Onderwerp: Restauratie houten schip

Hallo!

Een tijdje geleden nam ik een volledig eikenhouten zeiljacht over, gebouwd in 1932. De boot lag al 40 jaar op het droge en heeft verschillende opknapbeurten ondergaan. De leeftijd in gedachten, is het houtwerk in heel erg goede staat.

Er zijn in die 40 jaar verschillende pogingen ondernomen om de boot weer in orde te krijgen maar die pogingen werden nooit afgewerkt. Ondertussen is het dek er van, het binnenwerk er uit en is al het 'touw' verwijderd van tussen de beplanking. De boot staat dus blank.

De algemene lijn van de volgende actiepunten zijn:

- de kiel en de kielbouten controleren - afhalen.
- Slechte stukken hout vervangen
- Spanten en hechtingspunten verstevigen

Maar nu zat ik met de volgende vraag: wat is jullie advies om de romp terug 'waterdicht' te maken? Wat gebruiken we om de ruimte tussen de beplanking op te vullen? Hoewel ik dicht bij de authenticiteit van de boot wil blijven zie ik het niet zitten om op de orginele manier te 'kitten'. (Met touw dus).

Er werd met verteld om 'kit' te gebruiken van Simson omwille van de 'rekbaarheid' en weg te blijven van de epoxy. Wat is jullie advies?

- Welke type van kit raden jullie aan?
- Hoe zit dat met temperatuur? Als het wat kouder is, is het verstandig om te werken met die producten?
- Hoe zit dat met de combinatie met eik?

Foto bij het transport:



Foto waar we op dit moment staan:



Ik ben benieuwd naar jullie reacties!

Mvg, en prettige feestdagen gewenst!

Louis

Naden uitvrezen en weer dichten met dunne eiken latjes.
Daarna epoxie er over. Het oude hout zal wel kurkdroog zijn na 40 jaar op de wal!

Hoi Louis welkom op het forum en mooi project man ga het volgen.

Fijne dagen Rob

Waarom niet gewoon weer breeuwen? Bij deze bouwwijze (heet: karveel) worden de naden eerst V-vormig uitgehaald, daarna voor driekwart volgekauwd met hennep en daarna afgevuld met pek. Als de naden te groot zijn om weer te breeuwen komt pas de oplossing met infrezen van latjes aan de orde. Ik heb beide werkwijzen toegepast. Bij de nieuwbouw van een 9 metersloep hebben we gebreeuwd en bij mijn O-jol heb ik latjes ingefreesd. Op het internet zie ik zojuist een filmpje over breeuwen. Geef eens aan hoe breed de naden zijn, praten we daarna verder. Zie YouTube: Traditional Maritime Caulking .

Dank je voor jullie reacties!

Op sommige plaatsen is de ruimte tussen de beplanking tot 8mm, dus het breeuwen is daar misschien minder handig. Latjes ertussen lijkt me een goed idee, maar zal de epoxy niet snel barsten door de beweging van het hout? Of is dat een betrouwbare oplossing? Waarom epoxy verkiezen boven het kitten met pasta?

Groet!

Denk dat Douwe een doodskleed bedoeld, het hele onderwaterschip in de epoxy zetten.

Kijk eens even hier:

www.draakzeilen.nl/index_bestanden/Page341.htm

Ik vind 8 mm wel een beetje veel om te breeuwen. Het infrezen van latjes is goed te doen, al gaat dat het best als de boot op zijn kop ligt. De latjes worden ingelijmd met epoxy en daarna bijgeschaafd. Epoxy kan tegen water en hout zet een beetje uit in het water, dus maak je geen zorgen. Mijn O-jol heb ik nog van extra laag glasvlies voorzien, want die huid was maar 10 mm dik en uit 1940. Ik raad je aan eerst de constructieve punten aan te pakken en daarna pas de huid.

Het kan geen kwaad de vochtigheid van de huid te meten. Als deze erg droog is (<15%) dan kun je overwegen de hele romp aan twee kanten in de epoxy te zetten waarbij de buitenzijde met glasweefsel afgewerkt wordt zodat je de romp duurzaam waterdicht/vochtdicht maakt.

Revolution1 schreef :
Als het hout kurkdroog is is het geen doodskleed.
Nieuwe houten boten worden ook wel met epoxy geimpregneerd.
Een doodskleed is :Een half rotte boot met glasmatten en polyesterhars bekleden!

- Weet je heel zeker dat het om eiken gaat ? Dit is van groot belang voor de verdere aanpak. Eiken is op zich prachtig hout maar bevat veel (zure) inhouds stoffen die hechting van modere lijmen en epoxy erg bemoeilijken.
- Als je voor de epoxy + glasmat methode gaat moet de gehele constructie van spanten wrangen en stringers aan de binnenkant er uit om een doorlopende glas epoxy huid aan de binnenkant te kunnen aanbrengen. Niet erg aantrekkelijk.
- Hout WERKT ook al is het 40 jaar oud. ( Of het is verrot ) Dus moet er ergens iets flex zijn als je alle naden dichtlijmt met latjes.

