Onderwerp: Stellen motorsteunen

3Noreen schreef : Het kantelende moment op de steun bout is groter en door de langere afstand kan de motor meer zijwaardsbewegen en met grotere amplitude schudden. Dit zorgt voor meer zijwaardse belasting op de schroefaslagers en afdichting en een kantelend moment met zijwaardse belasting op de lager en afdichting van de keerkoppeling. Ook kan de motor meer voorwaardsbewegen bij gebrek aan stuwdruklager wat voor slechte uilijning kan zorgen. Resulterend in meer brandstofverbruik en meer slijtage.

Als je een homokineetische koppeling hebt dan is dit een non-issue. Als je een kleine motor hebt (minder dan 300kg), dan is het over het algemeen ook een non-issue. Met een stuwdruklager in de aandrijflijn is het probleem ook minder.

In thorie is het beter om de steunen zo kort mogelijk op de steun te zetten en er is geen rden om het niet te doen. Maar ik wil ook niet concluderen dat het nu echt fout is in de meeste gevallen.

Is er iemand die een snij bestandje heeft voor Shimano onder Yanmar motorsteunen? Bij mijn 3gm30 staat het nogal hoog op de bouten.

Erikdejong schreef :
Dat stelt mij gerust. Ik was al bang dat ik met een motor op 4 bouten van 16 mm de haven zelfs niet uitkom.

Uiteindelijk maar eens een bouwlaser er bij gepakt. Blijkt dat de motorsteunen, dus de metalen armpjes aan de motor, niet in 1 vlak liggen. Eén zit 2 mm hoger. Drie liggen uiteraard altijd in 1 vlak. Dus kom ik er niet uit waar de fout zit. Die dingen zijn gelast. Kan dus ook goed zijn dat ze allemaal niet loepzuiver zijn. Als ik de flexible steun onder afwijkende 2 mm hoger stel dan blijken alle rubbers de zelfde mate in te veren. De maat van inveren van de rubbers lijkt dus een betere indicatie voor het stellen te zijn dan de hoogte van de stel voet.

Normaal gesproken maak ik iets zo dat de stel ruimte plus en min het zelfde is. Daar zou ik dus de fundatie op maken. Volgens opgave motor is de stelruimte max 78mm en min 63mm. Maar ik zal maar dicht tegen het minimum gaan zitten met de hoogte van de te maken fundatie.

3Noreen schreef :
Een nuttige conclusie! Ik heb ook geworsteld hoe hoog je die vierde nu moet afstellen om de motor in die hoek niet omhoog te duwen of juist naar beneden te trekken. Nu op gevoel gedaan, maar dit lijkt de betere methode (als je motor overal even zwaar is)

Leuk om dit eens goed uit gezocht te zien worden

Als er 1 rubber meer of minder ingedrukt is, steunt de motor dus op 3 punten en is het 4e punt er dus kennelijk "bijgetrokken".
Er vanuit gaande dat de gewichts verdeling op alle steunen gelijk is.

Gepost met de officiële Zeilersforum-app

Betekent dit dat de steunen zo ontworpen en aan de motor geplaatst zijn dat als je de motor op vier weegschalen zet die hetzelfde aangeven?

Het is moeilijk om rubber te vertrouwen. Zacht spul, wat alle kanten op blubbert, daar leg je toch geen schuifmaat langs?

…maar hoe stel je die vierde, laatste steun dán af?

Ik zou de drie steunen goed afstellen en daarna de vierde steun “aandraaien” met hooguit nog 2 keer extra omdraaien van de stelbout. Als je naar de bouw van een motor kijkt lijkt het mij onwaarschijnlijk dat het gewicht ervan gelijk over de motorsteunen kan worden verdeeld.

Je stelt een motor niet af op gelijke druk op de motorsteunen. Je stelt een motor af zodat deze recht voor de schroefas staat. In de praktijk betekend dit dat de motorsteunen link net zoveel gewicht dragen als de motorsteunen rechts. Echter zijn voor de meeste jachten motoren de steunen achter iets zwaarder belast dan de voorste motorsteunen.

Even kijkend naar bijvoorbeeld de Yanmar 2YM15.
www.yanmar.com/marine/product/engines/2ym15/
Links ziet 2kg meer dan de rechter steun. Verschil tussen voor en achter is in de orde van grootte van 30kg.

SB/BB symmetrie in druk én uitgelijnd op de schroefas dus. Maar hoe zorg/controleer je nu dat je die symmetrie daadwerkelijk hebt bereikt en er niet één steun wat hoger/lager staat? In beide gevallen kan de uitlijning nog steeds gerealiseerd worden, dus dat (alléén) zijn niet alle noodzakelijke voorwaarden...

