Onderwerp: winterproject: nieuwe zwaarden voor een platbodem

Nu de boten weer op de kant, resp. in de loods liggen, wordt het tijd voor een winterproject. Eerst was ik van plan om door te gaan met de bouw van de Polyjerry, polyester Optimist waarvan ik de plug al een jaar heb liggen, maar iemand meldde zich aan de deur met de vraag of ik de twee zwaarden van zijn platbodem kon vernieuwen. Nooit eerder gedaan, maar iets namaken als je het origineel bij de hand hebt is altijd mogelijk. Met de eigenaar heb ik de zwaarden opgehaald ( per stuk 55 kg) en in de garage opgesteld.


De gebreken zijn duidelijk te zien. Na het uithakken van het rotte hout zag het er zo uit:

Het rot bleek door en door te zijn. De zwaarden zijn in 1977 gemaakt en de inwatering gebeurde waarschijnlijk via het gat waarmee ze waren opgehangen. De zwaarden zijn voorzien van ijzeren beslag ("zandlopers") dat ik heb losgezaagd van het hout met een decoupeerzaag. Het beslag moet door een smid zijn gemaakt en later verzinkt. De zinklaag was vrijwel intact en de bevestiging bestond uit ijzeren spijkers, die natuurlijk zwaar geroest waren.

Ik heb de zwaarden eerst opgemeten en van meetlijnen voorzien. De ene zijde moet een bolling krijgen en de andere zijde een holling van plm 10 mm.

De eigenaar heeft verschillende zwaardenbouwers geraadpleegd en die waren van oordeel dat de holling niets toevoegt. We hebben daarom maar afgezien van het hol schaven.

Ook dit koperbeslag komt niet terug.

De zandlopers worden uiteraard hergebruikt.
Het nieuwe eikenhout hebben we gekocht bij mijn vaste houthandel, die het op dikte van 50 mm schaafde en ook de verschillende balken ( per zwaard 5 delen) op maat zaagde. Reststukken worden gebruikt om de nieuwe kopstukken van te maken.


Oorspronkelijk bestond het zwaard uit 3 delen die met messing doken rond 8 en lang 10 cm waren bevestigd. Vanwege de bolling moesten de meeste assymmetrisch worden aangebracht.
Ik kocht 6 meter messing van rond 6 mm en zaagde daar doken van met een lengte van 8 cm.

Elke balk werd voorzien van boorgaten rond 6 mm op afstanden van plm 30 cm. Lastig om de boorgaten recht tegenover elkaar te krijgen.


Alle delen van het eerste zwaard passend gemaakt en nog zonder lijm aan elkaar gezet.

De reststukken waar later de kopstukken uit worden gezaagd gelijmd met epoxy en Aerocell.
De balken van het eerste zwaard heb ik twee aan twee verlijmd en later tot een geheel gelijmd.

Na uitharden de zandloper weer gepast, zodat de ronding van het zwaard kan worden uitgezaagd.

Hebben jullie nu er toch met moderne materialen wordt gewerkt ook een laminaat overwogen? Bijvoorbeeld eiken aan de binnen en buitenkant met een kern van balsa? Dat moet even sterk en een stuk lichter kunnen worden..

FMJ schreef : Niet overwogen. De eigenaar van de klassieke platbodem wilde traditionele zwaarden. Epoxy was accoord, glasvezel wapeningsstaven niet. Ik denk dat lichtgewicht zwaarden zich heel anders zullen gedragen in het water dan de klassieke zware zwaarden. Het gewicht houdt ze grotendeels omlaag.

Een zwaard moet ook kunnen zinken door z'n gewicht, lijkt me. Maak je het veel lichter, dan gaat het opdrijven.
Voor een steekzwaard zou het wel kunnen natuurlijk.

Ziet er goed uit! Ga je ze gewoon aflakken of komt er nog glas met epoxy om heen?

Gewicht is vooral handig bij het laten zakken van de zwaarden, zodat deze wat moment hebben. Truuk is om deze tijdens het overstag gaan precies zo te laten zakken dat er druk op het zwaard komt op het moment dat deze helemaal beneden is. De druk op het zwaard drukt het zwaard dan tegen de zwaardklamp waardoor deze blijft staan.

Laat je ze te vroeg zakken dan komen ze weer een stuk naar boven drijven. Te laat en door de druk blijft het zwaard te vroeg hangen. In beide gevallen moet je het zwaard weer met de hand naar beneden trappen.

Mooi werk !
Zal wel geen NACA profiel inkomen

Christiaan 676 schreef : Zoals ik al eerder zei wil de eigenaar geen moderne materialen, dus ook geen epoxy en glasvlies. Wel ga ik al het kopse hout met epoxy conserveren. Er komen dus veel lagen bootlak op. Ik ben geen platbodemzeiler, maar ik denk dat je gelijk hebt bij de bediening van zijzwaarden.

Prachtig werk!
Maar hoe kunnen ze zo ingewaterd raken op die plaatsen? Het zijn normaal gesproken toch geen plekken die permanent nat blijven. Onze zwaarden zijn nog wel een paar jaar ouder, maar vertonen geen spoor van rot.
Inderdaad is het van belang dat de zwaarden een flink gewicht hebben. Je ziet ze wel eens verzwaard met ijzer of soms lood zelfs.
Overigens kun je opdrijvende zwaarden beter met een voet intrappen, dan met je hand...

