Onderwerp: Vervangen houten stootrand, voor wat en hoe?

Omdat de stootrand van onze macwester deels rot is wil ik die vervangen.

De stootrand bestaat nu uit 2 lagen (elk 15mm bij 60 mm), die overnaads zijn verlijmd en in het midden met een scheef verband in twee helften zijn gedeeld. Materiaal is teak.

Ik heb getwijfeld over een pvc teak variant (makkelijk te verwerken), maar hecht toch te veel aan echt hout. Teak vind ik te duur en is bovendien niet zo geschikt voor lakken. Ik wil de stootrand in de dd-lak zetten.

Fijnhout.nl suggereert: Iroko, Eiken, Mahonie. Belangrijke eigenschappen zijn buigzaamheid (kan ik dit formaat 3 bij 6 cm in één stuk aanbrengen?) en hardheid ('t blijft een stootrand).

De oude gaten wil ik eerst met plamuur dichten. En ik wil een niet lijmende kit gebruiken om tussen de huid en de stootrand aan te brengen (zodat ie later ook los kan).

Ik zoek dus eigenlijk een houtsoort dat geschikt is om in één stuk over een lengte van iets meer dan acht meter gekromd te worden. Eventueel kan het in twee lagen, of kan de dikte (3 cm) iets dunner...

Vragen:
- welke houtsoort raden jullie aan.
- verschroeven of met bouten vastzetten.
- laten zagen of zelf doen?
- in één stuk of in delen

In het attachment vind je een paar foto's van de huidige situatie. Aan de achterkant heeft het hout helemaal losgelaten.

Is het hout zo slecht dat volledige vervanging nodig is?

Als je zelf gaat zagen zou ik DarkRedMerantie nemen. Maar uit je vraag maak ik op dat je die mogelijkheid niet hebt.

3 bij 6 cm is makkelijk langs je boot te buigen. De latten wel eerst aan elkaar lijmen (met epoxy). De las kun je dan veel makkelijker recht lijmen.

Die gaten die je wil stoppen heb je die ook niet nodig om de nieuwe stootlijst te bevestigen.

Je wil die lijst er later weer af kunnen halen? Waarom? Ik zou de lat lijmen met epoxy, en die er ook mee schilderen voor er DD-lak op te zetten.

Ik deel de mening dat het niet erg zinvol is om de lat zo te bevestigen dat hij er ook ooit weer af kan. Hoeveel jaar heeft deze rand er wel niet opgezeten?

Dank voor het antwoord. Hout is achter aan stuurboord heel slecht en over een lengte van twee meter los van de romp. In het midden (ook aan bakboord) heeft één of andere barbaar een reparatie met rvs zelftapper uitgevoerd (lijken op spaanplaatschroeven) en liggen er een stuk of tien koppen op de stootrand. Op de achterspiegel is ook een hoekje beschadigd (aansluitend op de stuurboord rand). Aan de voorkant komt het hout aan bakboordzijde ook los van de romp. Bovendien is veel van de (bruine) kit er tussen uitgespoeld. Tot slot was meende ik dat teak slecht te lakken is...

Zou je advies zijn om het te repareren?

Over de Meranti: wat is de reden om twee latten te verlijmen? Is dat om de lengte te kunnen maken?

Verder geef je dus als tip om ook de verbinding met de romp aldus te lijmen en dezelfde epoxy ook over de 'vrije' vlakken aan te brengen, alvorens op die drie vlakken te lakken?

Tot slot: verzonken verschroeven? of met bouten vastzetten? De rand is van binnenuit nogal lastig te bereiken...

Vermoedelijk vanaf 1971 Ging meer over de mogelijkheid ooit nog eens de huid te schilderen en dan 'volledig' te kunnen zijn. Als ik thuis een muur verf haal ik ook de boekenkast naar voren... Toegegeven, de kans dat ik die boekenkast ooit op een andere plek neerzet is groter... Het keukenblok sloop ik niet voor een laagje latex.

Als je de lat met epoxy verlijmd is de epoxy sterker dan het hout. Eenmaal uitgehard zijn schroeven dus niet nodig. Echter, het is wel erg praktisch om de lat met schroeven vast te zetten tijdens het verlijmen. Dat kan op twee manieren:
- tijdelijk, na het uitharden haal je de schroeven er weer uit en je vult de gaatjes op met een epoxy-houtschuursel mengsel
- permanent, verzonken RVS schroeven afgedekt met proppen, klassieke methode dus.
Beide levert een fraai resultaat op, dus het is maar net waar je voorkeur naar uitgaat.

