Onderwerp: Stevelen

Saeftinghe schreef :

Saeftinge, als jouw veronderstelling juist zou zijn, zou je al stevelend roer voor deinzend schip moeten geven, dat is toch niet het geval. We verzinnen het echt niet:
nl.wikipedia.org/wiki/Stevelen

Vlieter1 schreef :
Ze konden varen,die oude knakkers

Prachtig om zo gebruik te kunnen maken van natuurkrachten.
Een heel nieuwe kijk op de kennis van onze voorouders, ze waren goed bij de tijd.

Nou en of; de verhalen die door Hylke Speerstra zijn opgetekend uit de monden van de laatste zeilende schippers doen je beseffen hoeveel vaardigheid (en kracht) er destijds nodig was. Is die passage van jou ook uit een boek van Speerstra, Douwe?


Hier nog een verhaal van het kustvaartforum waaruit wel blijkt dat zelfs destijds niet zomaar iedereen goed kon stevelen:
www.kustvaartforum.com/viewtop...d9&start=900#p126744

Vlieter1 schreef :
Ja, en uit de monden van mensen wiens grootvader stevelend de Rijn af voer.

Had er nog nooit van gehoord, stevelen. Maar helling-af gaat vanzelf, dat kan niet missen.
Het zal wel een lastige balans zijn geweest tussen stroom (dat genereert tegenwind!), gewone wind ergens vandaan (helling-af vaak tegen, westelijke wind) en die helling.

Veel helling is het niet natuurlijk, misschien 50 meter naar beneden (Maastricht) naar Rotterdam (0 meter) over een afstand van 200 km. Een verval van 1 op 4000, 1 meter per 4 km.

De potentiële energie van een schip van 1000 ton (ongeveer de maat uit het wiki-artikel), het gewicht van het gat in het water, is dan 1.000.000 kg * 9,81 m/s2 * 1 (meter) = 9.810.000 Joule.

Dat is bijna 3 kWh energie beschikbaar om over 4 km snelheid bovenop de stroomsnelheid te genereren.
Nemen we even aan dat die 4 km een half uurtje kostte (stroom mee!) dan is er per uur 6 kWh beschikbaar door het hoogteverschil. 6 kWh per uur is continu 6 kW.
Dat is iets van 8 pk, toch?

Hier deze voorbeeldberekening nog maar even... Indien de boot zwaarder wordt en/of haar relatieve weerstand afneemt zal het harder gaan. Bij mijn boot begin ik er maar niet aan

Grappig,

Heb even zitten rekenen voor mijn boot (LWL=28 ft, M=4000 kg), waterhoogte Lobith NAP + 700 cm, afstand tot zee = 140 km. Verder een lineaire afname in waterhoogte.

Hoe sneller de boot deze afstand aflegt, hoe meer potentiële energie er vrij komt. Deze potentiële energie is nodig om de boot door het water te bewegen.

De vrijkomende energie is lineair (2x zo snel geeft 2x zoveel beschikbare energie), echter de energie die de boot nodig heeft is niet-lineair en gaat met de derde macht tov de snelheid door het water.

Dit is dus een gelijkheid met 2 oplossingen: met snelheid 0 (er komt niets vrij en er is niets nodig), en een positief snijpunt van beide vergelijkingen. Je zult de boot dus een zetje stroomafwaards moeten geven opdat deze snelheid door het water bereikt wordt.

Hier hoe de vrijkomende potentiële energie berekend kan worden:


Voor de "gebruikerskant" van de vergelijking heb ik PropKing gebruikt (een schroef-berekeningsprogramma). Ik weet niet of deze vergelijkingen zo ver naar beneden geextrapoleerd mogen worden, maar ik heb het hier gebruikt om het vermogen wat een (mijn) romp nodig heeft om een bepaalde snelheid door het water te halen te berekenen. PropKing berekent de energie die een romp gebruikt om golven te produceren; bij dit soort snelheiden zal echter de wrijvingsweerstand belangrijker worden.

Hier beide vergelijkingen en de resulterende snelheid (0.17 kn):



Dat gaat niet heel hard dus, maar geeft wellicht nét voldoende snelheid om te sturen op de stroom. De stroom brengt je dus primair van Lobith tot de zee, deze bonussnelheid is verwaarloosbaar, maar (in dit voorbeeld niet) wellicht voldoende om te kunnen sturen.

Iemand een idee hoe dit realistischer kan voor een binnenvaart-bak uit die tijd?

Ik stiefel er op af...

Zou het werkwoord stevelen en stiefelen met elkaar verwant zijn?

Dit vind er wel over

Wat leuk dat "stevelen" hier ter sprake komt.
Uit nieuwsgierigheid heb ik het zelf geprobeerd, eind jaren '80 (dat is 15 kilo geleden).
Op een windstille zondag, vanaf Deventer met mijn zeetjalk, eigen gewicht 60 ton, laadvermogen 125 ton.
Beetje vals gespeeld: na vertrek van de ligplaats heb ik met de motor ervoor gezorgd dat ik net genoeg snelheid door het water had om stuurdruk te hebben, ongeveer een halve km/u.
Het was spannend en ging eigenlijk erg goed: de snelheid liep heel langzaam op tot ongeveer 2 km/u t.o.v. het water.
In de bochten ging het eigenlijk vanzelf: in de buitenbocht van de rivier staat het water iets hoger dan in de binnenbocht, waardoor je vanzelf "van de helling afglijdt" naar binnen.
Het was kicken: de stilte, de spanning. Af en toe een beetje de kop bijsturen door met een vaarboom te roeien, en dat was het.
Na een uur of twee toch maar weer de DAF gestart, want dat schiet toch meer op.

