Onderwerp: New Toy for the (old) Boy : X-79 single-handed

Het is een lange tijd stil geweest rond de YenX, maar nu toch maar weer eens een update.

Er is wel wat gezeild, maar eigenlijk geniet ik veel vaker op de (race/gravel) fiets van de natuur en was ik het zeilen moe. Beetje mislukt project misschien: zo'n X-79 voor mij?

Wat zeker mee speelt is de leeftijd ( bijna 65) en het feit dat zo'n X-79 verre van "makkelijk" is getuigd.  
Ik heb intussen wat arthrose in mijn handen, al jaren een rot rug en enige lenigheid is intussen ver zoek.......dus ff fok aanslaan, grootzeil hijsen en de zaak trimmen kost heel wat meer tijd en energie als 10-20 jaar geleden. Behoorlijk frustrerend als je al 55 jaar zeilt en in je hoofd alles nog gewoon kunt.

"Gewoon" zeilen is met alle trimmiddelen en snel reagerende X-79 inderdaad een stuk leuker....maar ook een stuk vermoeiender als met een logge 28voets S-spant. 
"Even" overstag is al gauw een hele operatie met bakstagen en een trimgevoelige boot die als dinghy stuurt.  
Daarbij is mijn thuiswater Hollands Diep vrij druk bevaren met beroepsvaart en nogal vlagerig en dat vraagt veel aanpassingen aan zeilstand en koers. Heel anders als bv het IJsselmeer waar ik vroeger vanuit Lelystad meestal minstens een uur op een stabiele koers lag. 

Ik was het dus behoorlijk zat aan het worden en heb uiteindelijk zelfs besloten de YenX maar te koop te leggen bij de lokale jachtmakelaar , waar de boten ivm "Corona" verkochten als warme broodjes. 

Gelukkig verkocht de YenX niet als een warm broodje en begon ik me laat in het najaar toch af te vragen of "stoppen met zeilen" nu wel zo'n verstandige keuze is. Het gedoe in zo'n haven, af en toe klussen en de rust op en rond het water blijven trekken.  Iets anders kopen was een optie......maar dan moest de X-79 wel eerst worden verkocht......en had ik wel zin in "iets anders" ? 

Het blijft een feit dat de YenX grotendeels past in mijn "ideale" bootplaatje op dit moment. Niet te groot of duur, ruim genoeg voor solo-tochten op gemiddeld vaarwater en ruim genoeg voor dagje met 4-5 man stevig varen/toeren met familie/kids . KISS,Less-is-more, zgan BBM en vooral erg goede zeileigenschappen......alleen dat laatste werkt intussen meer als nadeel dan als voordeel .

Misschien is een race tuigage vol trimmiddelen niet zo handig voor een bejaarde solo-zeiler en kan dat ook anders? Ik was intussen wederom in de valkuil gestapt eerst het aftandse interieur en elektra aan te pakken en zeiltechnisch zat alles nog zoals in een 3-4 mans wedstrijdboot.

Duidelijk is intussen wel dat ik nog helemaal niet "klaar" ben met zeilen of met de X-79 YenX , dus tussen Kerst en Oud&Nieuw 2021 is de verkoop ongedaan gemaakt, de oude ligplaats weer ingenomen en nu staat ie even op de wal voor onderhoud onderwater......en het klussenlijstje groeit weer met de dag.


Voornemen voor 2022 : de X-79 een stuk vaarvriendelijker maken voor een oude solozeiler en vooral weer gaan genieten van zeilen !

Mooie update, veel plezier er weer mee

Dank voor het delen, de verhalen met de OldVic spraken mij aan maar die rondom YenX ook! Fietsen is leuk maar zeilen niet minder! Johan

Nummer 1 op mijn lijstje waren de bakstagen. Een X-79 heeft bakstagen in beide hoeken van de spiegel en dat blijft lastig kruisend op smal vaarwater. Vast laten staan is geen optie, omdat het grootzeil dan volledig wordt tegen gehouden. Beiden los is link, omdat er geen gepijlde zalingen zijn en alle voorstagspanning moet worden tegen gehouden door de doorgestoken mast en dunne hekstag. Daarbij slingeren beide bakstagen dan ook lastig rond de giek.