Gaten tegenover elkaar krijgen gaat makkelijk met hulpstukjes die je gebruikt voor deuvels. Een klein stukje rond 6 met een kraagje en een puntje. Kraagje zorgt ervoor dat het ding niet te diep in t gat schiet, puntje maakt een centerpoint in de andere balk.
www.google.nl/imgres?imgurl=ht...IwAg&iact=mrc&uact=8

Het compleet in de epoxy zetten van de zijzwaarden hebben wij ook even overwogen, maar bij een beschadiging komt het water er wel in, maar nooit meer uit. De kopse kanten van de zwaardkop staat wel in de epoxy, maar de rest is véél lagen rapidclear en hardhoutolievernis. Dat bevalt al jaren uitstekend

Een zwaardkop kan gemakkelijk zo verrotten als er tussen de kop en zwaarddelen een ruimte zit. En er dus altijd regen op valt en in sijpelt. En natuurlijk geen onderhoud doet.

Van diverse charterschepen is het zwaard zelfs uitgehold en vol gegoten met vloeibaar lood om het gewicht groter te krijgen, tegen het opdrijven.

Ik heb een klein steuntje/haakje gemaakt waarmee je het zwaard met de pikhaak naar beneden kan duwen.

It Paradyske schreef : Die hulpstukjes heb ik ook gebruikt. Alleen had ik er maar 4, dus moest het in tweeën. Bovendien waren de balken soms iets krom, zodat ik ze eerst moest vastklemmen.

@WADnWIND. Ik denk dat de inwatering gebeurde via de gaten in de kop van de zwaarden. Die zitten weliswaar niet onder water, maar regenen nat en houden het vocht vast. Ik wil de gaten wat ruimer boren en een voering van epoxy geven.
Jouw overwegingen om de zwaarden niet geheel in de epoxy te zetten worden gedeeld door de eigenaar. Ik leg me daar bij neer.
Op oude tekeningen van zwaarden heb ik gevonden dat ze vaak werden voorzien van een nok om ze met de bootshaak omlaag te kunnen duwen. Mijn zwaarden hebben een soort oog waar je houvast aan hebt.

hoe ga je die bolling erin krijgen?
schaven, en met malletjes werken?
Ton

Mooi project Jerry.

De nieuwe eigenaar en uiteraard jijzelf ook zullen trots zijn op wat je wederom in dat kleine schuurtje voor elkaar bokst.

TonMitz schreef : Eerst zaag ik de ronding aan het einde van het zwaard er in, dan teken ik aan de vlakke kant een (dikte) lijn van 2 cm (breedte van het beslag) en daarna ga ik de bolling schaven. Ik heb 3 mallen van triplex gemaakt, waarbij de bolling op 30% van de zijkant zit. De mallen komen plm 60 cm van elkaar. Na het schaven wordt alles glad geschuurd. Foto's komen nog.
@SloeGin: met dat schuurtje valt het wel mee hoor. Een Olympiajol kon er nog net in.

jerry schreef :
Ik heb in de zwaardbout gaten een delrin pijp met epoxy vast gezet, en doet gelijk dienst als kunststof lager. Wanddikte is 5mm.

Bij mij zat 1 kop los van de zwaardplanken en dreigde zo in te wateren, gelukkig kon ik de lijmrestanen zo los maken en met de RVS doken weer gelijmd met epoxy.

Die nok heb ik dus ook gemaakt.

Probleem met zwaarden is altijd dat de lak of epoxy er altijd vanaf schuurt door het zand, dus water komt er altijd in.

@Jerry

Ik heb deze draad ook even doorgezet naar www.platbodemforum.nl

www.platbodemforum.nl/showthread.php?tid=509&page=3

WADnWIND schreef : Ben benieuwd naar de reacties van de echte platbodemzeilers. Voorlopig schaaf ik me een ongeluk. Met de electrische schaaf, dat wel. Het grootste deel van de zwaarden moet van 50 mm naar 20 mm worden verjongd.

Maak je er nog een specifiek profiel in of doe je iets op gevoel?

Nachtvlinder schreef : Op een werktekening uit 1977 staat de bolling aangegeven als volgt: op 1/3 van de breedte van het zwaard loopt een lijn in langsrichting waar staat dikte 50 mm. Vanaf die lijn (ik noem het het dijkje) naar de zijkanten verloopt de bolling naar dikt 20 mm. Dat laatste is de breedte van het beslag.

Dat lijkt aardig op een NACA profiel uit de 00xx serie, maar dan asymmetrisch. Indien construktief mogelijk dan zou ik proberen vanuit die dikste dikte in een rechte lijn naar de achterkant te schaven en naar voren toe een halve parabool te maken. De voorkant in iedergeval niet scherp maken!

Misschien geeft dit antwoordt op sommige vragen:

WADnWIND bedankt voor de historische gegevens. Ik heb niet zoveel vrijheden meer omdat het beslag ( de zandloper) wordt hergebruikt. Overigens had iedere zwaardenmaker kennelijk zijn eigen opvattingen. Bij de Vollenhovense Bol waarvoor de zwaarden zijn bestemd is de bevestiging aan de romp modern: rvs en een dopmoer aan het eind. Ook de sluitplaten zijn van rvs.

Ja dat heb ik ook, maar het ging om de plaats van het profiel.....

Het voorlopig resultaat van 5 uur schaven en beitelen.Eikenhout is fantastisch om te hakken en te schaven.

Mijn naaste medewerkers

Een detail van dik naar dun