Welkom  

   

Mijn Menu  

   

What's Up  

za mei 18 @12:00AM
ZF Pinkstertrip 2024
   

Wedstrijd  

Geen evenementen
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
Welkom, Gasten

Onderwerp: Osmose: Wegwerken of Wegwezen?

Osmose: Wegwerken of Wegwezen? 24 mrt 2018 19:52 #929168

  • Apollo
  • Apollo's Profielfoto
  • Offline
  • Gebruiker
  • Berichten: 178
Hallo Zeilers,
Ik heb een Jeanneau Tonic op het oog. Voldoen helemaal aan onze wensen en past ook binnen budget. Gisteren op de kant, afgespoten en helaas de afknapper: Osmose!
Op 4 plekken op het schip, in totaal zo'n 100 blazen van 0,5 - 2 cm grootte.
Het schip heeft 2 jaar in het water gelegen en is bijna 30 jaar oud.









Ik ben geen enorme klusser die enorme hoeveelheden werk in een winter verstouwd, dus ben nogal voorzichtig
Graag hoor ik ook jullie meningen

A: Wegwerken: blaasje volgende winter openkrabben, drogen opvullen epoxy, etc. AF gelijk maar vernieuwen dan. Dit is flink werk, maar kosten vallen mee. --> Waar moet ik aan denken aan kosten en dagen
B: Laten schillen en dan drogen etc. Dit klinkt mij als veel meer werk. Laten doen is geen optie omdat de kosten daarvan die van de boot overstijgen. --> Ook hier is de vraag wat zou dit ong. kosten aan tijd en geld


C: Wegwezen; gezien de ouderdom en toestand en beperkte klusuren wordt is dit schip toch niet voor mij.
Laatst bewerkt: 24 mrt 2018 19:53 door Apollo.
Alleen ingelogde leden kunnen reageren.

Osmose: Wegwerken of Wegwezen? 24 mrt 2018 19:53 #929171

  • Beauty
  • Beauty's Profielfoto
  • Offline
  • Gebruiker
  • Berichten: 6950
Hoe weet je zeker dat het osmose is?
Alleen ingelogde leden kunnen reageren.

Osmose: Wegwerken of Wegwezen? 24 mrt 2018 19:56 #929173

Wat vraagt de verkoper voor deze boot? Hoe verhoudt zich dat tot andere Tonic's?

Wat ik zie ziet er oppervlakkig uit, dus puur estetisch zonder structurele nadelen zoals delaminatie. Als de boot verder prima is, kan dit een goed middel zijn om de vraagprijs flink te onderbieden.

Als je een perfecte boot wilt, natuurlijk verder kijken...

PS: zie ook reactie Beauty: voor hetzelfde geld zijn dit blaasjes in de AF. Ruikt/proeft het zurig, indien er vocht onder zit?
Ook indien geen osmose, dan kun je dit als osmose aangeven aan de verkoper (weet jij veel!) en de boot voor veel minder geld mee proberen te krijgen.
Laatst bewerkt: 24 mrt 2018 19:59 door Nachtvlinder.
Alleen ingelogde leden kunnen reageren.

Osmose: Wegwerken of Wegwezen? 24 mrt 2018 19:58 #929174

  • Apollo
  • Apollo's Profielfoto
  • Offline
  • Gebruiker
  • Berichten: 178
Bij het doorprikken kwam en een zure vloeistof uit. Meerdere blazen gedaan.
En de prijs, dat is een goede opmerking, ik denk dat ik daar wel uitkom.
Laatst bewerkt: 24 mrt 2018 20:00 door Apollo.
Alleen ingelogde leden kunnen reageren.

Osmose: Wegwerken of Wegwezen? 24 mrt 2018 20:02 #929176

  • Joop66
  • Joop66's Profielfoto
  • aanwezig
  • Gebruiker
  • Berichten: 7818
Voorlopig, zonder verdere informatie, eens met Nachtvlinder.

Is op te lossen,

Het lijkt niet struktureel,

Maar t blijft een keuze.
Alleen ingelogde leden kunnen reageren.

Osmose: Wegwerken of Wegwezen? 24 mrt 2018 20:48 #929201

  • boeiend
  • boeiend's Profielfoto
Geen blaasjes lokaal repareren i.i.g. romp moet kaal tot het glasvezel en een laag of 5-7 epoxy coating en 2-3 laag AF.
Alleen ingelogde leden kunnen reageren.