PS: sorry ik zie het nu voor me! 100% Uitlijning op de schroefas betekent wél dat er SB/BB symmetrie moet zijn! Als die er niet is zou de motor over één van de diagonalen voor- of achterover gekanteld zijn en kun je per definities géén goede uitlijning krijgen!

Dus als je net zo lang met de (ook hoogte) uitlijning tweaked dat deze goed is, is je motor per definitie SB/BB symmetrisch qua gewicht/druk op de dempers.

Als je het echt goed wilt doen ga je eerst controleren of het fundatie oppervlak in hetzelfde vlak ligt en of dit vlak evenwijdig ligt aan de schroefas. Zo niet dan moet je met vulplaatjes aan het werk gaan. Dit valt niet mee om te meten met de motor op zijn plek, maar als je dat goed doet moet het niet al te moeilijk zijn om symmetrische druk op de motorsteunen te krijgen.

Mogelijk een herhaling.

Ik heb mijn nieuwe motor in de werkplaats met een waterpas laser uitgemeten. Tot mijn verbazing zaten de motorsteunen op de motor niet in 1 vlak. Als ik drie in het zelfde waterpas vlak stelde zat de vierde 2 mm onder dat vlak. Als je dat niet weet kun je stellen tot je een ons weegt zonder het echt goed te krijgen.
Verder heb ik een homokinetische koppeling tussen motor en schroefas. Dus dat uitlijnen met de schroefas komt wel goed. Wat ik vooral probeer te voorkomen is dat 1 diagonaal van de steunen hoger staat / meer draagt dan de andere diagonaal. Een simpel rekensommetje geeft dan een leuke eigen resonantie omgekeerd evenredig met het verschil waarmee de dempers belast worden. De motor gaat over de diagonale as schudden. Hoe groter het verschil hoe lager de resonantie frequentie. Het principe van een slingeruurwerk.

In dat geval gebruik je een vulring van 2mm tussen de hoogste steun en de demper, daarna uitlijnen zoals je het gewoonlijk zou doen.

Nachtvlinder schreef : Niet natuurlijk! Als je op drie poten gesteld bent, dan moet de vierde er "zuigend" in om niks te verstoren.
Twee poten nemen het gewicht (ongelijk) en de andere twee zorgen voor stabiliteit (ook ongelijk)

Uitgaande dat de motor en de fundatie stijver zijn dan de steunen en dat de steunen een constante elasticiteit hebben in de gebruikt range en straks de trillingsexcitatie dan zou je nu niets meer hoeven te doen.

Je kan echter nu ook proberen de indrukking te middelen. Gelijkmaken kan niet gegeven een CoG die niet in het midden van de steunen ligt.

Stel steunen 1-4 en de laatste aangebracht is nr 4. Kruislings-over nr2 zal alleen de CoG afwijking pakken tov de ander kruislijn 1-3. Je kan nu 2-4 een extra slag aandraaien en 1-3 een slag los-draaien tot de indrukkingen gemiddeld zijn.

Deze laatste ronde kan je ook doen als je met vier steunen begonnen en geëindigd bent. Het is een beetje als het herspaken van een fietswiel. Richten in een vlak en naar een cirkel met alle spaken tegelijk. Dat waren er 32, dit zijn er maar 4.

Dan de chims-platen of chims-bussen/ringen maken als je de vrije boutlengte wilt verkorten of zelfs de de bout met de onderste moer zou willen aanspannen en daarop de motor weer met bouten opspant.

Ik zie daar het voordeel in dat er niet per ongeluk een onderste moer lostrilt. Een trilring of borgende moer op de bovenste?
In mijn boot heb ik een stel benen te veel om er lekker bij te kunnen. Laatste keer koppeling los was blind monteren op de tast. Gaat wel maar voor uitlijnen niet geweldig. Ik heb bovenstaande dus zelf nog nooit gedaan (of hoeven doen).

In de praktijk is het al lastig genoeg om de uitlijning goed te krijgen. Als je de “spannings-optimalisatie” dan doet, verstoort elke wijziging daarin die uitlijning weer. En andersom. Dit wordt een iteratieve klus dan dus. Met vier steunen waar je meestal beroerd bij kunt en überhaupt geen indrukking of kracht kunt meten.

Zijn we niet wat te academisch aan het denken nu?

Nachtvlinder schreef :
De waarde van het academisch er over denken zit hem voor mij in dat ik inzicht krijg in hoe groot de afwijkingen ten opzichte van het theoretisch model in de praktijk zullen zijn. Uiteindelijk zal de praktijk altijd een best effort zijn.

Wat dit draadje me in ieder geval heeft opgeleverd is dat er eigenlijk geen steekhoudende argumenten zijn om niet de hoogte instelling voor zover mogelijk in het midden van de stel ruimte van de steunen te laten vallen. Te meer omdat dan de uitgaande schroefas in het zelfde vlak valt als waar de dempers zitten. Dat helpt torsietrillingen te minimaliseren en afwijkingen in de uitlijning bij verschillen in afgegeven koppel van de motor.