Ik heb er nu voor gekozen een extra 8mm putting te monteren op 120cm achter de mast in de voetrail/dekflens. Beide bakstagen kunnen nu strak blijven staan tijdens het kruisen en alleen de leistag moet los bij ruimere koersen. Ik hoop met twee 1:7 talies in curryklemmen voldoende voorstag-spanning te kunnen houden AW, maar dat zal zich in de praktijk moeten bewijzen. Ik heb nog een tweede set puttings op 180cm gemonteerd ( 60cm verder naar achteren ) voor het geval de voorste stand echt te weinig voorstagspanning op levert, maar dan komt het grootzeil wel sneller tegen de bakstag bij iets ruimere koersen en zal die dus vaker bediend moeten worden.
Tenslotte blijft de bevestiging op de hek puttings gewoon bruikbaar met een langere talie, zodat ik die evt weer kan gebruiken voor zwaar weer en/of lange stukken ruim-winds.

Ik heb nu dus nogal wat mogelijkheden en verwacht dat ik met de voorste puttings in ieder geval tot een Bf 4-5 "veilig" kan varen solo in toer-modus. Opties als extra versterkingen rond de bakstagputtings, eventueel strak lieren via stoppers en zelfs ombouw naar gepijlde zalingen met nieuwe ingelamineerde puttings buiten op de romp zitten nog wel in mijn achterhoofd.....maar het is natuurlijk maar 1500kg boot zonder wedstrijdbemanning.

leuk te horen dat je de X-79 nog een tweede kans wil geven, het zijn zulke gave boten.
Wellicht kun je met aanpassingen de boel makkelijker maken. Ik zou alleen (maar ben ook geen expert) weten hoe je tot een alternatief kan komen voor de bakstagen. Maar misschien is het simpel weg wat blokjes/beslag wijzigen aan dek/in de kuip, zodat alles bij je helmstok uitkomt?

AndreAzuree schreef :
Je was me net voor....zie post hierboven. Als dit werkt scheelt het veel werk bij het kruisen.

Projectje 2 is het aanpassen van de lay-out voor vallen en trimlijnen rond de mast.

Zoals op de vorige foto met nieuwe bakstagen is te zien heeft deze X-79 twee lieren links en rechts op het kajuitdak met stoppers ervoor. Erg veel voorkomende lay-out, dus in eerste instantie ben ik er lekker mee gaan varen. In de praktijk werkt het toch niet zo goed. Bij de relatief kleine X-79 zit de giek ook nog eens vrij laag boven de opbouw....dus je staat een beetje gebukt klem onder de zwaaiende giek een zeil omhoog te lieren. Daarbij liepen blokken en keerblokjes niet best meer, dus ideaal was het niet.

Orgineel heeft de X-79 een enkele lier en stoppers op de coach van het schuifluik. Daardoor sta je wat dieper in de kajuit ( zo diep is dat niet bij een 26" racer ) en heb je alle ruimte. Ook gaan vrijwel alle vallen, reven en trimlijnen dan ook zonder organizer direct naar de stoppers. Verder vind ik het wel handig dat alle touwwerk direct in de kajuit valt en je niet meer tussen linker en rechter lier hoeft te wisselen.

Op de foto even een proefopstelling. Ik had de coach verleden jaar al opgeknapt en fors verstevigd, dus die is nu sterk genoeg voor montage beslag. Rest van het kajuitdak is nu leeg, binnenkort gaan de gaatjes dicht en komt er nieuwe antislip op. Aan de mastvoet komt een serie kogellager blokken voor alle "belaste" lijnen, zoals vallen en reven, zodat ook dat wat beter gaat lopen.

Verder nog op het lijstje:
Slecht lopende en bedienbare overloop renoveren.

prrrr, ik zie die klemmen en de lier midden op dat dakje staan....zit dat dakje wel voldoende vast aan de boot?

holtere schreef :
Ik snap je bedenkingen. Toch zit het origineel zo op een X-79 en staat het zelfs binnen de klassevoorschriften als "standaard" lay-out. Zie foto.








Kapje zit origineel vast met parkers en kit, maar zijn ook berucht om inwatering van de sandwich en loskomen van de lier.
Bij mijn boot was de kap sowieso gammel en nat. Ik heb hem er afgelopen jaar al afgehaald, balsa er vanuit binnen uitgehaald, gedroogd en met epoxy/glas extra sterk gelamineerd.