Osmose: Wegwerken of Wegwezen? 24 mrt 2018 21:04 #929206

  • Wadloper
  • Wadloper's Profielfoto
  • Offline
  • Gebruiker
  • Berichten: 26248
boeiend schreef :
Geen blaasjes lokaal repareren i.i.g. romp moet kaal tot het glasvezel en een laag of 5-7 epoxy coating en 2-3 laag AF.

Ja hoor, daar is ie.. Persoonlijk zou ik dit advies niet opvolgen. Het is in verhouding tot de waarde van de boot te kostbaar en te veel werk. Bovendien is het maar helemaal de vraag of daarna de blazen wegblijven.

Als de prijs goed is (niet veel meer dan 3 - 4000 euro) en je wilt de boot ècht hebben, de osmose gebruiken om nog wat van de vraagprijs af te praten. Vervolgens blazen stuk voor stuk open maken, uit wassen met sodawater (paar keer herhalen met enige tussentijd), naspoelen met schoon water. Rest van de winter laten drogen. ontstane kratertjes in de gelcoat vullen met ingedikte epoxyhars, glad maken en AF erover. Mogelijk ontstaan er in latere jaren nog nieuwe blaasjes of blazen; die geef je dezelfde behandeling. Op die manier kan de boot nog tientallen jaren tegen minimale kosten mee.
Laatst bewerkt: 24 mrt 2018 21:05 door Wadloper.
Alleen ingelogde leden kunnen reageren.

Osmose: Wegwerken of Wegwezen? 24 mrt 2018 21:07 #929207

  • TuuLeVi
  • TuuLeVi's Profielfoto
  • Offline
  • Gebruiker
  • Berichten: 5934
...is dat wel osmose?
Of zit het nog in je verfsysteem?
S&S #2042 1/2ton 1973
1e eigenaar Rauno Aaltonen: "... as my daughter is called Tuulevi, meaning a light wind. The word tuulee is a verb meaning the wind blows. Tuulevi is a dialect word meaning a very light blow."
Alleen ingelogde leden kunnen reageren.

Osmose: Wegwerken of Wegwezen? 24 mrt 2018 21:15 #929216

  • Palomine
  • Palomine's Profielfoto
  • Offline
  • Gebruiker
  • Berichten: 6049
lodewijk stegman schreef :
Als de prijs goed is (niet veel meer dan 3 - 4000 euro) en je wilt de boot ècht hebben, de osmose gebruiken om nog wat van de vraagprijs af te praten. Vervolgens blazen stuk voor stuk open maken, uit wassen met sodawater (paar keer herhalen met enige tussentijd), naspoelen met schoon water. Rest van de winter laten drogen. ontstane kratertjes in de gelcoat vullen met ingedikte epoxyhars, glad maken en AF erover. Mogelijk ontstaan er in latere jaren nog nieuwe blaasjes of blazen; die geef je dezelfde behandeling. Op die manier kan de boot nog tientallen jaren tegen minimale kosten mee.

Exact zo heb ik het 12 jaar geleden gedaan inclusief flink wat van de vraagprijs af. Nu 12 jaar later heb ik weer een 20 tal blaasjes zo open gemaakt. De komende weken gaan die weer dicht. Geen moment spijt van.
Alleen ingelogde leden kunnen reageren.

Osmose: Wegwerken of Wegwezen? 24 mrt 2018 21:18 #929219

  • boeiend
  • boeiend's Profielfoto
lodewijk stegman schreef :
boeiend schreef :
Geen blaasjes lokaal repareren i.i.g. romp moet kaal tot het glasvezel en een laag of 5-7 epoxy coating en 2-3 laag AF.

Ja hoor, daar is ie.. Persoonlijk zou ik dit advies niet opvolgen. Het is in verhouding tot de waarde van de boot te kostbaar en te veel werk. Bovendien is het maar helemaal de vraag of daarna de blazen wegblijven.

