Onderwerp: Verstaging nakijken

Er zijn best wel veel filmpjes op YouTube met dit onderwerp en ook op dit forum. Beetje inlezen en je kunt het zelf. Is ook een klussie van niks voor 1 man

Zeker m.b.v. deze guide van Selden (support.seldenmast.com/files/595-540-E.pdf) en een stagspanningsmeter. Ik heb er een voor 6-8 mm die je wel mag leven (lig in Heliushaven)

Even oversteken naar Neutmast in Middelharnis aan de overkant is ook een optie. Wij hebben een keertje vooraf gebeld en werden tussendoor geholpen. Uiterst vriendelijk en behulpzaam.

Stagspanningsmeter is niet eens nodig. Knip een rolmaat in stukken van 210cm, rolletje tape.
Draai de verstaging tot ze handvast zitten. Dat wil zeggen: de stag moet licht gespannen zijn, zonder doorbuigen op eigen gewicht. Plaats nu de rolmaat met een stuk tape aan de stag, en een tweede stukje tape op 200cm precies. Doe dat ook aan dezelfde stag aan de andere kant. Draai beide stagen evenveel slagen aan. Voor iedere 1mm rek heb je nu 5% voorspanning gerealiseerd. Dikte van de stag is niet relevant, de rek blijft hetzelfde. Aanbevolen wordt tussen de 10 en 15%. Zelf heb ik ze op 20% zitten.
Staat ook in de Selden gids die hierboven gelinkt is.

Gebruik geen ringetjes maar splitpennen. Als er ringetjes zitten deze vervangen, niet aftapen!

Ik wil wel een keertje meekijken hoor. Heb een 4-5-6 mm stagspanningsmeter en lig in Hellevoetsluis, kom ik wel een keertje langs varen. Stuur maar een pm.

Gepost met de officiële Zeilersforum-app

Ik weet niet hoe oud de verstaging is.

De veilige levensduur is een jaar of 15.

Houd er rekening mee dat de verstaging faalt door vermoeiing, vooral in beslagdelen. Niet eens zozeer de kabels. Dat betekent dat je verstaging kunt controleren op duidelijke schade, en het missen van splitpennen en dergelijke, maar dat is t wel een beetje. En dat is geenzins een garantie.

De enige manier om zeker te zijn, is preventief vervangen.

koko schreef :
Bij 5% rek kun je meteen de verstaging vervangen. Als ik mijn stagen 1% zou uitrekken (meer dan 20 cm) zou dat een kracht van ca. 20 ton per stag vereisen. Het is mm werk.

Het afspannen van de verstaging doe je door maar de mastbuiging te kijken en deze met de hoofdwanten, diagonaalstagen en babystagen recht te zetten en met de voor- en achterstagen de juiste topflex te verkrijgen. Het 'meten' van de spanning doe ik door hoofdwant en D2 naar elkaar te knijpen. Op een gegeven moment weet je hoe lang de sleutel of schoevendraaier moet zijn voor een goede afstelling (als je de spanners oliet of invet). Heb je meer dan een normale hoeveelheid kracht nodig dan gaat er iets niet goed en zet je onnodig veel kracht op je dek, kielbalk etc. Als je ziet dat de spanning van het lijwant af komt kun je de spanners stapsgewijs een halve slag vaster zetten.

Leuk zo’n stagmeter, vooral als je die mag lenen van Sunday
Ik heb zo’n ding nog nooit gebruikt cq. behoefte aan gehad. Je spant de boel een beetje op gevoel, eventueel aan de hand van de Selden instructies en kijk naar de mast in hoeverre je die al of niet vervormt.
Ga zeilen en je ziet waar eventueel nog wat aanpassingen nodig zijn.
Het is geen rocket science alhoewel men je hier op het Zeilersforum dat wel graag wil laten.geloven.

Marinusz schreef :
Beste Marinusz: heb je de Selden gids, hierboven gelinkt gelezen? We hebben het niet over 5% rek, maar 5% voorspanning, dat over een lengte van 2 mtr 1mm rek geeft.
Jouw methode is prima hoor, maar als je wat nauwkeuriger wil zijn kan je het doen zoals Selden dat als methode aangeeft.

koko schreef :
5% van wat?