Hij is er nu weer af voor montage van het beslag en wordt straks weer gemonteerd met M6 boutjes door het dak.......dus ja, hij zou voldoende vast moeten zitten.

Ik had op de Comet vier onderwannten die paarsgewijze aan de zijkant zaten. Dat mss een idee als je huidige bakstag constructie niet voldoet?

Verder zette ik de rolreef er weer op,scheelt veel voor voordek gymnastiek.

Watermaat schreef :
Dan is zo'n zelflossende Harken overloop wellicht het over wegen waard. Staat ergens een draadje over op ZF

Anjo schreef :
Ik heb nog twee checkstay's die op de genua-rails zitten en aangrijpen bij de zaling. In feite ook een onderwant. Die worden normaal gesproken naar achter getrokken aan loef en aangespannen. Die zou ik inderdaad kunnen inzetten als vaste onderwanten in meer voorwaartse positie, maar daarvoor is de genuarails te zwak denk ik. Daarvoor zou ik evt een putting kunnen monteren onderdeks met trekstang.

Foto van huidige verstaging. Niet helemaal duidelijk, maar je ziet de bevestigings punten.





Onderdeks zit de wantputtinstrip op het hoofdschot. Zo'n 40cm erachter zou dan zoiets als een trekstang moeten komen. Waarschijnlijk heb ik dan liever een zware putting aan de buitenzijde op de huid en zet ik daar de hoofdverstaging op met nieuwe gepijlde zalingen. In dat geval vervalt de genua, maar kan ik met oversize fok gaan varen. Op zich heeft een X-79 een forse lap grootzeil en vaar ik zelden met meer dan de HA fok, dus dat zou kunnen.





Zo'n 110% fok zou dan op een roller kunnen inderdaad en dan kan de genua er helemaal uit.
Alles bij elkaar nogal een stevige ingreep, ook gezien de kosten, dus ik ga het eerst eens op de huidige manier proberen. Daarbij is de fok maar een relatief klein zeil op zo'n 8mtr boot, dus die ligt zo op het dek ( is geleuverd ).

@ Noorman txl, die staat inderdaad ook mijn lijstje.

De kap, nu met alle beslag zit er weer op. Doorgebout met M6 op rubberband, zodat hij er evt ook weer makkelijk af kan voor onderhoud of aanpassing beslag. Rest kajuitdak is nu mooi leeg en krijgt een schilderbeurt als het wat warmer wordt.
In de kajuit zijn het opstap-bankje en zitbankje (tussen de kooifronten) voorzien van antislip en vormen samen een mooi werkplateau tijdens het zeilen.

NB: mijn blog is ook weer bijgewerkt en met meer foto's.

Anjo schreef :
Jouw tip van die onderwanten gaat ook vorm krijgen. Nu zitten de checkstays op de leioograils en die zijn niet sterk genoeg, maar nu komt er een putting met onderdekse versterkingsplaat naast die rails zo'n 40cm achter het hoofdwant. Voor een onderwant zou dat sterk genoeg moeten zijn.
Daarnaast blijven de bakstagen zorgen voor de benodigde voorstagspanning op AW koersen.
Spullen zijn onderweg, thnx voor het meedenken!

Op de Draak had ik de bakstagen met dubbele bediening, "grof" en "fijn". In het verlengde van elkaar. Grof is enkele vertraging, fijn grotere vertraging. Het idee is dat je het eerste stuk makkelijk en snel kan aantrekken en dat het laatste stuk, waar je meer kracht voor nodig hebt, met de grotere vertraging kan doen zonder lieren.

In een kruisrak liet ik de "grof" over beide kanten staan en trimde hooguit met de "fijn". Er kan dan niets gebeuren met de mast en in een kruisrak heb je weinig ruimte nodig tussen de bakstagen. Ruimere koersen en gijpen solo is dan wel wat meer werk en vooruitdenken maar dan is masttrim ook minder kritisch. Ik heb de Draak vaak solo gevaren, ook met spinnaker.