Als de prijs goed is (niet veel meer dan 3 - 4000 euro) en je wilt de boot ècht hebben, de osmose gebruiken om nog wat van de vraagprijs af te praten. Vervolgens blazen stuk voor stuk open maken, uit wassen met sodawater (paar keer herhalen met enige tussentijd), naspoelen met schoon water. Rest van de winter laten drogen. ontstane kratertjes in de gelcoat vullen met ingedikte epoxyhars, glad maken en AF erover. Mogelijk ontstaan er in latere jaren nog nieuwe blaasjes of blazen; die geef je dezelfde behandeling. Op die manier kan de boot nog tientallen jaren tegen minimale kosten mee.

Dat is dweilen met de kraan open, blaasjes blijven komen en dan heb je bottom line veel meer werk, uiteindelijk moet de romp toch kaal want ze blijven komen, als het echt een osmose gevoelige romp is.

Als je het doet, doe je het goed, of je moet er anders totaal niet omgeven, dan doe je er niks aan en kan je nog tientallen jaren varen, ga je wel iets langzamer en ziet er op de kant niet uit, soi....

Er is nog geen boot gezonken door osmose.
Laatst bewerkt: 24 mrt 2018 21:30 door boeiend.
Alleen ingelogde leden kunnen reageren.

Osmose: Wegwerken of Wegwezen? 24 mrt 2018 22:01 #929250

Met wat rondshoppen kun je je boot voor zo'n 1500 euro laten schillen. Nog goekoper; je kunt een schiller huren. Het daarna opbouwen kost je twee weekeinden en nog eens 500-700 euro aan materiaal.
Alleen ingelogde leden kunnen reageren.

Osmose: Wegwerken of Wegwezen? 24 mrt 2018 23:00 #929266

  • fransb
  • fransb's Profielfoto
  • Offline
  • Gebruiker
  • Berichten: 853
Eens met lodewijk.
Zelfde op mijn boot.
Blazen maar alleen in de buitenste laag, geen glasmat zichtbaar dus cosmetisch.
De blazen worden te lijf gegaan met een freesje. (kan je leuk tandartsje spelen)
Meteen de af rondom de blaas wegfrezen.
Hierna likje epoxy en daarna epoxyplamuur.
Strak plamuren en weer een laagje af.
Af laat ik zitten waar geen blazen zitten.

Maar als het echt niet uitkomt kan je ze laten zitten...
Zijn ze zomaar in het voorjaar weer verdwenen. (geluk gehad?)
Alleen ingelogde leden kunnen reageren.

Osmose: Wegwerken of Wegwezen? 24 mrt 2018 23:20 #929269

  • brambo
  • brambo's Profielfoto
  • Offline
  • Gebruiker
  • Berichten: 7275
Eenvoudig niet doen. Juist in die jaren zijn er veel osmose gevallen ontstaan.

Osmose zit in het gebruikte materiaal, daaraan kun je niets meer veranderen.

Gewoon een boot kopen die dat niet heeft. Ook niet als deze eerder al een behandeling heeft gehad.

Gewoon met een kleine schroevendraaier hier en daar wat anti-fouling wegkrabben en kijken of je daaronder de originele gelcoat nog tegen komt.

Ja, van die leeftijd kom je inderdaad bij inspectie veel osmose gevallen tegen.

Bram
Alleen ingelogde leden kunnen reageren.

Osmose: Wegwerken of Wegwezen? 25 mrt 2018 00:55 #929272

  • JRomkes
  • JRomkes's Profielfoto
  • Offline
  • Gebruiker
  • Berichten: 5010
lodewijk stegman schreef :
boeiend schreef :
Geen blaasjes lokaal repareren i.i.g. romp moet kaal tot het glasvezel en een laag of 5-7 epoxy coating en 2-3 laag AF.

Ja hoor, daar is ie.. Persoonlijk zou ik dit advies niet opvolgen. Het is in verhouding tot de waarde van de boot te kostbaar en te veel werk. Bovendien is het maar helemaal de vraag of daarna de blazen wegblijven.

Als de prijs goed is (niet veel meer dan 3 - 4000 euro) en je wilt de boot ècht hebben, de osmose gebruiken om nog wat van de vraagprijs af te praten. Vervolgens blazen stuk voor stuk open maken, uit wassen met sodawater (paar keer herhalen met enige tussentijd), naspoelen met schoon water. Rest van de winter laten drogen. ontstane kratertjes in de gelcoat vullen met ingedikte epoxyhars, glad maken en AF erover. Mogelijk ontstaan er in latere jaren nog nieuwe blaasjes of blazen; die geef je dezelfde behandeling. Op die manier kan de boot nog tientallen jaren tegen minimale kosten mee.