Edit: het samenstellen van de stootlijst uit meerdere latten komt altijd voort uit het feit dat een lat over een dergelijke lengte niet of nauwelijks te krijgen is en als dat al lukt onbetaalbaar is. Er is niets op tegen om hem uit meerdere delen te maken. Op de vloer een mooie lange lat samenstellen en die daarna als één geheel tegen de boot schroeven/lijmen.

Ik heb iets dergelijks als volgt gedaan:
Oude, deels rotte teaklijst verwijderd. Bij de bouwmarkt merbau geprofileerde kozijnlatten aangeschaft. Lengte was 210 cm, in drie delen dus. De binnenzijde in de epoxy gezet, de buitenzijde D1 Owatrol. Het is een schuurlijst immers, bij een beschadiging makkelijk bij te werken.


De oorspronkelijke gaten behouden, en passende deuveldopjes (of hoe ze ook maar heten mogen) de boorgaten gemarkeerd.




Vastzetten, nieuwe boorgaten markeren etcetera. Latten boren, aan de buitenzijde verzinken, nogmaals in de D1 zetten. Latten met sikaflex en schroefbouten gemonteerd et voilà.

Ik zou teak blijven gebruiken. Het is immers een stoot lijst en zal dus ook wel eens beschadigen. Als je het lakt heb je er elk jaar werk van. Doe je er niets aan dan vallen de beschadigingen niet op.
daarnaast staat het ook mooier. maar dat is natuurlijk persoonlijk

Iroko is een redelijke vervanger voor teak als je het “grijs” laat worden. Dan zal zelfs een kenner na een tijd niet kunnen zien dat het geen teak is. Bij blank lakken blijft het natuurlijk wel goed zichtbaar.
Nadelen t.o.v. teak. Niet voor niets betaal je de hoofdprijs voor teak
-minder mooie tekening
-kruis dradig
-bros, buigt minder makkelijk
-aanzienlijk moeilijker te bewerken met hand gereedschap.

Bij het soort belasting die deze toepassing geeft is epoxy geen goede keuze als lijm. Deze verbindingen staan permanent onder spanning. Beter is resorcinol houtlijm te gebruiken voor de onderlinge verlijming van het hout. Voor de verlijming tussen romp en de lijst is een polyurethaan kit een goede keuze. Verder houdt er rekening mee dat RVS schroeven in de stalen romp voor elektrolytische problemen kunnen zorgen. Dus beschermen met zink compound o.i.d.

Buigen van 3 cm zal niet meevallen.
Een lengte van 8 meter aan 1 stuk zal niet meevallen. Dus samenstellen uit delen met een schuine las van 1:7 is de meest praktische oplossing.

hmmm, lastig. De krasvastheid is inderdaad een punt. Ik hoopte een beetje dat een twee-componenten-systeem voldoende hard zou zijn om reguliere schuring te weerstaan. Ik vind onderhoudsgemak ook belangrijk. Heb geen zin om elk jaar te moeten bij werken.

Op marktplaats vind ik: 200x30x3 cm. € 149,- bij het Teakmagazijn in Gouda. Met twee van die planken kan ik de stootrand twee-zijdig vervangen en hou ik voldoende hout over voor de achterkant.