Marinusz heeft gelijk, maar het is deels een semantische discussie: 5% rek of voorspanning, betekent dat je de 2000mm oprekt naar 2100mm. Dat kan niet, dat snapt iedereen.

De Seldén gids adviseert een voorspanning aan te brengen die 5% van de treksterkte is. En dan gaat t inderdaad over een paar mm over die 2000mm referentie lengte. Dat goed meten is ook nog echt wel een kunstje.

Joop66 schreef : Beetje semantiek mag best hoor. Je verwoordt het inderdaad beter, vollediger.

Ik zie nu hoe koko het bedoelt. RVS heeft een vloeigrens van zeg 500MPa en een Young's modulus van 200GPa. De maximale rek is dus 0.5/200 = 0.25%. Wil je nu 20% van de maximale spanning als voorspanning dan is de rek dus 20% van 0.25% = 0.05%. Dat is 1 mm op 2m.

Marinusz schreef :

Inderdaad. Alleen is t geen massieve draad. Maar een 19x1 geslagen kabel. Dat betekent dat de tieren onder een hoek staan. ook zit er ruimte in, die gecomprimeerd wordt bij t trekken. Dat betekent dat je flink wat stijfheid kwijt raakt. Dus de vergeetmenietjes... Kun je vergeten. Hier dan.

Houdt de richtlijn van Selden aan, dat een rek van 1/2000 overeenkomt met ongeveer 5% breekstrekte.

Een discussie over de rekgrens van het materiaal blijf ik lekker buiten: RVS, ons RVS is austenitisch. Als t net uit de RVS fabriek komt. Dan is rekgrens ongeveer 240N/mm2. Helemaal niet sterker dan pisbakkenstaal. Maar als je t gaat koud vervormen (draad trekken, walsen etc) kan de rekgrens zomaar oplopen tot 1000N/mm2. Hoe kan dat? Door t koudvervormen gaat de austenitische kristalstructuur over in martensitisch. Dat is keihard, en (oh ja) magnetisch. waar stagkabel van is, vertelt t verhaal niet, maar zal er ergens tussenin zitten. Precies. Ergens. Dus niet over nadenken, spec van leverancier aanhouden.

Ik deed het eerst op gevoel, maar dat metertje is toch een stuk makkelijker. 20% is de grens opzoeken en met een oud bootje vond ik dat wel spannend. En ook niet nodig, 10% voor een toerboot incl clubwedstrijden is prima imho. Daarvoor is de stagspanningsmeter makkelijk en nauwkeurig genoeg. Mijn lijstag hangt bij een dikke 4 nog niet slap dus prima

Gepost met de officiële Zeilersforum-app

Joop66 schreef :
Dit was voor rod Als je alle kabeldetails meeneemt wordt het inderdaad snel heel ingewikkeld. Ik stel mijn verstaging gewoon op gevoel. Doorhangen = (veel) te los. WC deur klemt = te strak. Lange rode schroevendraaier uit de gereedschapskist gebruiken = goed.

Mijn ervaring is ook wel dat je de boel moeilijk te strak krijgt, met alleen die schroevedraaier...

Johan22 schreef :
10% is echt te kort hoor. Dan bungelt bij mij aan lij alles los en buigt de mast opzij door. De Selden methode werkt feilloos. Het maakt daarbij wel uit wat voor tuig je boot heeft.

Gebruik geen schroevendraaier, maar een passende steeksleutel. Dat lijkt mij een stuk beter voor de spanner, tenzij het zo’n kleine is waar je doorheen moet steken om te kunnen draaien…

Sinds het boekje van Seldén uit is, is die “20%” tot een quasi wetenschap omhoog gevallen. Waar het echter omgaat is dat je mast, onder helling of tijdens stampen stabiel op de boot blijft en de bedoelde vorm behoudt. Een stijf gebouwde romp heeft een stuk minder voorspanning nodig dan een slap gezeilde 50 jaar oude romp. Gewoon kijken dus hoe de trim en stabiliteit zich gedraagt onder helling. Vanaf ongeveer 20 graden helling mag het leiwant z’n voorspanning kwijt raken. Jouw boot bepaalt of daarvoor 10, 15 of 20% voor nodig is. Zo’n Loose kan wel handig zijn om een referentie te meten om je favoriete trim reproduceerbaar te maken.

