Onderwerp: Vervangen van staand want Spirit 36

Baasklusje schreef :
Wat doe jij met borstbouten? Ook nog nooit vervangen, of wissel je die wel?

Intussen heb ik een offerte gekregen van CS Rigging met bijkomende uitleg en heb ik ook input van Spirit werf in Noeveren.

Het materiaal gebruikt voor alle vast want onderdelen is RVS 316.
RVS 316 is welgekend bij ingenieurs.
Dit is een hoogwaardig staal met uitstekende corrosieweerstand on zoutmilieus ( putcorrosie) en goede scheurtaaiheid. De vermoeiingsweerstand ligt op niveau van de rekgrens.

Dit is volgens mij voor verstaging interessant: zolang er geen blijvende vervorming optreedt, zou er ook geen vermoeiingscheuren groeien. Visueel vertaald: zolang de stagen strakblijven zou er geen vermoeiing. Opgelet de rekgrens ligt op 0,2% verlenging of ca 4mm voor een mast van 17m. Dit zou je aan de spanners.

Verder geven zowel Spirit als CS Rigging aan dat de dekplaten niet vervangen worden. Er gebeurt enkel visueel nazicht. Vervangen is telkens maatwerk en eigenlijk werk van de constructeur of de mastleverzncier. Eigenlijk zijn ze dus voor de volledige levensduur voorzien.

Louis schreef :
Deze begrijp ik even niet.
RVS 1*19 draad rekt bij 25% belasting (niet uitzonderlijk) 2,6 mm per meter,
Over de volle lengte van 17 meter is dat dus 44 mm.
Hoe kom je bij die 4 mm? 0,2% van 17 meter is heel wat meer dan 4 mm....

redshift schreef :
Stagen worden ook bij licht weer belast, alleen niet uitsluitend op trek. Sterker nog: Als een want strak (en alle fittingen netjes recht) op een boot staat dan hebben alle stagen minder te lijden. Wanten worden ook swinters belast, vaak nog wat meer als de boot op de kant staat omdat op de bok de krachten in het want hoger kunnen zijn.

Varen et licht weer met een beschadigd tuig is dus jezelf een beetje foppen. ZO weet ik van een mast die overboord is gegaan door een stagbreuk met 3-4Bft...

Baasklusje schreef : Waarschijnlijk het verschil tussen draad en massief. Bij draad heb je voornamelijk constructie rek. Bij massief gaat die 0.2 dan weer gelden.

Inderdaad eenrekenfout van mij. Moet 40mm blijvende 0,2%rek zijn op een stag van 20m. Dank je voor opmerken en melden.
Dwz dat als je bij kontrole van de onbelaste spanning op de stagen minder dan 40mm kunt bijspannen, er geen vermoeiing opgetreden heeft. 40mm is wel veel en bij mijn stagen niet her Gevaertstraat, uitgezonderd op de bakstag maar dit is wat Andres natuurlijk.
Ik zou durven besluiten dat vermoeiing van RVS 316 kabels en beslag gekontroleerd kan worden door nazicht van spanners.

Misschien een idee dan om hiermee je oude verstaging te testen?

Advies bij verstaging ouder als 15 jaar (massieve verstaging zelfs 10 jaar); altijd vervangen, het blijft het dragende deel van je tuigage en vaak kunnen (Nee ook bij optische controle niet) haarscheurtjes of losse tieren (misschien van de kern?) niet gezien worden. Buiten dat is de eerste vraag van de verzekering bij mastbreuk wat de leeftijd van het staande want is. Het blijft een materiaal wat altijd in weer en wind staat en aan vermoeiing onderhevig is bij de dynamische belasting die het tuig te voorduren krijgt.

Misschien raar vergelijk, maar mensen wisselen bij de auto wel de distributie riem, die wie weet ook wel nog een 50.000 km mee kon, want het hoort bij preventief onderhoudt maar de stagen worden aan boord vaak vergeten. 'Het staat al 20 jaar dus het blijft wel staan' wordt al snel gezegd.
Je moet ook stilstaan dat je een stukje vertrouwen in je materiaal er voor terug krijgt, er is echt niets anders dan dat stukje stag wat je mast overeind houdt op zee.