3Noreen schreef :
Wat je hier tegen komt is het nadeel van statisch overbepaalde constructies. Met 3 steunen was dit nooit een probleem. Met meer weet je nooit precies welke krachten waar lopen.

Of 2mm veel is? Laten we eens kijken. Ik zal toleranties ruim maar realistisch schatten:

Plaatszuiverheid draadgaten in het blok:.....+/- 0,2mm
Speling bout in gat steun ~1mm..................+/- 0,5mm
Plaats zetting in steun..................................+/- 0,5mm
Haaksheid zetting in steun...........................+/- 0,2mm

Telt al best snel op hè?

Lineair opgeteld heb je hier al +/- 1,4mm te pakken. Per steun.

Een afwijking van 2mm is helemaal niet gek, zeker omdat je het vlak door 3 steunen definieert: De 4e steun zit op een afstand van de kantellijn, dat zwaai effect krijg je ook mee.

En dat is alleen de motor nog maar. De fundatie is een polyester deel. De vlakheid daarvan zou ik ook niet beter dan 0,5mm inschatten, waarchijnlijk slechter. En dan nog de tolerantie op de rubbers. Die is ook niet beter dan 0,2mm

Hoe hier mee om te gaan?

Theoretisch zou ik zeggen: Terwijl de motor nog in de takel hangt, alle steunen naar 0 speling stellen en dat als baseline nemen. Alle aanpassingen gaan vanaf dat moment links en rechts hetzelfde.

Dat lukt natuurlijk niet goed. De motor zal altijd voor of achter eerst allebei de steunen raken. Dat wordt dan de orientatie. Verder laten zakken tot de eerste steun aan de andere kant (voor of achter) geraakt wordt, en dan de nog totaal losse daarheen stellen. Shims onder de steun? En dan pas de schroefas gaan zoeken. Maar links en rechts altijd hetzelfde veranderen.

3Noreen schreef :
Voor torsie trillingen maakt dat niet zo veel uit. Een koppel mag je straffeloos door de ruimte verplaatsen. Dat levert geen extra belastingen op.

Iets anders zijn massakrachten. Die zijn er mogelijk een paar: De zuigers gaan op en neer. Het contragewicht aan de krukas kan daar maar de helft van compenseren zonder meteen een precies evengrote trillen haaks daar op te creeeren. Enfin. Die op en neer gaande trilling blijft dus ongeveer de helft over, ten koste van een trilling in het horizontale vlak. Die moet opgevangen worden door de rubbers. Daaroor helpt het als de stijfheidslijn van de rubbers (ongeveer het midden dus) op de hoogte van de KRUKAS zitten. Dan is het minste koppel. De schroefas maakt minder uit. Die levert een tamelijk zuiver koppen op de motor, wat wordt opgevangen door de afstand tussen de rubberbuffers.

Joop66 schreef :
Da's mooi. Ga jij dat de motor leveranciers vertellen ? Ik moet de eerste jacht motor nog tegenkomen waar dat zo is.

Dan zou je erg hoge fundaties krijgen die de toegankelijkheid van filters en andere motoronderdelen wellicht te uitdagend maken.

De afstelprocedure die Joop noemt zie ik als volgt voor mij in de praktijk:

Stel de 4 steunen zó af dat de uitlijning naar je zin is maar schroef de schroefasflens nog niet vast. Krik de motor aan voor- of achterkant (op één plek in het midden tussen SB/BB) op en contoleer bij het weer laten zakken dat met beide steunen tegelijk contact wordt gemaakt. Indien dat niet zo is, stel beide steunen aan die kant (voor of achter) tegengesteld bij, bv SB 1 mm omhoog, BB 1 mm omlaag) en controleer uitlijning opnieuw, net zolang tot zowel de uilijning goed is én de "raakmomenten" gelijk zijn

3Noreen schreef :
Ziedaar mijn ergernis van zo ontzettend veel mechanisch frotwerk. Ook bij grote merken.

Joop66 schreef :
Inderdaad broddelwerk.

Dat scheelt hier maar weinig toch? Bij hóger op deze motor gemonteerde beugels komt de fundatie tegen oliefilter (links op de foto) en startmotor (rechts op de foto). Lijkt erop dat je voor deze motor beter géén verstelbare dempers kunt gebruiken en het beste kunt gaan shimmen aan de voet van de dempers.

Bij mijn Bukh kun je de beugels omdraaien trouwens, maar dat motortje is zó volumineus voorz'n vermogen dat alles wel aardig bereikbaar is. Nooit gerealiseerd dat er daarbij een voorkeursoriëntatie is...