Nee, gewoon goed aanpakken en nooit geen werk meer van hebben. Kaalhalen die bende. Schiller huren of gewoon afslijpen met de haakse slijper en schuurschijf. Niks moeilijks aan. Vervolgens weer opbouwen. Paar lagen lamineer epoxy rollen binnen 24 uur van elkaar, en afwerken met een antifouling naar keuze. Kost een paar dagen en een paar 100 euro aan materiaal maar dan ben je klaar. En een goede reden om een euro of 2000 van de verkoopprijs af te dingen.
Met elk jaar een paar blaasjes blijf je werk houden, elk jaar tegenop zien, en niks structureel oplossen.
Alleen ingelogde leden kunnen reageren.

Osmose: Wegwerken of Wegwezen? 25 mrt 2018 07:19 #929289

  • Wadloper
  • Wadloper's Profielfoto
  • Offline
  • Gebruiker
  • Berichten: 26248
boeiend schreef :
Dat is dweilen met de kraan open, blaasjes blijven komen en dan heb je bottom line veel meer werk, uiteindelijk moet de romp toch kaal want ze blijven komen, als het echt een osmose gevoelige romp is.

Als je het doet, doe je het goed, of je moet er anders totaal niet omgeven, dan doe je er niks aan en kan je nog tientallen jaren varen, ga je wel iets langzamer en ziet er op de kant niet uit, soi....

Er is nog geen boot gezonken door osmose.

Een merkwaardig antwoord. Als je er niks aan doet, kan je er ook nog jaren mee varen.
Welke garantie is er eigenlijk dat de blaasjes wegblijven als jouw methode wordt gevolgd? Voor een echt goed resultaat moet je terug naar een droog laminaat. Persoonlijk denk ik dat je dat bij een boot van 30 jaar oud op je buik kan schrijven. Dat laminaat bevat het nodige vocht en dat komt er met een geschilde gelcoat en een winter op de wal echt niet uit. Het is er gedurende een proces van jaren ingekomen en het gaat ook jaren duren voor het er weer uit is.
Met plaatselijk behandelen verwijder je het zuur waar het zich heeft opgehoopt en je houdt een redelijk glad onderwaterschip. Mijn voorspelling is dat je dat misschien nog één of twee winters moet herhalen om nieuw ontstane blazen te behandelen. Vroeg of laat stopt het en komt het niet terug. Dan is het zuur tussen laminaat en gelcoat er grotendeels uit.

Aan een boot van 3000 euro of minder moet je geen honderden uren onderhoud gaan besteden; daar moet je vooral veel mee varen.
Laatst bewerkt: 25 mrt 2018 07:35 door Wadloper.
Alleen ingelogde leden kunnen reageren.

Osmose: Wegwerken of Wegwezen? 25 mrt 2018 07:46 #929297

Ik zou er een poll van maken :laugh: :laugh:
Henny (Team Zeilersforum.nl)

It is when you are riding out your first gale in a boat you have built yourself that you wonder about some of the doubtful workmanship that went into her - John Guzzwell

www.fram.nl
Alleen ingelogde leden kunnen reageren.

Osmose: Wegwerken of Wegwezen? 25 mrt 2018 07:53 #929300

  • gURBe
  • gURBe's Profielfoto
  • Offline
  • Gebruiker
  • Berichten: 275
Kwam gisteren bij het schuren van het onderwaterschip ook plekken tegen die gevuld zijn met epoxy (=osmose reparatie). Voor de rest (nog) geen nieuwe osmose tegengekomen, kennelijk is dat bij mijn boot afdoende geweest en is het dus niet per definitie zo dat je aan de gang blijft
Sailing: The most expensive way to get somewhere for free
Alleen ingelogde leden kunnen reageren.

Osmose: Wegwerken of Wegwezen? 25 mrt 2018 09:20 #929323

lodewijk stegman schreef :
Voor een echt goed resultaat moet je terug naar een droog laminaat. Persoonlijk denk ik dat je dat bij een boot van 30 jaar oud op je buik kan schrijven. Dat laminaat bevat het nodige vocht en dat komt er met een geschilde gelcoat en een winter op de wal echt niet uit. Het is er gedurende een proces van jaren ingekomen en het gaat ook jaren duren voor het er weer uit is.

