Onderwerp: Advies bij vervangen roerlager

Beste zeilers,

Zo lang als ik mijn boot heb (4 jaar nu), voel ik wel wat speling bij het sturen (helmstok). Dit zit gedeeltelijk in de helmstok-roerkoning verbinding, maar ook de roerkoning zelf heeft beweging. Dit seizoen is die beweging groter geworden. Nu de boot uit het water is heb ik gezien dat het onderste roerlager los is gekomen, en eigenlijk niks meer doet. Het roer kan dus redelijk vrij bewegen in de hennegatskoker. Ik heb het roer gedemonteerd. Nu is het wel zo dat de passing van de hennegatskoker niet ruim is (ongeveer 1 mm speling t.o.v. roerkoning). De constructie van mijn roerlagering lijkt onconventioneel. Ik heb een schets gemaakt (zie bijlage). De hennegatskoker loopt van rompvlak tot aan dekvlak door. De lagers zitten er onder en er boven. Het onderste lager zit nu dus los en zat voorheen met kit aan de romp vast lijkt het. Er zijn ook nog wat restanten van afgebroken boutjes te zien, waarmee het vroeger in een bus in de romp zat vastgezet. Deze bus lijkt ingelamineerd.

Het is overigens duidelijk dat het onderste lager (van brons) uitgesleten is en met behoorlijk wat speling over de roerkoning zit. Dus deze maar vervangen. Ik vind het lager alleen wel erg laag. Het gaat ook maar om een bootje van krap 7 meter, maar toch. Ik had meer hoogte verwacht. Aan de dek kant zit het roer ook vast met een vergelijkbaar lager, waar ook stelboutjes doorheen zitten die ook de ophanging van de roerkoning verzorgen.

Tips over hoe dit te vervangen? In eerste instantie leek het makkelijkste een nieuw lager uit Delrin o.i.d. te laten maken wat de goede passing heeft, en dit vast te lijmen aan de romp. Ik denk dat het echter ook wel wat hoger zou mogen zijn zodat de krachten beter verdeeld kunnen worden. Maar omdat hij alleen aan de bovenzijde vast zit zal dit wel beperkingen hebben. Het roer kan nog wel iets lager, dat geeft niet direct problemen met de helmstok. Ik lees echter op dit forum ook Jefa lagers wel goed zijn, en die lijken inderdaad wel wat professioneler. De diameter van m'n roerkoning is 35mm (maar wellicht lokaal wat ingesleten) en Jefa lijkt in die maat nog net iets te hebben. Echter is mijn hennegatskoker slechts 36mm. Dus zo'n lager inbouwen zou betekenen dat ik een nieuwe hennegatskoker nodig heb? Dat lijkt me wel wat ver gaan, e.e.a. heeft ooit vast ook wel gefunctioneerd met het huidige concept. Wat denken jullie?

Groet,
Alex

De bovenste ring is geen lager, is alleen een ring die er voor zorgt dat de roer koning niet naar beneden kan.
Je tekent daar geen lager in de zin dat de 35 mm roerkoning gecentreerd wordt. Er is dus altijd die 1 mm speling daar.
Op ons oude waarschip zat op en in de hennegatskoker een tufnol lager die wel centreerde (totdat ie versleten was) waarbij die ring er boven op lag.
Met maar 1 mm speling gaat dat er niet tussen komen, dus moet het er boven op.

De onderste ring is juist wel een lager en wordt ook het meest belast met zijdelingse krachten.
Denk dat je het beste een nieuwe bronzen lager kan maken die je met nieuwe boutjes in nieuwe tapgaten in de bestaande ingelamineerde bus kan monteren.

Uiteraard kan je proberen de restanten boutjes in de bus uit te boren.
En dan er een nieuw trapgat van te maken. Maar het lijkt net zo functioneel die bestandjes gewoon te laten zitten.

In je tekening zie ik wel degelijk twee (dunne) glijlagers. Dit zijn de ringen die met boutjes aan de boot vastgezet zijn. De ring bovenop met de vier boutjes zorgt er alleen voor dat de roerkoning niet naar beneden kan zakken.
Het vervangen van beide glijlagers kan prima lijkt me. Op maat laten draaien van POM. Waarschijnlijk moet je de boutjes ook vervangen, de gaten kan je eventueel met een tap een maatje ruimer maken zodat je een maat dikkere boutjes kunt gebruiken. Check wel even of de roerkoning ter plaatse van de lagers mooi glad en gepolijst is, anders dat eerst in orde maken.

ik ben gespecialiseerd in het custom made maken van lagers. als je zelf nauwkeurig kan meten en op papier kan zetten kan ik ze maken.

Ala je de bronzen schijven gaat vervangen door delrin/POM, moet je het lageroppervlak inderdaad wel hoger maken, anders loopt de vlakte druk te hoog op.

Een JEFA lager lijkt me overkill. Dit heeft 30 (of zo) jaar gewerkt. Heb jij deze boot nog over 30 jaar?

Mbt de vlaktedruk: probeer een afschatting te maken van de krachten op het lager, en blijf (voor POM) onder de 20N/mm2.

Bedankt voor de vlotte reacties, de boot is inderdaad een kleine 30 jaar oud. Dus ik geef ook de voorkeur aan een niet al te ingrijpende oplossing.
Ik ga kijken of ik e.e.a. nauwkeurig kan opmeten en de krachten kan bepalen.

Het lijkt me nog wel een uitdaging om het onderste lager goed te monteren zodat de uitlijning ook echt goed is. In het nieuwe lager kan ik wel met een kolomboor nauwkeurig gaatjes boren, maar hoe doe ik dat in de bus waar hij op vast gezet moet worden? Die zit immers vast(gelamineerd?) in de romp.

" maar hoe doe ik dat in de bus waar hij op vast gezet moet worden? Die zit immers vast(gelamineerd?) in de romp" lijnboren ??

AlexG schreef : Je maakt een houten mal in de vorm van een champagnekurk, die precies past in de hennegatskoker. In de grote kop boor je op de kolomboor netjes de gaten. Dan heb je een mal waarmee je gewoon met de handboor je echte gaatjes kan boren.

AlexG,
Die lagerbussen met een wanddikte van 0,5 mm (max) kun je niet maken van Delrin, dat vervormt teveel. Van brons is het al een hele toer. Dan moet er ook nog wat speling in gemaakt worden. Zeg 0,1 mm. Lastig. Bij passend werk, klemmend of persen, dreigt al gauw afname van de binnendiameter waardoor het roer zwaarmoedig of helemaal niet meer kan bewegen. Is het niet mogelijk om de lagertjes van bijv. delrin uitwendig aan te brengen met een flensje en een klein pasrandje voor de centrering? Kun je de wanddikte wat groter maken, zeg 4 of 5 mm. Moet wel stroken met de lengte van de roeras. Succes!

Vr.groet, peter