De vergelijking met de distributieriem vind ik niet correct.
Die slijt fysiek door het snelle ronddraaien over tandwielen.
Autofabrikanten weten uit tests hoe snel dat gaat en stellen dus een vervanging voor na X km of Y jaar.

Verstaging slijt niet op zo'n voorspelbare manier..... verstaging slijt eigenlijk helemaal niet als je het netjes behandelt....

Inderdaad, in die zin geen slijtage onderdeel.
Uit de testjes, hier op het forum te lezen blijkt ook dat het ijzer waar de verstaging mee aan de boot zit net zo goed meegenomen moeten worden.
Dat spul is redelijk te inspecteren. Verstaging, vooral de voorstag beweegt nogal en de bevestiging moet daar op juiste wijze in voorzien.

Baasklusje schreef :
Dat niet alleen.
Er is elastische rek en blijvende verlenging. Wat hier met de rekgrens wordt bedoeld is de rek waarbij blijvende vervorming ontstaat. Een ander (en duidelijker) woord hiervoor is vloeigrens. Louis lijkt te denken dat dit al bij 0,2 % verlenging het geval is. Dat is niet zo. Bij 0,2% verlenging zit je nog steeds in het elastische gebied.

Wikipedia legt keurig uit wat met 0,2% rekgrens wordt bedoeld:
nl.wikipedia.org/wiki/Vloeigrens

Bedoelde meer in de zin dat het bij auto's wel ingeburgerd is dat er veel preventief onderhoud gepleegd dient te worden en de 'dragende delen' bij een boot vaak vergeten worden.

Het is niet alleen de staalkabel die aan slijtage onderhevig is, de terminals en aansluitingen in de mast kunnen ook vaak boosdoener zijn, heb zelf gewoon graag wat vertrouwen in mijn materiaal. Begrijp me niet verkeerd, bij de meeste mensen blijft het ook gewoon lang staan. Maar geloof me er gaan er ook gewoon overboord door stagbreuk en lijkt mij dat je dat beter voor kan zijn. Maar dat is misschien een gevoel wat ik erbij heb na mijn ervaringen.

Leendertmulder1985 schreef :
Mijn 2 centen, voor wat ze waard zijn: een stag breekt nooit ergens halverwege, maar altijd op de overgang stag-terminal en misschien een klein eindje in de terminal. Dieper in de terminal is de staalkabel bij een goed aangeperste terminal zodanig gefixeerd, dat daar zelden problemen optreden. De terminal zelf kan echter ook suspect zijn, maar dat is ie dan vaak al vanaf het moment dat is aangeperst.

Niet voor niks zijn de meeste watersportwinkels, waar je twintig jaar geleden nog terminals kon laten aanpersen (Kok o.a.), daar inmiddels gestopt. Ze doen alleen nog ogen met een Talurit-persklem. Elke terminal die na het aanpersen krom is, is niet goed, bijvoorbeeld.

De verstaging controleren op gebroken tieren bij de terminals is voor mij een vaste routine en één van de redenen waarom ik de mast regelmatig plat leg.

Wadloper schreef : Als we dan even compleet zijn: austenitisch (al dan niet roestvast) staal (zoals bijv RVS 316) vloeit niet. En dan ben je voor het aanduiden van het eind van het bruikbare (elastisch) gebied aangewezen op de 0,2% rekgrens.

Louis schreef : Tang <> varken.

Als ik op basis van de elasticiteitsmodulus van het materiaal en de diameter de kracht in N uitreken die maximaal mag optreden voordat er blijvende schade of breuk optreedt dan komt die kracht keurig in de buurt van de opgegeven breeksterkte. Kleine afwijking, vast omdat een RVS 1*19 of Dyform draad niet massief is.

Niet bang zijn om een draadje op 25% of 30% te zetten
Is aan het begin van het seizoen meteen een goede test van de verstaging. Als het dan heel blijft kun je er rustig mee gaan zeilen

Baasklusje schreef : Je kunt volgens mij altijd rustig gaan zeilen, maar verder ...