Uiteraard moet het vocht in ieder geval uit de bovenste laag anders houdt er geen elkele coating duurzaam op.
Maar als het geschilde en gewassen/geneutraliseerde en gedroogde ( alleen aan de lucht is dan echt onvoldoende , dus bijv. met infrarood ) laminaat eenmaal met epoxy is afgedicht kan er eigenlijk geen osmose meer gaan optreden.
Imemrs , osmose is het verplaatsen van water van buiten naar binnen in het laminaat , waardoor er een hoge druk in dat laminaat ontstaat en dat kan in principe niet meer. Nou ja , nauwelijks , duurt in ieder geval zeer veel langer vanwege de epoxy. Wel lijkt het mij beter om pure epoxy te gebruiken , eventueel met een glasweefsel in de eerste lagen i.p.v een coating waarin o.a. pigmenten en vaak ook oplosmiddel zitten .
Wel kan er osmose gaan optreden van binnenuit bijv. door een aangelamineerde watertank waarvan een wand de scheepswand is.
Dat veel osmosebehandelingen niet duurzaam blijken komt m.i. vooral van fouten/onzorgvuldigheden tijdens de behandeling.
Als ik hier de diuscussies soms lees over het gebruik van epoxy bij te lage temperaturen verwondert mij dat ook niet.
In feite is een goede osmosebehandeling ook amper mogelijk gedurende één enkele winterstalling .
Ad
Alleen ingelogde leden kunnen reageren.

Osmose: Wegwerken of Wegwezen? 25 mrt 2018 09:33 #929329

Osmose,

Ik ken dat. bij de verkoop van mijn boot werd ook z.g. "osmose" geconstateerd.
Zei de keurings "exper"?
Dus er ging duidelijk de nodige centjes van de prijs af.
Ik behandelde de plekjes 'osmose" d.m.v. kaal schuren in het najaar en in het voorjaar weer dicht plamuren en schilderen.
De nieuwe eigenaar heeft nooit een osmose behandeling gedaan of laten doen.
En verrek het schip drijf nog steeds. En dat is toch al weer bijna 20 jr geleden.
Dus waar hebben we het over. Ja iedereen op kosten jagen...................
Gert
Laatst bewerkt: 25 mrt 2018 09:34 door FriendlySailor.
Alleen ingelogde leden kunnen reageren.

Osmose: Wegwerken of Wegwezen? 25 mrt 2018 09:37 #929332

Sja, het 'O' woord leidt hier steevast tot erg veel drama.
Ontwerper van de RoosMux, en andere apparaatjes.
www.viax.nl

It's been said that a boat is a vessel continually looking for ways to sink itself..
Alleen ingelogde leden kunnen reageren.

Osmose: Wegwerken of Wegwezen? 25 mrt 2018 10:13 #929339

  • Wadloper
  • Wadloper's Profielfoto
  • Offline
  • Gebruiker
  • Berichten: 26248
Yellow Boat schreef :
Imemrs , osmose is het verplaatsen van water van buiten naar binnen in het laminaat , waardoor er een hoge druk in dat laminaat ontstaat en dat kan in principe niet meer.

Als we spreken over het vocht dat in combinatie met residu uit het polyesterhars osmoseblaasjes veroorzaakt, dan hebben we het eigenlijk over damp, niet over klinkklaar, vloeibaar water. Je merkt namelijk nooit dat een laminaat van een boot water 'zweet' aan de binnenkant, als die boot in het water ligt. Polyesterlaminaat is waterdicht, maar niet dampdicht.
Vanuit de bouwfysica weet ik nog dat damptransport door een constructie optreedt van warm naar koud. Ook in een boot is dus vooral van binnen naar buiten.

In dat kader is het misschien interessant om te vermelden dat mijn eigen boot diverse osmoseblaasjes heeft gehad op de hut en op het dek. De boot heeft ook van oudsher een kacheltje, dat ik zelf overigens zelden aan heb. Ik vermoed echter dat dit in het verleden duchtig gebruikt is bij lage buitentemperaturen.

