eindelijk de allerbeste balkjes Clear&Better gescoord hebt, heb je dan ook echt het ideale mastenhout?
Nee.
Er zijn standaard twee problemen.
Ten eerste, omdat het mooiste hout uit de buitenkant van de stam komt, zit dat boordevol spinthout. En spint is toegestaan binnen de eisen van Cl&B.
(=>”Maar Wim, wat is in vredesnaam spinthout?” Hoor ik iemand vragen. Zoals beschreven groeit een boom aan de buitenkant, bij het Cambium. Aan de buitenkant van elke boom zit dus een laag van levend hout, waar allerlei sappen doorheen stromen naar boven en naar beneden. Deze laag van levend hout noemen we spinthout, het is meestal tussen de twee en 10 cm dik. Spinthout zit tjokvol zetmeel en andere lekkernijen voor insecten en schimmels en zal snel verrotten. Na een aantal jaren sterft de binnenste laag spinthout af en verandert in (dood) kernhout. Dat kernhout is het echte timmerhout.)
Goed, er zit dus eigenlijk altijd spinthout aan je Oregon Clear&Better. Dat maakt een verlijmde mast gevoelig voor rot, wat des te vervelender is omdat dat spint ook aan de binnenkant terecht kan komen waar je het niet ziet.

Ten tweede het andere standaardprobleem.
De meeste bomen groeien niet gewoon recht naar boven, maar doen dat spiraalsgewijs. Kijk maar eens naar een mast uit een massieve boom, die zal krimpscheuren vertonen. De scheuren gaan vrijwel nooit recht op-en-neer, maar bijna altijd als een lang-gerekte spiraal. Van boven naar beneden meestal linksom draaiend als een boom op het noordelijk halfrond gewoond heeft.
De houtvezels in een stam lopen dus vrijwel altijd spiraalsgewijs.
Zodra men een stam aan planken zaagt, zullen de houtvezels dus niet recht met de plank meelopen, maar er schuin inliggen. Dat maakt zo’n plank gevoelig voor breuk, evenwijdig aan de vezels dus schuin door de plank.

Als je nu een giekje (van, zeg 4,5 meter) van één balkje prachtig mooi Oregon maakt, is de kans heel groot dat hij makkelijk breekt.
Maar als je een dikker rondhout gaat lijmen uit allemaal balkjes, dan zullen die schuinlopende vezels steeds kruiselings op elkaar komen. Dat verkleint de kans op breuk aanzienlijk, en als bonus wordt zo’n verlijmde mast erg stijf van die gekruiste vezels. Stijf, hij zal dus minder buigen bij belasting.

Een verlijmde mast (of giek) is dus stijver dan eentje uit 1 massieve boom, maar niet sterker want in een massieve mast lopen alle vezels ongehinderd van beneden naar boven. Een massieve mast is beter in het opvangen van klappen die hij soepel zal incasseren, maar een verlijmde mast zal beter presteren op een wedstrijdboot waar alles snaarstrak moet blijven.

De verwachte levensduur van een massieve mast is langer dan die van een verlijmde, vooral door het aanwezige spinthout (en soms door falende lijmverbindingen) in verlijmde masten. Dit alles op voorwaarde van goedgemaakte producten en goed onderhoud.

Ten slotte, hoe dunner een rondhout, des te minder geschikt is Oregon.
Ik heb het ondervonden met de strontrace, de geweldig mooie en dure vaarbomen van Oregon braken al bij het eerste duwtje, de goedkope vaarbomen van fijnspar (=vurenhout) bleven heel. Al bogen ze flink als je er met drie personen in hing.

Wim.

Bij mijn grootvader in de nettenschuur hing nog de giek van van mijn overgrootvader zijn botter. Ook vuren als ik het me goed herinner. Mooi rond was die niet, daar was gewoon de schors met een bijl af gehakt, en beslag aan gezet.

Dank voor de achtergrond info Wim, interessant!

Dank je Wim voor de duidelijke beschrijving. Erg interessant. Ik stel voor dat we dit opnemen in het zeilerswiki, als je dat tenminste okay vind.

Perry

perry2 schreef : O, bestaat dat?
Ik vind het goed

Gepost met de officiële Zeilersforum-app

Altijd gedacht dat je juist de kern moest hebben voor het beste hout
Weer watgeleerd

perry2 schreef :
Goed idee. Die Zeilerswiki leidt een slapend bestaan en verdiend meer aandacht.

Ton Mitz schreef :
Ja, dat denken de meeste mensen.

Ik wordt vaak gevraagd of ik van een bestaande mast, waar een probleempje mee is, een giek of zo kan maken.
Natuurlijk kan dat, maar ik doe het niet. Om een aantal redenen.

Het is erg lastig om van een rondhout een dunner rondhout te maken dat er fatsoenlijk uitziet. Het is geen kwestie van rondom x-keer de schaaf eroverheen trekken, want dan hou je een kronkelig en ovaal ding over.
Hij zal eerst naar vierkant moeten worden geschaafd, waar vanuit gemeten kan worden.
Dat schaven is ook geen pretje, want een bestaand rondhout zit vol rommel zoals zand, slijpsel, UV-remmend poeder in de lak, ijzerwaren en andere dingen die erg afstompend werken op de schaafmessen.

Als je dan na veel moeite een giek hebt geproduceerd, dan blijkt het een heel lelijk paaltje te zijn, vol met kwasten. Want je hebt het mooiste hout van de buitenkant weggeschaafd en alle kwasten blootgelegd.

Ik maak dus uitsluitend rondhouten van nieuw hout. Van bomen die zo dun mogelijk zijn, zo dun dat zowat alleen maar het spinthout moet worden verwijderd. Dan heb je goedkoopste stam, maar vooral de mooiste mast/giek.

Wadloper schreef :
Maar Wadlopert, verdiend??

Berghout-2 schreef :
Maar Berghout-2, wordt?

Ik lag mei rod.

daan1508 schreef :
Oeps
Pluralis majestatus?

Gepost met de officiële Zeilersforum-app

Berghout-2 schreef :
Alles vergeven uiteraard