Ik kon de bakstagbediening aan beide zijden kwijt onder het zijdek, de ruimte die je ervoor nodig hebt op de X is wel even puzzelen lijkt me.

Had overigens ook de overloop van Harken met de windward sheeting kar. Kostbaar ding maar wel veel plezier van gehad. Die kar gooit de klem aan lij open als je aan loef trekt en dat maakt bedienen heel eenvoudig.

Op een X-79 zitten de bakstagen achterop ook met grof en fijn; de grove staat op een stopper zodat je hem evt kunt lieren en de fijne gaat op de hand. Op zich werkte dat goed, maar het nadeel is dat nooit beide bakstagen kunnen blijven staan, behalve met een hoog rif in het grootzeil.

Nu heb ik op de boorden een 1:6 vertraging. Ik heb vandaag de stoppers naar voren gezet, zodat ik evt ook de lier kan gebruiken als ik met 1:6 op de hand spanning te kort kom. Ik ga er voorlopig zo maar eens mee varen, kijken of het voldoende werkt. Voordeel is nu wel dat ze kruisend beide strak kunnen blijven staan. Met de tweede set puttings verder naar achteren zou dat ook moeten kunnen, maar dat komt wel krapper.





Ik heb momenteel een soort "windward-sheeting" optie omdat er een doorlopende bedieningslijn zit op de overloop waarmee je vanuit loef de lijn uit de lij-klem kunt trekken. Dat werkt goed, maar de overloop zelf is nogal sleets en rolt niet fijn. Ik ben er nog niet helemaal uit, maar een dure Harken zal het waarschijnlijk niet worden.

Ik heb nog een windward sheeting blok liggen die ik niet ga gebruiken, ook nog een aantal flip flop blokken.

Ik zou ook proberen te vermijden om stoppers te gebruiken, camcleats of Spinlock PXR klemmen zijn prettiger voor trimlijnen

Ik ben ook niet zo'n fan van stoppers en had ook al aan die Spilock klemmen gekeken, maar ik wil er perse een low-budget project van maken en zo veel mogelijk spul gebruiken dat erop zat of ik nog had liggen. Eerst eens kijken of het werkt of werkend te maken is.

NB Ik heb in het verleden hele jaarsalarissen aan belag, zeilen en electronica in diverse boten gestopt, daar wil ik nu eens mee stoppen. Vandaar ook diverse keuzes.

X-Yachts gaat blijkbaar de X-79 klasse in Denemarken nieuw leven inblazen.

www.x-yachts.com/en/news/the-restart-of-the-x-79/

Ontworpen en gebouwd in 1979 is het intussen een moderne klassieker geworden. Er zijn 486 boten gebouwd, dus moeten er nog zo'n 400 boten her en der liggen, als je er van uitgaat dat weinig oude polyester boten worden afgevoerd naar de sloop (?)

Gisteren nieuwe puttings gemonteerd in het zijdek, 40cm achter het hoofdwant.
De verstelbare checkstay's op de genuarails kunnen nu gebruikt worden als vast onderwant.

Onderdeks zit als versteviging een 18mm multiplex plaat die de kracht verdeelt.
Eerst pas gezaagd als zo groot mogelijk 42.5x50cm paralellogram passend onder dek tussen mastschot, kajuitwand en buitenkant.
Daarna geschilderd en vastgezet met watervaste montage-kit. ( geen epoxy ivm temperatuur&vocht en dit werkt voor mij makkelijker )






De putting zit op zijn plek. De originele checkstay is wat te kort, maar er komt nog een verlengstripje om de extra harpen te vervangen.





Uiteindelijk wordt de (steek)mast nu achterwaarts gesteund door trimbare hekstag (mastbuiging), verstelbare bakstagen op beide boorden, die AW beiden vast staan (voorstagspanning) en vaste achter-onderwanten. Verder zit de mast ook nog op dekhoogte vast en is het nieuw type "Nordic" mast die sowieso wat sterker en stijver is als de originele X-79 masten van de eerste serie's.

holtere schreef :
Mooi project Watermaat. In eerste instantie snap ik de opmerking van Holtere, maar als je goed kijkt zijn de krachten voorwaarts het hoogst, en met je versteviging zou ik meter zeker geen zorgen over maken.