Misschien toch maar van teak opbouwen. Dan blijven de volgende vragen over:
- uit bovenstaande plank haal ik vijf delen van 6 bij 3 cm. Moet ik de plank ook nog in de dikte doormidden zagen, om twee planken van 1,5 bij 6 te krijgen, die ik vervolgens weer verlijm? Of kan ik beter de koppen over een lengte van 30 cm schuin afzagen?
- op die naad wordt dus sesorcinol houtlijm aanbevolen, hoewel ook epoxy lijm wordt genoemd. Kun je de houtlijm zo dik aanbrengen dat deze de naad tussen de beide teakdelen goed opvult?
- voor de romp verbinding zal ik waarschijnlijk kit gebruiken, ook omdat ik de waterdichtheid van de naad belangrijk vind. Dat beschermt dan de schroeven of de bouten die de rand mede op hun plaats houden.
- verschroeven of verbouten? Ik neig naar een verzonken systeem waarbij de schroeven (of bouten) blijven zitten (dat de rand dus niet alleen op de kit of lijm hangt). Vooral vanwege de permanente druk.
- kan ik zo verder werken in de oorspronkelijke gaten? Volgens het systeem van Henk17, waarbij je met dopjes de boorgaten markeert? Of wordt het sterker, wanneer de gaten gevuld worden en opnieuw worden uitgeboord (eventueel op andere plekken?)? Dan heb je ook meer vrijheid in het bepalen waar de schroef komt. Overigen voel ik wel voor schroeven, omdat ik er aan de binnenkant heel slecht bij kan. Dan moet ik ongeveer de hele kajuit demonteren (en dat staat op mijn lijstje pas voor 2016 ).
- Het breder uitgeboorde oppervlakte, waarin de schroefkop kan verzinken wil ik zo minimaal mogelijk houden qua diepte. De kop dan bijvoorbeeld 3 mm in de balk verzinken. Kan ik dat afwerken met epoxy hout-schuur?

Overigens is de romp van polyester.

3Noreen schreef :
Dat van die epoxy begrijp ik niet. Een goede epoxy verlijming is sterker dan het hout zelf en vast is vast. Mocht je bang zijn dat de epoxy geen vervormingen aan kan: er zijn ook enigzins elastische harders op de markt.

Ik zou de lijst voor het gemak lamineren uit twee lagen, dat buigt een stuk makkelijker. Lengtes van 8 meter zijn niet of heel moeilijk te koop, dus zelf lassen.

Met lamineren bedoel je in dit geval twee lagen van 1,5 cm dik verlijmen neem ik aan?

In een eerdere post stond als tip om eerst te verlijmen en dan pas te gaan bevestigen. Heb je dan niet opnieuw dat je last hebt met het buigen? Of zijn twee vooraf verlijmde lagen buigbaarder dan één laag?

Waarom eigenlijk persé weer een teaklijst?
Ik heb destijds de teaklijst vervangen door dit materiaal:http://www.wilks.co.uk/Marine/BoatFendering/BoatFenderProductRange/BFenderProfiles
Is daar ook beduidend goedkoper te bestellen dan in Nederland.
Dat spul kan tegen een stootje terwijl teak bij een wat hardere klap gewoon breekt.
Ad

gerhardstoel schreef :
Nee, sterker nog: twee verlijmde lagen zijn waarschijnijk nog stijver dan één. Ik zou dus eerst de eerste laag bevestigen en daar de tweede op lijmen. Dan blijft de lijst ook in dezelfde kromming staan en is de druk eraf. Op deze manier worden ook kromme gaffels en helmstokken gebouwd.

Nadeel is alleen dat je dan de onderste laag eerst moet bevestigen en dan niet meer bij de schroeven/bouten kunt. Dus dan heb je een permanente bevestiging.

Misschien heb je nog iets aan deze link [als inspiratie? (Dit is wel met een laag gedaan overigens).

Smooth Operator schreef :
Bijna alle epoxy’s die voor hout geschikt zijn voldoen ter nauwer nood aan de D4 specificatie. Mogen ook niet gebruikt worden voor dragende constructies in de bouw. Bijvoorbeeld gelamineerde spanten.

ik zou eens naar Massaranduba kijken en de stootlijst uit 3 planken van 5x1 buigen.

daar heb ik mijn kajuitingang en wat lijstwerk mee nieuw gemaakt afgelopen maand. het is een houtsoort die vleeskleurig is, maar na donkert naar rood tot roodbruin.

door hem in de olie te zetten bij de kleur die je mooi vind kan je het hout beschermen en zal ie niet veel donkerder meer doorkleuren mits je dat bij houd natuurlijk

als je veel mahonie in/om je schip hebt is dat een hele goede keuze omdat het qua kleur heel goed matched.

het is in verhouding met teak goedkoop, net zo hard, en redelijk goed te verwerken. maar ook redelijk goed te buigen als je het in vorm klemt of stempelt.

ook moeten ivm de kracht tijdens dat buigen de latten niet te dik zijn. daarom 3 latten van 1 cm. die constructie is ook nog sterker uiteindelijk. en als je de bevestiging verzinkt in de 2e lat dan lijm je daarna de 3e lat er overheen en zie je er niks meer van.

dd lak zou ik niet doen op een stootlijst. oliën is genoeg als je hardhout kiest. Olie is makkelijker bij te werken als er een beschadiging in komt.