@baasklusje: grappig dat je uitkomt op 8 pk: mijn tjalk is tot 1959 gebruikt als vrachtschip in de binnenvaart, motorloos. Pas in 1953 kocht men een opduwertje met een 8 pk Bolinder.
Ik heb van een oud-schipper gehoord dat hij die diepgeladen tjalk voorbijliep, terwijl ze in de opvaart zaten nabij Tiel.
Toen hij de volgende dag afvarig was, kwam hij die tjalk op nagenoeg dezelfde plek weer tegen, nog steeds malend tegen de stroom. Hij schamperde dat die tjalkschipper te zuunig was om een sleepboot te huren...

Stevelen deden ze ook met deze Steve(le)naak:



Jammer, maar het mag niet meer zonder motor, zeil of riemen/peddels.

Berghout-2 schreef :
Tjalken en zeker een zeetjalk zijn veel te lomp om goed te kunnen stevelen.
Vgl de romp maar eens met bovenstaande stevenaak.

In NL is stevelen ook nooit veel toegepast omdat het verval van de bodem meestal te gering is, maar als een schip leeg uit het Roergebied kwam, dan kon men op de Rijn prima stevelen.

Goh , nou begrijp ik eindelijk waar het oude gepensioneerde baasje het over had wat halverwege de 70er jaren een tijdje havenmeester was bij jachthaven de Honingraat op de Rhederlaag.
Die had ook nog met zeilende vrachtschepen op de rivieren gevaren en wist daar heel wat , toen voor mij vrij onbegrijpelijke verhalen over te vertellen.

Dat stevelen met grotere schepen relatief beter gaat dan met os soort mini bootjes komt gewoon omdat een groot lees lang) schip relatief minder vermogen nodig heeft om een bepaalde snelheid te halen. Komt omdat het benodigde vermogen met meer dan het kwadraat van het verschil met de , t.o.v. een klein bootje veel hogere rompsnelheid afneemt .
Ik betwijfel trouwens wel of de snelheden door stevelen die Wiki noemt goed zijn want die lijken me wel erg hoog.Misschien iets voor nachtvlinder om even na te rekenen
nl.wikipedia.org/wiki/Stevelen
Ad

In de jaren 60 voer ik vaak met mijn 2persoons kano op de Rijn bij Arnhem. Van uit de Nieuw Haven naar de IJsselkop was een stevig eindje peddelen. Wel steeds kribben varen zodat je alleen om langs de kribben te komen kracht moest zetten. Terug naar Arnhem was een makkie: stroom mee. Wel draaide de kano steeds met de kop weer tegen de stroom in. Zou dat ook stevelen zijn geweest?

stevelductie.wordpress.com/oude-techniek/stevelen/

La Mavare schreef :
Oei, dat is tegen het zere been want: tjalken zijn niet lomp. Hooguit voorzien van voloptueuze rondingen.
Overigens zijn de haalbare snelheden bij het stevelen zo laag, dat de rompvorm er nauwelijks toe doet.
Het is wel prettig als er een flink roer aan hangt, en dat zie je ook bij bijvoorbeeld de kenen en andere echte Rijnschepen: daar hingen hele schuurdeuren aan die dikwijls nog vergroot konden worden met een linnet.

Trouwens: je plaatste een mooie foto van de Helena, die stevenaak die zo mooi door Bart Vermeer gerestaureerd is. Dank je!(Dat "steven" slaat op de bouwwijze en heeft niets met stevelen te maken.)
Groet,
Wim.

Sloe Gin schreef :
Als mijn ouders (afkomstig van het Groninger platteland) hun stiefels aantrokken, dan waren dat hun laarzen.
Kan best zijn dat alles (taalkundig) verwant is aan elkaar, lijkt me, dat lopen op laarzen en het langzame "lopen" van een schip.

Klinkt zeer aannemelijk ja.

Berghout-2 schreef :
Dat dacht ik ook altijd, maar bij de Helena hebben ze me verteld dat het er wel mee te maken heeft: puur gebouwd om goed te kunnen stevelen ten koste van vrachtvermogen.

Het is geen steilsteven, geen klipper, maar ook geen aak als je naar de achtersteven kijkt.
Alles loopt rond of spits toe.

Klopt, mijn boot (geen stevelboot) zou slechts 0.17 knopen halen; onvoldoende om te kunnen sturen.

Wat voor vaart door het water zal een specifiek voor stebelen gebouwde boot kunnen ontwikkelen?

Oorspronkelijk is een aak de aanduiding voor schepen die niet op steven gebouwd zijn, zoals de Hasselteraak, Hagenaar, IJsselaak, zandaak, rietaak etc. - in die zin is Stevenaak een contradictio in terminis.
Natuurlijk zijn er nog andere aken die wel op steven gebouwd zijn; met name de Zuiderzeevissers als lemsteraak wieringeraak etc.

Doet allemaal niets af aan de fraaie gepiekte kont van de Helena.

Ik woon op ween Klipperaak: boeg van een klipper en de kont van een aak. Was voor sommige wateren een goed compromis tussen zeileigenschappen en ruimte voor de schipper en zijn gezin.

Berghout-2 schreef :
Ik denk eerder dat het Groningse "stiefel" uit het Duits komt waar het Duitse woord voor laars inderdaad Stiefel is.
Daarom zou het mij niet verwonderen als de zaak zelfs andersom is. Dus Stevelen van een schip komt van Stiefel waarmee je i.h.a. langzaam loopt.
Ad

Yellow Boat schreef :
Van Dale:
Duden:
Die zijn het beide dus niet met je eens.

Grote passen maar heeeeeel langzaam kan ook.
Grote boot die heeeell langzaam gaat past dan wel.

Gr M

La Mavare schreef :

Hé apart, in het dialect hier heeft het juist de betekenis van langzaam, met kleine pasjes, beetje schuifelend.