Stof tot nadenken voor hen die menen dat het vocht, dat blaasjes in de gelcoat veroorzaakt, altijd van buiten komt.
Laatst bewerkt: 25 mrt 2018 10:15 door Wadloper.
Alleen ingelogde leden kunnen reageren.

Osmose: Wegwerken of Wegwezen? 25 mrt 2018 10:15 #929340

  • brambo
  • brambo's Profielfoto
  • Offline
  • Gebruiker
  • Berichten: 7275
De veiligste weg en de gemakkelijkste is een boot kopen die dat niet heeft. Kost mogelijk wat meer, maar je bent van een hoop risico's en werk etc af.

Wat maakt die paar duizend Euro nu uit. Als je alle handeling moet gaan verrichten en stalling nodig hebt om de boot te laten drogen.

En als de de romp kaal slijpt of schilt, probeer dan de boot maar een strak af te werken.

En vraag maar eens wat een professioneel bedrijf er voor vraagt voor een osmose behandeling.

Als het maar een paar plekjes zijn, dan is lokaal repareren een optie.

Een schip met duidelijke osmose verschijnselen, gewoon niet doen. Ondanks de verhalen die mensen hebben, die zelf een schip hebben met osmose.

Bram
Laatst bewerkt: 25 mrt 2018 10:16 door brambo.
Alleen ingelogde leden kunnen reageren.

Osmose: Wegwerken of Wegwezen? 25 mrt 2018 10:27 #929346

Stof tot nadenken voor Lodewijk:
www.tandfonline.com/doi/abs/10.1179/cmq.1984.23.1.71


Maar Google eerste even naar “diffusie” ;)
Alleen ingelogde leden kunnen reageren.

Osmose: Wegwerken of Wegwezen? 25 mrt 2018 10:55 #929353

  • brambo
  • brambo's Profielfoto
  • Offline
  • Gebruiker
  • Berichten: 7275
Zo is het principe. Een belangrijke oorzaak blijkt de destijds gebruikte binder van de glasvezel te zijn.

En uiteraard kan slecht uitgeharde polyester hars ook nog residue stoffen achterlaten.

Er is destijds nog een serie van Beneteau schepen geweest, waar het te wijten was aan de verharder die gewijzigd was door de fabrikant Rhone-Poulenc. Schepen kregen heel snel osmose verschijnselen. Werden op kosten van de werf gerepareerd. Echter het verschijnsel bleef terugkomen.

Soms zijn het langwerpige kleine blaren, doordat de glasvezel te dicht aan het oppervlak zit.

Het kenmerk van osmose is de zure geur en donkere vloeistof bij het open prikken van een blaar.

Bedenk wel dat het lamineren van een romp en dek, gedaan werd door mensen met emmers hars en rollers. De uithardingstemperatuur is ook belangrijk.

Ook bij een bekende werf kan er een exemplaar tussen zitten met de nodige problemen.
Alleen ingelogde leden kunnen reageren.

Osmose: Wegwerken of Wegwezen? 25 mrt 2018 10:55 #929354

  • Wadloper
  • Wadloper's Profielfoto
  • Offline
  • Gebruiker
  • Berichten: 26248
Nachtvlinder schreef :
Stof tot nadenken voor Lodewijk:
www.tandfonline.com/doi/abs/10.1179/cmq.1984.23.1.71


Maar Google eerste even naar “diffusie” ;)

Diffusie speelt zeker een rol. Vocht- c.q. damptransport bij een boot van buiten naar binnen is dus zeker mogelijk en treedt ook op. Mijn opmerkingen duiden er alleen op dat het aanbrengen van een epoxybarriëre aan de buitenzijde nog geen garantie is dat er daarna niks meer kan gebeuren in het laminaat.

De enige remedie tegen osmose is bouwen in materialen die er minder gevoelig voor zijn. Klassiek polyester, met z'n overvloed aan residu (denk eens aan al dat styreen dat moet ontwijken) is in die zin niet het optimale materiaal. Epoxy is niet alleen dampdichter dan polyester door minder of geen oplosmiddel, maar als de mengverhouding goed is, is er ook niet tot nauwelijks residue die vervelende dingen kunnen gaan doen.

Maar we zijn weer off-topic aan het raken, hè
Alleen ingelogde leden kunnen reageren.
Tijd voor maken pagina: 0.275 seconden
Gemaakt door Kunena
   
   
   
   
© Zeilersforum.nl