Ik stuitte laatst op een heel interessante site met een hoop informatie die voor vertrekkers van waarde kunnen zijn. Hieronder een stuk over wat je zoal buiten de ijskast kan bewaren en waar je rekening mee moet houden. Onderaan staat de link naar het hele verhaal met foto's.
Een lowtech koelkast voor groenten en fruit
Voedsel bewaren buiten de koelkast
Veel voedsel dat we in de koelkast bewaren, hoort er eigenlijk niet in thuis. Dat geldt voornamelijk voor verschillende soorten fruit en groenten. Jihyun Ryou, een Koreaanse die afstudeerde aan de Nederlandse Design Academy in Eindhoven, ging luisteren naar oudere mensen en vertaalde hun kennis over het bewaren van voedsel in een hedendaags design dat zowat de helft van de koelkast overbodig maakt.
Vegetariërs zullen het misschien niet graag horen, maar ook fruit en groenten leven. Sterker nog, ze blijven leven nadat ze zijn geplukt of geoogst. Fruit en groenten blijven ademen tot ze rotten of worden klaargemaakt: ze nemen zuurstof uit de lucht en produceren CO2, waterdamp en warmte, net zoals wij. Door het manipuleren van temperatuur en vochtigheid kunnen mensen de "ademhaling" van fruit en groenten vertragen, wat resulteert in een langere bewaartijd. Dat is, althans wat betreft groenten en fruit, het principe van de koelkast.
Water
Maar hoewel bepaalde soorten groenten en fruit profiteren van de lage temperaturen in de koelkast, is dat niet het geval voor anderen. Zuiderse groenten en fruit zoals paprika's, courgettes, aubergines, komkommers, tomaten, ananas, bananen en meloenen hebben hogere temperaturen nodig en bederven sneller in de koelkast dan erbuiten. Wat ze wel nodig hebben, is een hoge relatieve luchtvochtigheid.
Groenten bewaren zonder ijskast
Jihyun Ryou ontwikkelde daarom het systeem dat hierboven staat afgebeeld. De groenten liggen op een houten rekje, boven een schaaltje met daarin een dunne laag water. Door dat schaaltje elke dag opnieuw van water te voorzien, blijven de groenten vers. Het water doet niet alleen de vochtigheid stijgen maar zorgt ook voor verkoeling, zodat een temperatuur wordt verkregen die hoger is dan in de koelkast maar lager dan in de keuken of eetkamer.
Fruitschaal bewaart fruit langer
Hetzelfde principe wordt ook toegepast op de fruitschaal die hierboven staat afgebeeld. Een geperforeerde, keramische schaal wordt op een andere, met water gevulde schaal geplaatst.
Zand
Groenten bewaren in zand
Het bewaren van groenten in lichtjes vochtig gehouden zand is een bewaarmethode die eeuwenoud is. Hoewel lage temperaturen voordelig zijn voor groenten zoals wortelen, is een hoge vochtigheidsgraad ook belangrijk. Door de wortelen (maar bijvoorbeeld ook jonge uien) in zand te stoppen, en het zand regelmatig te bevochtigen, krijg je een omgeving die zowel koel als vochtig is.
Jihyun Ryou plaatst de groenten bovendien rechtop, zoals tijdens hun groeiproces, wat volgens de studente de bewaartijd verlengt.
Rijst
Kruiden drooghouden
Andere voedingswaren, zoals kruiden, knoflook, uien en zoete aardappelen, vereisen een lage vochtigheidsgraad maar hogere temperaturen, wat ze ongeschikt maakt om in de koelkast te bewaren. Omdat het makkelijk vocht opneemt, kan rijst hier een uitkomst bieden. In het ontwerp hierboven zit er in het kurken dopje van elk glazen potje een klein beetje rijst, wat ervoor zorgt dat de kruiden droog blijven en niet klonteren. Opnieuw is er "onderhoud" nodig: de rijst moet af en toe worden ververst.
Ethyleen
Bewaren van aardappels en appels
Nogal wat soorten fruit en een aantal groenten produceren het gas ethyleen: appels, tomaten, advocado's, bananen, honingmeloenen, peren, pruimen en perziken. Deze stof veroorzaakt een snellere rijping van fruit en groenten die vlakbij worden bewaard. Daarom is het raadzaam om ethyleen producerend fruit apart te bewaren. Maar in combinatie met aardappelen, zo stelt Jihyun Ryou, heeft ethyleen een positieve invloed. Het gas verhindert immers dat de aardappelen gaan kiemen. Het ontwerp hierboven is dan ook bedoeld voor het bewaren van appels én aardappelen.
De aardappelen bevinden zich in een donkere ruimte (een beter bekende truc om kiemen te vertragen), maar dankzij de gaten in de bovenkant van de houten doos kunnen ze ook profiteren van het ethyleen dat wordt afgegeven door de appels. Hetzelfde ontwerp zou ook gebruikt kunnen worden om de rijping van tomaten te versnellen, een proces dat op veel grotere schaal (en met artificeel opgewekt gas) wordt toegepast door voedseldistributeurs.
Koelkast zonder elektriciteit
De ontwerpen van Ryou zijn geïnspireerd op soortgelijke, traditionele methodes voor het bewaren van voedsel in een speciaal ontworpen kelder - onderwerp van een volgend artikel. Die traditionele manier geeft betere resultaten, maar natuurlijk heeft niet iedereen een kelder. Bovendien heeft het systeem van de Koreaanse studente een bijkomend voordeel: voedsel is beter zichtbaar en dus weet je altijd wat er in huis is. Ook die kennis voorkomt bederf.
Eieren bewaren
De rekjes van Ryou worden aan de muur bevestigd. Het is echter evengoed denkbaar om gelijkaardige ontwerpen in een soort kast te zetten, boven elkaar. Het resultaat zou dan een houten "koelkast" zijn, met het verschil dat het meubelstuk geen elektriciteit verbruikt. De echte koelkast kan daar dan boven of onder worden geplaatst. Hoe meer voedsel je uit de koelkast kan houden, hoe kleiner de koelkast moet zijn en dus hoe minder energie het toestel zal verbruiken.
Kris De Decker
het hele artikel staat hier met fotootjes:
www.lowtechmagazine.be/2012/03...t-2-jihyun-ryou.html