Michel, zoals gevraagd zal ik mijn best doen wat op te schrijven.
Onze ruggegraat van onze voorbereiding is de "retesnellerakkenrekentool". Een door een bemanningslid geprogrammeerde excell applicatie, welke ieder jaar stevig uitgebreid word.
Het is beide een plantool als een rekentool. Je selecteert je boei en tijdstip, je vult je verwachte windhoek en windsnelheid in en de snelheid word automatisch uit de polair getrokken. Door dit vrij vernuftig te programmeren kun je hier mee in minutenwerk hele snelle berekeningen maken.
Dit jaar hebben we gevaren op winddata van YR.no, de Harmonie GRIBS, het Arome model en Windy.com. Het was wel duidelijk dat er wat gekke dingen gingen gebeuren en ieder model heeft zo zijn sterke en zwakke punten in het inschatten van verschillende effecten. Het aller, aller grootste manco van de Harmonie is dat dit model geen afsluitdijk kent. Waar de HiRLAM een messcherpe aftekening laat zien van de dijk, doet het Harmonie net alsof wad en ijsselmeer één zijn. En juist die hoek was voor ons cruciaal.
Pogen een wadtocht te maken met RAK is absoluut kansloos. RAK doet hele foute aannames. Zelfs handberekeningen vergen ervaring. Ik ben het dus hardgrondig oneens met de stelling van jullie schipper dat het wad een kwestie van rekenen is. Als je naar de uitslagen lijkt zie je dat het wad een gok was, maar dat deze zeker de winst kon opleveren. Na veel verhalen te hebben gehoord was het ook vrij duidelijk dat dit jaar álles van de timing afhing. En zo hebben wij dat ook mogen ervaren.
Er zijn een tweetal effecten die je krijgt op het wad die geen weerprofeet je kan toefluisteren:
-De wind volgt de stroom bij weinig wind
-Bij een beetje wind gaat de wind haaks op de stroom staan
..pas bij veel wind staat er de heersende windrichting.
Dit geeft je kansen, maar ook valkuilen; moet je ruimwind en staat er te weinig wind, dan vaar je véél langer plat voor het laken dan je denkt. Doordat de wind met de stroom mee blaast verlies je dan alle druk in je zeilen.
Omgekeerd kun je met 3-4 knopen wind uitstekend opkruisen op het wad. Je kunt op maximale druk en snelheid varen en de stroom helpt je aan je VMG en geeft je 2 knopen wind in je zeilen plus een gunstiger windhoek kado. Zo vaar je tackhoeken van rond de 140-150 graden en kun je wonderlijk SOG's halen. Ook dat hebben we weer mogen ervaren.
Wat RAK ook niet snapt, is dat de Blauwe slenk en de Stortemelk van zichzelf al slingeren. Bij op (en af!) kruisen als de heersende wind het heeft overgenomen of de wind haaks op de slenk buit krijg je het verschil in verheid en hemelsbrede afstand kado. Zelfs nog iets meer, omdat de verheid is berekend op het midden van de vaarweg, terwijl je zelf natuurlijk de "strakgetrokken draad" route vaart.
Kun je dan wel rekenen aan het wad? Jawel, maar de input is ervaring die afwijkt van wat de (weer) data je voorschotelt.
Grofstoffelijk zag de windvoorspelling er als volgt uit (die voorspelling heeft zich tijdens de 24 uurs flink geroerd): 11-12 knopen het wad af, 13-14 knopen op de Noordzee, 7-8 knopen terug. Plan was rondje EG. Windrichting "oostig".
Voldoende druk om de voordewindse stukken van de slenken door te komen op de heenweg. 3 knopen meer wind dan alle ijsselmeervaarders vanaf de SM-7-ZS 16 en weer terug. Op de terugweg stukjes kruisen, maar dat is niet erg met onze polar icm met de wadeffecten. Het plan was kwart voor twee VF7, paar tienden knoop stroom tegen vreten op de Boontjes, nog weinig stroom op de pollendam, maar vanaf daar tot de ZS, het snelst stromende stuk, de maximale stroom mee, keren bij de EG en te vroeg weer terug, paar tienden knoop stroom tegen op de boontjes (maar wel een spinnakerrak), vóór de meute door de sluis, tijd om de finish te halen.