Waaron alle wrangern eruit? Die zet je dan toch meteen mee in de epoxy en zo sluit je ze mee in de epoxy.

Dat van die zuren klopt zeker, maar na een jaar doorregenen is daar het meeste van uit het hout. Zeker na 40 jaar zal er denk ik weinig meer van over zijn, of zie ik dat verkeerd?

Dat van die zuren zou ik zeker verder onderzoeken als je met epoxy aan de gang zou willen. Wellicht is er een meetmethode of test.

Er wordt vaak gezegd dat hout altijd werkt. Er wordt mee bedoelt dat hout blijft uitzetten en krimpen onder invloed van vocht, ook na tig jaar. Het hout zet uit, haaks op de richting van de nerven. Dat gaat al onder invloed van de relatieve luchtvochtigheid (kijk maar naar pas gelegde houten vloeren).
Ik verwacht bij jouw boot dat de kieren niet meer dicht zullen "werken" onder invloed van luchtvochtigheid, maar durf niet te voorspellen wat er gebeurt als het onderwaterschip weer in het water komt te liggen. Ik zou dus zelf op zoek gaan naar iemand met ervaring met dit soort klussen & houtsoort, die op basis van ervaring kan voorspellen wat er gebeurt als het schip weer in het water komt te liggen. Ik maak me er namelijk geen illusies over dat wanneer je de kieren dicht zet met latjes op goed gedroogd hout de boel uit elkaar wordt gedrukt als het hout weer echt in het water komt te liggen.

Het lijkt mij dat breeuwen (touwtjes) juist een mooie flexibele afdichting vormt dat mee kan bewegen met krimp en vooral uitzetten van het hout. Maar goed, een specialist kan je daar veel beter iets over zeggen dan ik. Botters worden nog steeds van eiken gemaakt en je zou die werven eens kunnen vragen wat zij denken. Nieuwboer in Spakenburg, maar ook en Elburg en Workum zitten er werven.

Onderwaterschip gewoon opnieuw breeuwen, evt een latje in de allerbreedste voegen.
Geen epoxy smeren op dit schip, gewoon traditionele materialen gebruiken.

En de gebreeuwde voegen onderwater afkitten met een bitumenkit zoals tixophalt, dit blijft flexibel.
Boven de waterlijn ook breeuwen en kitten met een overschilderbare flexibele kit zoals polymax (is er ook in meerdere kleuren).

Eens met Piepschuim. Lijmen van latjes met epoxy is iets anders dan de boot van een huid van epoxy en glasvlies voorzien. Ik zou zeggen: tot 6 mm breeuwen, meer dan 6 mm latje er in lijmen.

Wat ik me afvraag, een houten schip dat zo lang droog gelegen heeft...
Als je dat eerst weer te water laat en t een week in de hijsbanden laat hangen, hoe ver zijn die naden dan dichtgetrokken door t aanzuigen van het hout??
Of moet je nu gaan breeuwen en maar hopen dat als t schip te water gaat t breeuwsel er niet uitgewerkt wordt??

Maarten-Jan schreef :
Dat is dus het nadeel van moderne methodes en klassieke methodes door elkaar gebruiken. Als je ze beide goed aanhoud is er niks aan de hand, als je ze door elkaar gaat halen doe je beide fout.
Bij epoxy/houtbouw gaat alles in de epoxy, en wel op zo'n manier dat er nergens meer kiertjes zitten. Niks schroeven, spijkeren of klinken, alles lijmen. Om goede laagdikte te krijgen zul je meerdere lagen epoxy moeten aanbrengen, vrij dik. met een dun glasmatje gaat dat beter en sneller. Dat is weer makkelijker te doen als er geen narigheden zoals spantjes en wrangen in zitten. Op die manier houd je eventuele rot ook erg lokaal.
Mocht je er voor kiezen een klassiek gebouwd schip in de epoxy te rollen, zal het nooit overal tussen komen. Het schip zit nog steeds in elkaar met schroeven, spijkers, of klinknagels, welke weer anders werken dan het hout. Voor je het weet schroef je ergens een stuk beslag o.i.d. vast, en jaren later is een groot deel rot. Een scheurtje in de harde epoxy is ook niet ondenkbaar.

Beide methodes zijn prima op zichzelf, maar van ze samen ken ik alleen maar verhalen over rottigheid.