Het blijft ten slotte een stootlijst en het moet wel functioneel zijn

maar inderdaad waarom geen PVC stootlijst? dat is goedkoop, functioneel en kan ook heel netjes zijn. hier bevalt het in elk geval prima als

3Noreen schreef :
We hebben het hier niet over dragende constructies in de bouw, maar over een stootrand. Mocht de verlijming niet houden (wat ik me niet kan voorstellen, mits vakkundig gedaan), dan valt hooguit de rand eraf. Overigens worden er dagelijks heel wat dragende constructies in de jachtbouw gemaakt met epoxy verlijming... Ik geloof er heilig in, ieder zijn ding.

Bijgaand een plaatje van het lamineren van de stootlijst van mijn fluisterbootje (een SC16 van bateau.com): een laag multiplex en een laag hardhout, meranti in dit geval. Gaat never nooit meer los. Overigens zonder een enkele schroef of spijker.

Edit: verkeerde plaatje bijgevoegd. Nu wel de goeie.

Smooth Operator schreef :
Je vroeg een verklaring waarom ik epoxy niet een goede keuze vond. Ter informatie heb ik aangegeven wat de respectievelijke fabrikanten van de epoxy en de resorcinol lijm er van vinden. De één garandeert de werking voor deze toepassing, bij permanente belasting, de ander niet.
Verder is het heel gezellig om plaatjes van onze wederzijdse bouw projecten uit te wisselen. Maar dan graag in een andere context.

Dank voor al jullie antwoorden, inzichten en suggesties! De plaatjes helpen mij erg om de klus concreet voor me te zien, en het werkwoord lamineren krijgt weer scherpere betekenis (=verbinden van twee lagen), ik dacht dat je dan minstens met glasmat in de weer moest

Aangezien ik een dubbert ben vind ik de (retorische) vragen waarom niet van rubber, ook wel weer interessant. Het is een oudere boot, die ik een kwalitatief goed, zeewaardig en duurzaam onderhouden wil hebben. Maar ook kosten-efficient en praktisch. Het moet een robuust gebruiksvoorwerp zijn.

De link naar de Drascombe is een hele goede! Het gebruik van deuvels had ik nog niet aangedacht, en het stappenplan is zeer duidelijk. Ben benieuwd hoe dat zou gaan als je twee lagen 'lamineert'. Kun je dan de tweede laag gewoon verlijmen op de eerste?

gerhardstoel schreef :
Ja, da's wel het idee. Maar zoals gezegd: het heeft ook wat nadelen. Ik heb gewoon aangegeven hoe ik het zou doen, maar zo heeft iedereen zijn methodes en voorkeuren natuurlijk. Ik weet niet hoe stijf 3 cm teak zou zijn en hoe makkelijk je het zou kunnen buigen. De oude rand is blijkbaar ook verlijmd, dat zal niet voor niks zijn geweest. Volgens mij is de verlijming ook niet het probleem, het hout zelf is vergaan zo te zien. Als je besluit om te verlijmen/lamineren, dan zou ik het wel laag voor laag doen.

Bart

Dat epoxylijm minder sterk zou zijn dan lijm met D4 kwaliteit wist ik niet. Bij alle boten die heb opgeknapt of nieuw heb gebouwd, gebruikte ik vaak de D4 lijm van Bison ( schuimlijm). Is erg sterk en vult goed de onnauwkeurigheden in het werk van de amateur timmerman, maar vereist vaak wat meer nabewerking doordat de lijm uit de naad schuimt. Ik zou met teak geen risico nemen en dus lijmen met D4 lijm. Laat het hout bij een timmerman verzagen en vandikte schaven tot latten van 1 cm dik. Dat buigt gegarandeerd prima. De latten per laag schroeven, na een dag de schroeven er weer uit draaien en dan de volgende laag er op lijmen en schroeven. Na de laatste laag: schroefgaten afwerken met een prop van het teakhout.

schroeven voegt geen extra sterkte toe ten opzichte van lijmen.
schroeven kan je echt laten.

gewoon de d4 houtlijm gebruiken, en de eerste laag met een high tack ms polymeer kit tegen het schip aan plakken voor een waterdichte verbinding en dan gelijk de 2e laag er bovenop lijmen en dan klemmen.