Hier hebben we gevoeligheidsanalyses op los gelaten bijvoorbeeld. Het eerste plan was nog iets vroeger naar buiten, in een poging vroeger bij de sluis terug te zijn. Maar met gelijke aannames zou 45 minuten eerder beginnen ons 15 minuten eerder bij de sluis brengen. Dat is een half uur, 3 mijl kado voor het nemen van een kwartiertje risico. Valt dat kwartiertje in je straftijd dan kan dat nog ruim uit. Dus we kozen voor de wat latere optie. Zelfs dan waren we een half uur te vroeg bij de EG en moesten we een paar tienden op de kop toe nemen op de Norzee.
Een plan heeft opties. Zouden we sneller zijn, dan konden we via baden een lus varen. 6 mijl meer, anderhalf uur varen, maar route word er maar een uur langer van omdat je weer met maximale stroom de stortemelk afgezogen word het wad op. Hadden we pech, dan bij de ZS keren.
Voor de starthavenkeuze waren de sommetjes makkelijk. De weermodellen waren het eens en vertoonden weinig variatie, behalve dan dat die klungelige Harmonie de hoek bij de afsluitdijk wat ons betreft niet goed inschatte. Wij besloten de HiRLAM te volgen, dat hadden we al vaker gedaan in die hoek en we hebben er nog nooit fout mee gezeten.
Je weet dat je 1:45 bij de VF7 wilt zijn. Je weet dat de wind Noord is en naar oost draait. Dus Noorderlijk beginnen en oost blijven gaf de voorkeur aan de Friese kust. We voorspelden dat Kornwerd al eerste wind zou krijgen en dat de wind in die hoek het sterkst zou blijven. We vonden een route die ons een kleine 50 mijl gaf, maar een fractie laat bijnde VF7 was. GEzien de vroege aankomst bij de EG van dat plan en ons vermoeden dat de wind wat onderschat werd namen we met kloppend hart het risico om aan de Friese kust te beginnen, wetend wat de risico's daar van waren.
We waren half 10 trossen los gegaan in Lelystad. Kornwerd is 7 uur motoren. Dus tijd om te rekenen, te zonnen, nieuwe grootzeilval te splitsen en vooral nog eens goed met elkaar af te stemmen dat we een paar héle grote gokken gingen nemen.
We draaiden Makkum in en legden bij de verenigingshaven aan. Snel de stekker er in voor een volle accu en even vragen of we daar even mochten pleisteren aan de altijd even vriendelijke havenmeesters. Een goed bord macaroni, nóg een keer rekenen en vooral in ongeloof naar de windvaan kijken. Die bleef pal zuidwest staan in een dwarrelwindje. Die wind moest nog weg, draaien én bouwen. Hartkloppingen.
Om 17:40 roept de voordekker streng: "Schipper, uur voor de start. Trossen los!". Wij voeren 18 jaar geleden onze eerste 24 uurs samen, dus we weten van elkaar hoe snel de tijd gaat voor een start.
Nog steeds westenwind. Een kleine shift naar west...
Bij het uitvaren belt Albertus Magnus me op. Geen spat wind bij Stavoren. Ik gluur over het water en de wolken en stel hem gerust; die komt!
Er start een handvol boten bij Kornwerd. Jammer, want wij mogen gráág scherp starten. We besluiten bij de boei te starten. Hijsen de zeilen en zetten de motor uit. De wind is inmiddels gedraaid en voldoende sterk om te zeilen.
We zeilen de geul naar Makkum in en timen de passage. Na 3 minuut 20 keren we om, brengen de boot op snelheid en zetten de spinnakerboom. Het doel is om over bakboord, reachend onder spi Haaks de startlijn op te denderen met snelheid, druk en voorrang. Beetje burnen, beetje vaart maken, inschatten en 30 seconden voor het startsein de spi omhoog. Helaas speelt niemand het spel mee en we zijn riant als eerste over de lijn, met een honderdtal meters voorsprong op de rest.
De wind is nét niet ver genoeg doorgedraaid en doorgezet om op de eerste meters van het startrak voldoende snelheid te maken, maar bij de VF7 zijn we de gehele toerklasse al gepasseerd. Vlak voor de boei draait de wind en we reachen naar de Sportboei. 8 minuten achter op schema.