Zoals je nu gaat varen met de bakstenen heb ik het ook, bij hoog aan de wind de backstag aan de lage kant lozen en bij overstag andersom. Werkt prima.

René

(P.s. Had je een slechte makelaar of was de vraagprijs te hoog?)

Gaat zeker goed met dat kapje. Het zit origineel met parkers in de kit vast en dat werkte blijkbaar ook. Er zijn 486 X-79 gebouwd en daarvan varen de meeste wedstrijden met lier/stoppers op de kap. Blijft ook maar een 1500kg bootje natuurlijk.

In de voorste putting hoeft de Lei-bakstag kruisend waarschijnlijk niet eens los, dus dat zou het helemaal makkelijk maken. We gaan het zien.

Zeker geen slechte makelaar ( Noordschans, mijn thuishaven ah Hollands Diep) maar wel stevige vraagprijs ( richting 13-15k) Beetje ingegeven door Corona-prijsstijgingen en het feit dat ik er niet veel meer mee zeilde. Ik was het hele bootjesgedoe en drukte een beetje zat en reed eigenlijk net zo lief op mijn racefiets langs het water in Zeeland, dan dat ik op het water zat. Achteraf ( gevorderd inzicht?) ben ik eigenlijk wel blij dat ik hem nog heb.

Het is intussen mijn zoveelste boot, bedoeld als "Less-is-more" single-handed project ( zo klein mogelijk, kampeer interieur, geen inboord, (bijna) geen electronica en KISS ) , maar eigenlijk had ik hem zeiltechnisch nog niet naar mijn zin en nauwelijks goed onder controle. Genoemde bakstagen zijn lastiger dan gedacht ( op krap/druk vaarwater ) , maar ook liepen vallen, trimlijnen en reven niet lekker. Ook moet je gewoon serieus uren maken op zo'n vlotte boot. Mijn laatste boot was een 3.5 ton 28voet S-spant ( Victoire 28 "Old Vic") waar ik ook op zee mee zeilde, en dat loopt min of meer vanzelf en maakt je lui.

Ik kan nog altijd verliefd kijken naar een X-79. Ik heb van 2004 tot 2007 veel mijlen gemaakt met mijn X'je, maar uiteindelijk overgestapt naar een First 31.7 vanwege comfort enzo. Gek genoeg vaar ik nu met een J22, voornamelijk omdat ik veel meer lol heb met een vlotte daysailor dan een grote comfort container.

Ook voor mij waren de bakstagen een hekel punt. In je uppie een rondje gaan zeilen werd al snel een gedoe. In de kuip kwamen +/- 20 lijnen uit en je had ze allemaal nodig. Mijn huidige J is wat dat aan gaat wat simpeler van opzet, ik heb de bedieningen dan ook niet allemaal meer dubbel.

In het begin van deze eeuw hadden we nog een mooi wedstrijdveld met de X'jes. De YenX zat er vaak bij. Zou leuk zijn als deze tijd weer terug kwam.

DetoX schreef :
Herkenbaar. Ik kom ook van groter en heb ook First 31.7 gehad en nogal wat gezwalkt tussen diverse maten en types ( ooit begonnen met lang&slank klassiek hout via Dehler/Optima 101, First 235, First 31.7, First 30E, Victoire 28 en nu X-79). Boven de 3-4 ton en 30ft vind ik eigenlijk ook alleen leuk op zee of toerend, maar niet voor dagje leuk zeilen. Ook heel erg getwijfeld over een J22 ( soms nog wel, ik lig er naast een)
Zo'n X-79 is toch wel een erg mooi bootje, maar inderdaad ook wel erg veel trim/stelwerk tijdens het varen.
Ik probeer hem nu eigenlijk een beetje te "down-tunen" als je begrijpt wat ik bedoel; trimlijnen weer centraal, voornamelijk met high-aspect varen en trimmen met wat vlakker gezet ( of sneller gereefd) grootzeil en grootschoot-overloop. In de nieuwe set-up zouden de bakstagen tot halve wind beiden kunnen blijven staan en waarschijnlijk voldoende voorstagspanning genereren. Ook op 90% van zijn potentieel is het nog steeds erg snelle en leuk zeilende boot.

Het lijkt erop dat in Denemarken met steun van X-yacht weer een aardige revival bezig is.