als de lijm droog is laat je de klemmen zitten en ga je gaten boren om de meter door en door dus het schip in.

het eerste stuk in de 2e plank boor je op naar de maat van een rampamoer en die draai je er daarna in met een imbussleutel.

de bout draai je er daarna van binnenuit in. het kan dan altijd weer los mits je de kit nog los kan krijgen... en die rand blijft in vorm staan waar ie in verlijmt is als je de bouten er uit draait.


zodra dit zit haal je de klemmen er af en zit de rand vast
de 3e laag is ter afwerking en die klem je er ook gewoon op en verlijm je gewoon. daar zou je bolle kanten op kunnen frezen.

je hebt dan helemaal geen schroefgaten in het zicht en hoeft dus niks meer af te werken.

Mephisto schreef :
Heb je nog een tip hoe het klemmen zou moeten gebeuren. De enige manier waarop ik zou kunnen klemmen is een spanband om de hele romp heen. Bij klemmen moet je toch houvast hebben. Volgens mij wordt er daarom toch geschroefd (gebout).

Spanband kan inderdaad ook goed maar zou ik niet doen. Ik zou stutten (ook wel stempelen) als je niet kan klemmen.

Dan kan je het rustiger aan doen en stukje voor stukje, als de rand niet uit 1 deel kan is dat wel zo relaxed werken.

Je laat de boot naast een muur laten zetten, en tussen de muur en de rand ga je houten latten gebruiken waar je de rand mee tegen het schip klemt. Horizontaal stutten dus. En daar kan je gewoon goedkope raggels voor nemen. icm een decoupeerzaag zijn die zo op de goede lengte en met een hamer mep je ze er zo tussen.

Je kan voor de zekerheid een plankje tussen de lat en de stut kunnen doen om de lat die je er op gaat zetten te beschermen. dat doe ik wel.

En je zou kunnen kiezen om de 1e en 2e laag aan elkaar te schroeven met korte 18mm RVS schroeven. al heeft dat totaal geen meerwaarde als de lijm droog is. voor de 3e laag zou ik dat echt in laten.

Je afwerking wordt wel beter als je niks hebt om weg te werken.. want dat zijn vaak de punten waar je anders inwatering krijgt.

bij mijn kajuit ingang was dat het probleem.

doordat de gaten waar een prop in zat ingewaterd was was het ding losgekomen en was hij van achteraf weg gerot.

en ja het is iets bewerkelijker, maar het gaat om het resultaat. dat is beter.

en als de ene kant klaar is dan laat je hem omdraaien en doe je de andere kant

@mephisto gaat het niet snel verglijden of droogt de kit / lijm niet te snel uit als je twee lagen tegelijk verwerkt? Het lijkt mij complex, omdat je ook de overnaadse verbanden per laag netjes moet krijgen. Ik neem tenminste niet aan dat je de schuine overlap alleen op de buitenste derde rand zet?

Laat je de verbindingen per laag verspringen?

Wanneer het hout 1 centimeter is kun je veel minder lange schuine randen maken. Hoe heb je dat aangepakt? En heb je die verbindingen ook 'alleen' verlijmd?

Ik zou me kunnen voorstellen dat je latten op een lengte van 200*6*1 laat zagen, waarbij je de eerste lat bijvoorbeeld voor laag 2 40 cm korter maakt en voor laag 3 weer twee meter (of nog korter bv 1,20). De latten goed nummeren en een professional deze laat zagen (bij mij eindigt de stootrand in een mooi rondgezaagd einde). Ook de schuine verbanden tussen de latten van 1 laag kan ik er dan in laten zagen. Daarna breng ik de eerste laag aan met kit (en lijm bij het verbinding met de volgende). Dat stut ik goed. Moet er dan nog iets (bv een soort kram/deuvels) in de schuine verbinding tussen verschillen latten van één laag? Zo werk ik helemaal naar achteren (of kan dat niet in 1 keer). Na uitharding van de kit, breng ik een tweede laag aan met lijm. Ook die wordt weer gestut. Als het droog is wordt die verboord en vastgezet door de huid met rampamoeren. Tot slot breng ik een derde laag aan die alleen wordt verlijmd. Daarna schaven tot het strak is.


Of kun je beter per twee meter eerst twee lagen aanbrengen en dan wachten alvorens verder te gaan met de volgende twee meter?

Kortom: laag voor laag of strek voor strek?