Bijna 4 uur later strijken we de spi pas. Inmiddels hebben we 14 knopen wind, vlagen richting 18. Mooi! Met de Heavy #1 vervolgen we onze weg terug naar de VF7, welke we met 3 lange rakken van rond de 80 graden en een kort rakje van 60 kunnen bereiken. Het inpasrak was het rak halverwege. Sport-A gaf de keus naar de VF-B heen- en weer te gaan of de LC1. We lagen inmiddels een minuut of 14 achter op het lange schema van de LC-1, maar de GRIB van 11:15 was zeer gunstig voor het wad, dus we kozen er voor het lange schema te pakken.
We bereiken de VF7 met 16 minuten achterstand en duimen voor een snelle passage. Binnen de pieren zien we groene lichten. Gaaf!
Helaas blijken de zeilers in de kom niet erg geoefend in snel sluizen. Er word geklungeld. Nadat alles vast ligt sluiten de deuren niet. 5 tergende minuten later komen twee boordlichten de kom binnen. De lichten verdwijnen rchting de veschansing. De minuten tikken weg. Een poos later komen de lichten met netjes opgeborgen zeilen de sluis in gevaren. Een x99 die dual handed voer.
Wat volgde was een zenuwslopend gesnuffel aan diverse bolders en de boot word enkele malen zeer rustig verlegd. Eindelijk gaan de deuren dicht. Bij het uitvaren worden we enorm gehinderd door de "Juggerknot". Die snapt het spelletje niet en slingert halfgas voor ons. Het is allemaal breed genoeg om ons er langs te laten, maar ik moet steeds op de rem. Na de brug gaan ze ineens zeilen en ik probeer te passeren. Dat lukt uiteindelijk en wij varen vol zeil en volgas naar de twee boeien buiten de pieren tot waar de motor bij mag.
We maken twee slagen, het eerste stuk boontjes is pal oost en we varen hoog aan de wind de boontjes op. De stroom valt enorm tegen en de wind is veel zwakker dan voorspeld. Naarstig reken ik beneden uit of keren bij Harlingen wat op kan leveren. Dat kan. Haal je net de GVS boei en dan bij Den Oever naar binnen. We zijn unaniem; dan zijn we de boel aan het pleisteren. We gaan voor de gok en die breek je niet halverwege af.
Duimend dat we de voorspelde wind gaan krijgen, stort de wereld wel een beetje in in de blauwe slenk. De GRIB geeft aan dat deze wind blijft. We priegelen de boot diep onder spi met weinig druk door de blauwe slenk. Het balanceert percies op het randje voor mijn gevoel. 2 knopen wind extra en je was "aan het scheuren" op het wad, reachend onder spi, maar we dobberen met 4-5 knopen wind over dek. Pas als we naar de BS-IN boei kunnen reachen krijgen we druk. Bij de boei strijken we de spi en gaan we verder onder genua. Dat loopt lekker, maar niet hard genoeg. 7 tot 8 knopen over de grond voelt goed, maar is 1 tot 1,5 knoop te langzaam.
Overleg; korten we in of gaan we "all the way". Boven de Richel, als we weer dieper moeten varen en de wind weer wat afneemt en de stroom ons weer de druk ontneemt is het duidelijk.
De stortemelk is inmiddels een gebed zonder end. Loom dobberen we naar de ZS en nemen afscheid van het plan de EG te ronden. K@k. Hier hadden we 14 knopen wind verwacht. Hier kwamen we voor, hier gingen we winnen, maar daar voor in de plaats voelen we de klok wegtikken. We keren om de ZS. We laveren met heel matige druk terug met de #1 light. Het gemoed word wat positiever als boven de richel even de discussie ontstaat of de light er niet af moet. 13,5 knoop over dek. Ook krijgen we inmiddels berichten dat er wel gezeild word op het ijsselmeer, maar dat de snelheden terug zijn gevallen richting de 4 knopen. Kansen! Zou de gok dan alsnóg uitbetalen?
De wind zou op het midden van het wad helemaal terugvallen naar 6-7 knoop. Komen we daar doorheen? Na de Richel gaat de spi er op en tot het Inschot houden we goede druk en maken tempo. 8,5 knopen over de grond!
In de eerste bocht moeten we laveren en langzaam neemt de druk af. Geconcentreerd varen we op snelheid en mikken de slagen uit op hoe de stroming afbuigt en om lange slagen te maken tussen de betonning door. Het is muisstil aan boord.