JotM schreef :
Dat is een wat academische discussie.
Als je naar het grafiekje kijkt dat de wikipedia-link laat zien dan zie je dat de vervorming op zeker moment sneller toeneemt dan de belasting; de rechte lijn wordt een kromme. Dat is tevens het moment waarop elastische rek overgaat in blijvende vervorming. Wikipedia definieert dit als de vloeigrens.

Ik begrijp wel wat je bedoelt: bij pisbakkenstaal is er een heel ander vloeigedrag en is er ook een veel duidelijker waarschuwing dat een kritische grens is bereikt. Roestvast staal en bepaalde andere staalsoorten hebben die waarschuwing in veel minder duidelijke mate.

Dat is echter in deze context niet echt van belang.

JotM schreef :
Ik heb wel eens de stagspanningsmeter op de V1's gezet tijdens het varen.
De voorspanning was (zoals dat hoort op mijn boot) rond de 20%.
Bij een helling van 30 graden nam de spanning in de stag met minder dan 5% toe.
Je kunt ongetwijfeld beter en sneller dan ik uitrekenen of dat een beetje klopt, met 3.70m brede boot met 2400 kg gietijzeren kiel van 2m diep

Wadloper schreef :
Dat is geen academische discussie, er treedt een compleet ander mechanisme op.
(als gevolg van de duidelijke andere eigenschappen van de stapeling van het kristalrooster)

Bij austeniet leidt plastische rek direct tot versteviging als gevolg van lokale martensiet-vorming, wat lokale spanningsconcentraties ipv afvlakking (zoals bij vloeien optreedt) tot gevolg heeft. Dat is wat anders dan "in minder duidelijke mate".
En dat is bij verstaging m.i. nadrukkelijk van belang, want je hebt simpelweg niet te maken met de "vergevingsgezindheid" van een staalsoort die vloei vertoont. Dus vind ik dat je mensen beter niet op het verkeerde been kunt zetten door hier het begrip "vloeigrens" te introduceren.

JotM schreef :
Jajaja.. ik weet dat allemaal. Ook materialenkennis gehad op school. Ik heb het grafiekje van pisbakkenstaal zelfs ooit getekend op tentamens; eerst vloeien, dan verstevigingsgebied en tenslotte breuk, inclusief een kleine spanningsverlaging aan het eind (kromme loopt naar beneden) door snelle rek.

Ieder weldenkend mens blijft bij het tunen van zijn verstaging vèr bij die 0,2% rekgrens uit de buurt. En alleen mannetjes als jij en ik zijn zich daarbij bewust van het verschil in gedrag tussen de genoemde staalsoorten. 90% van de zeilers verkeert wat dat betreft in zalige onwetendheid.
Dat is ook meteen de reden waarom dat verschil in deze discussie onbelangrijk is.

(ik had beloofd in de toekomst niet meer tot het gaatje door te discuzeuren; dit is dus het laatste wat ik erover zeg)

Goh,wat een kennis weer bij de ZF'ers. Of het allemaal relevant is, is een tweede.

Ik zou zeggen,als je het kan lijden,vervangen die hap.
Kan het niet lijden dan alleen hekstag.
Lukt dat ook niet qua budget, dan lekker doorzeilen en wat eerder reven.

En geef door aan je verzekering wat vervangen is.

roozeboos schreef :
Leg me dat eens uit

Wadloper schreef : Ik heb me de gewoonte aangemeten alleen in te loggen als ik het interessant vind en direct na posten weer uit te loggen. Dan gaat alles in "off topic" aan je voorbij. (over zalige onwetendheid gesproken)
Wat mij betreft kunnen we de gedachtewisseling dan ook gewoon voortzetten hoor.

Zou het staal in verstaging wel vloeien zou een knik of scheef verklemd zittende terminal ook minder uitmaken. Die corrosiebestendigheid is niet "gratis". Dat kunnen we TS toch wel meegeven?

Kapiteinmomo schreef : Er werden losse tiertjes op dehekstag genoemd door TS ,vandaar.

oeps zeker met een dikke spi erop moet je dan uitkijken