Maar ik geloof niet zo in heilige getallen, zeker als die uit vuistregels komen.

Zoals gebruikelijk heb ik een ander idee hierover. De voorspanning moet zodanig zijn dat bij maximale belasting bij het zeilen de voorspanning aan lij "opgebruikt" wordt. Hierdoor gebruik je de dikte en sterkte van je verstaging optimaal. Span je de zaak meer aan dan dat is dat gewoon extra belasting op je boot en verstaging die nergens goed voor is. Alleen maar vroegtijdige slijtage veroorzaakt.
Hoe krijg je dit voor elkaar ?
Je zet je mast op de boot zodanig dat die goed staat. Aan stuurboord en aan bakboord even lang. Mastbuiging zoals je hem wit hebben.

Vervolgens ga je aan de wind zeilen. Bijvoorkeur met een wind net tegen reven aan. Dan draai je de spanner(s) aan stuurboord aan totdat totdat je stag net strak staat. Je telt het aantal slagen die je moet maken. Je hoeft hierbij ook geen grote kracht te gebruiken. Zal de schroefdraad van je spanners ook blij mee zijn. Je draait vervolgens weer de helft van het aantal slagen weer los.
Vervolgens ga je over de andere boeg varen. Als het goed is heb je dan met het aantal slagen wat je de tegenoverliggende spanner los hebt gedraaid nodig om die kant strak te krijgen.

Ik hou dit maar aan, en heb een masthead tuig (10% standard en 15% racing). Voor fractional geeft ie idd 15/20 aan.
www.mitron.se/pdf/CheckBrux6-1.pdf

Gepost met de officiële Zeilersforum-app

RickVis2 schreef :
Die zijn er ook in het groot. Massieve spanners hebben allerlei voordelen (behalve hun gewicht ).

Dank voor gulle aanbod, maar het zijn 8 mmm stagen, ik vaar wel ff naar Neutmast. Ik vertrouw het zeker na dit weekend niet meer, de genua staat in opgerolde staat echt te klapperen. Er is iets niet in orde.

Daar zit het denk ik, het schip is uit 1999 end e verstaging is nooit vervangen....

3Noreen schreef :
Potvolblomme 3, zijn we t gewoon eens helemaal, zonder voorbehoud, met elkaar eens!

Aanvullend:

Waarom wil je aan lij de voorspanning (net) behouden? Zolang die er is, werkt ook de lijstag mee aan de stijfheid van de mast. Uiteindelijk bepaalt de mast voor een flink deel de zeilvorm. Stijfheid staat gelijk aan controle daar over.

Hoe werkt de lijstag daar aan mee? Bij invallen van een vlaag, snapt iedereen dat er kracht op de loefstag komt. Immers: die houdt de mast omhoog, en weerstaat de vlaag. Maar die heeft een slapte. Daardoor rekt die wat uit, en de masttop verplaatst. Daardoor vermindert de kracht in de lijstag. Die Krachtvermindering werkt het zelfde uit als een kracht vermeerdering in de loefstag.

Op die manier maakt het uitwisselen van voorspanning het hele tuig stijver. Maar dan moet er wel voorspanning zijn! Als die er niet is, scheelt het zomaar een factor 2 in effectieve stijfheid.

Over wat nu de optimale voorspanning is: Ik heb daar eens op gezocht en er lijkt vooral heel weinig echt onderzoek gedaan naar de link tussen stagspanning en performance. Het enige wat ik toen kon vinden was een afstudeerrapport uit Australie waarbij iemand tijdens een eenheidsklasse race met verschillende stagspanningen is gaan spelen. De resultaten leken er op te wijzen dat de stagspanning ook weer niet al te hoog moet zijn.

Kijk wat multihulls doen. Aan performance geen gebrek. Het is niet zo dat als er heel weinig spanning op de stagen aan lij staat er geen kracht naar die kant op de mast wordt uitgeoefend. Als je tuig goed is ontworpen dan zal de mast bij windbelasting zelfs iets meer gaan buigen gezien vanaf de zijkant van het schip. Daardoor wordt het profiel van het grootzeil vlakker.
Een te stijve mast kost snelheid. Dat kan elke Finn klasse surfplank zeiler je vertellen.