De track is even gaaf als bizar. De tackhoek van 150 graden blijft perfect symmetrisch al maakt de slenk 2x een 90 graden bocht. Onze VMG is 4,5 tot 5 knopen. We zijn inmiddels de enige zeilenden, maar kaken een bijna onverklaarbare vaart. Lang leve het wad! Wat is het hier toch mooi zeilen!
Bij het invaren van de pollendam begint de wind terug te vallen tot onzeilbaar. Ik check binnen de afstand en deel dat door de uren die nog in de race zitten. Kansloos. Maar ik zeg niks. De wonderen zijn de wereld niet uit. Dit is de 5e 24 uurs met deze crew en twee keer was het kansloos, beide keren gingen we naar huis met een prijs.
We zien over 200 meter wind en we zien mensen rap op de boontjes varen. Waren we hier maar 10 minuten eerder geweest! 200 meter voor ons zien we een spi vol staan en later de boontjes opkeren met een flinke vaart, inmiddels hebben wij besloten dat de kiel meer grip op de stroom heeft dan de zeilen op de wind. Bakboord kolkt het water gevaarlijk over de pollendam, stuurboord van ons buigt de stroom af en dreigt ons buiten de betonning te spoelen. Met tienden knopen door het water leggen we de boot haaks op de stroom en gebruiken we de 2 knopen wind door de stroom om ons binnen de betonning te houden. Tergend, tergend langzaam, terwijl we wel kunnen huilen als we de volle spinnakers op de boontjes zien, drijven we naar Harlingen, waar we met de minuut de wind zien verdwijnen. We verliezen een uur.
Iedereen zwijgt, maar iedereen weet het. Dit kost ons de race.
Als bij de BO9 er ineens een pufje wind is is er even een opleving, tot ik naar de BO9 boei kijk, die wild kolkend aangeeft dat er een flinke stroom tegen is. WTF! 30 seconden geleden hadden we nog 1,9 knoop stroom mee! De tacticus stelt ons gerust; dat is altijd het eerste stukje, een neer die hier zit, in zijn herinnering duurde die een 200 meter.
Vermoeid en zwaarmoedig klap ik de laptop open. SUKKEL! Ik had de lange route nog in de excell staan, inclusief een pikrak naar de SPORT-C! We hebben anderhalf uur extra! Terugrekenend hebben we ondanks de tergingen een nagenoeg wonderlijk gemiddelde afgetikt. Het is allemaal niet zo erg, kansen, kansen kansen! Ik verneem van wat bevriende teams de mijlenscore. Niemand vaart mijlen. SOmmigen hopen op 110, sommigen 125. Als wij hem binnenprikken hebben we 146,6! Dat is waar we voor kwamen, dat is ORC overall!
Inmiddels is het een desperate strijd met de wind geworden. In de pufjes zuchtjes en briesjes gaat de spi op- en af, zeilen we ineens 5 knopen onder spi, 60 graden aan de wind, valen we weer stil. Uit ieder hoekje en gaatje worden tienden getrimd.
Er begint een gesprek over opgeven, maar ik wil er niet aan. It aint over till the fat lady sings. We weten dat het ijsselmer dobbert, maar bij de dijk is wind, ik weet het zeker! De wind is er, maar staat 100 meter náást de boontjes en dwarrelt af en toe terug. Op spuugafstand voor ons vaart een x onder code-0. We zien de x een sprintje nemen en het hart slaat over. Wind!
Op dat moment klappen all zeilen terug en draaien we onvrijwillig 180 graden rond de kiel. We laveren twee klapjes maar zien tussen ons en de x een grote windbel ontstaan. Terwijl we de x naar kornwerd zien varen rekenen we onze kansen uit, maar het kán niet meer.
We hebben een gave tocht gehad en de afgelopen uren hebben we als een beer gezeild. We kunnen met opgeheven hoofd de motor starten.
De sluispassage duurt bijna 2,5 uur. We willen naar Medemblik, we willen drinken op een gave wedstrijd! Dit doen we volgend jaar weer. Het zat er dicht bij.
In Kornwerd aangekomen is er een dichte brug. Ik zie de mast van de x in "onze" sluis liggen. 10 minuten, misschien 20 heeft het gescheeld.
.