Anjo schreef :
Dat gaat niet werken, als het te droog is trekt het niet bij. Ook worden breeuwnaden na verloop van tijd langzaam groter bij gebruik.
Wat een heel goede manier is als je de breeuwnaden dicht wilt maken is de volgende (dat kan alleen met een wat dikkere, stevige huid): je haalt om de paar planken een huidgang eruit en duwt de overige planken met een dommekracht of krik uit elkaar zodat de overige weer aansluiten. Dan zet je er weer nieuwe huidgangen in die goed aansluiten. Alles opnieuw schroeven of nagelen, en je schip is als nieuw. Dit is alleen wel veel werk en vereist enige kunde. Het inlijmen van latten en dan breeuwen wordt ook vaak gedaan en is makkelijker (maar kan wel meer werk zijn).

Ik zou een houten schip van die leeftijd, zeker niet van eiken, niet in de epoxy zetten. Epoxy werkt niet goed bij een karveelconstructie want die is bewegelijk en moet dit ook zijn van nature. Ik heb het ook gezien bij een nieuw gebouwd karveel eiken schip wat onder ideale omstandigheden in de epoxy is gezet maar zelfs dit gaat fout.

Grt tom.

Beste Forumleden,

De boot is ondertussen gestript en ondertussen werken we aan de kiel. Maar nu stelt zich het volgende probleem:

We hebben de stangen die de kiel ophouden moeten afslijpen want die waren goed doorroest. Nu was het plan om die door de kiel te slaan met een voorhamer. De stangen hielden de kiel omhoog doordat er onderaan plaatjes op gelast waren, die hebben we weggeslepen dus in principe zijn de stangen vrij.

Maar met alle kracht slaan op de stangen brengt ons niets verder, ze blijven muurvast zitten.







Zijn er van jullie kant uit mensen die hiermee ervaring hebben? Wat kunnen we doen om de stangen er uit te krijgen?

Uitboren is bijna onmogelijk heb ik me laten vertellen. Of zijn er toch mensen met ervaring hiermee?

Alvast bedankt,

Met vriendelijke groet!!

Is dat staal ?

De kiel zelf is van gietijzer. We weten niet wat het materiaal is van de kielstangen. Eventueel een indicatie: de stangen kunnen we wegbranden met een snijbrander zonder het gietijzer te beschadigen.

De kiel is gegoten in 1932, maar we hebben geen weet van aanpassingen of herstellingen tussen dan en nu aan de kiel of kielstangen.

Groet

Als ik het goed begrijp, gaat dit om de kielbouten, en heb je de kiel van de romp los moeten zagen? In dat geval zitten de restanten kielbout dus nog in de kielbalk?
Ik zie twee mogelijkheden: ten eerste nieuwe kielbouten in de kiel zetten, op een net even andere plek, en daarvoor nieuwe gaten in de kielbalk boren. Precisiewerkje, en de plaats moet zorgvuldig bepaald worden, maar het bespaart je het vrijwel onmogelijke verwijderenvan de oude bouten.
Tweede mogelijkheid is wat ik met de bouten van mijn mastvoet heb geprobeerd: een holle boor maken van buis die net om de bout past, en daarmee de oude bout uit het hout zagen. Stukje bij beetje, met een tijdelijke opstelling voor een kolomboor erboven. In mijn geval werkte koperen waterleidingbuis goed, maar ik raakte op 15 cm diepte tanden van de boor kwijt en heb het moeten opgeven. Was ongeveer halverwege (dankzij vele uren boren...). Een harder materiaal is dus wel beter.

Als het om een afgebroken bout in de gietijzeren kiel zelf gaat, zie ik niet in waarom je die niet kan uitboren. Kolomboor erboven plaatsen, goed de juiste hoek uitlijnen, en je kan gewoon de oude bout uitboren. Ruim uitboren, nieuwe draad tappen, en een maat grotere kielbout terugplaatsen.

Wat de romp betreft: is die karveel gebouwd of op de Bulthuis-methode? Ik denk het schip te herkennen, en in dat geval zou de romp van heel smalle latjes moeten zijn, niet van brede karveel gangen. Doe eens een detailfoto?

Word lastig is het echt gietijzer dan zou het eerst voor verwarmd moeten worden tot ongeveer 640 graden cel. als het gietstaal is kan je het gewoon koud lassen.

Uitboren zou wel gaan maar dan met een industriele machine en de boor moet gekoeld worden.

Op de kiel lassen is niet mogelijk, hebben de test gedaan

De bouten zijn wel al uit de kielbalk, de stangen lopen door de kielbalk en worden vastgezet op de dwarsbalken binnenin de romp. Dat maakt het heel moeilijk om er naast te boren aangezien we de dwarsbalken dan ook moeten vervangen.

Er is me verteld dat boren wel lukt maar niet met zo een grote diameter als onze bouten. Tenzij er inderdaad een industriele oplossing is. Daar zal ik naar informeren.

Er zal ook een detail foto nemen van de romp.