Eindelijk! Weer een verslagje over de poon of zeeuwse boeier of wattanook.
In verband met de beperking van het aantal foto's komt het in 4 delen.
24 november 2022.
Deel 1, Dubbelkrom en kapot.
In het vorige verslag schreef ik over de lange kielgangen die lekker krom moesten worden.
Sindsdien ben ik verder gegaan met de volgende vlakgangen. De tweede gangen aan BB en SB kon ik ook nog uit 1 stuk maken, een lengte van 10,5 meter. Maar het werd al lastiger door de sterkere zijdelingse kromming van die planken, een beetje giga-liggende-banaan-achtig.
Ga maar na, de kielgangen liggen langs de rechte kielbalk en zijn nog redelijk recht, maar de volgende gangen liggen onder het schip verder van de kielbalk af, terwijl ze voor en achter wel eindigen tegen de stevens. Hoe verder van de kielbalk des te krommer wordt het.
Ik probeerde de derde SB-vlakgang ook nog uit 1 stuk te maken, maar had er een hard hoofd in of dat wel zou lukken. De uiteinden liepen erg schuin over de nerf heen. Wat ik vreesde (en eigenlijk verwachtte) gebeurde, bij het krombranden brak de kop van de plank af, evenwijdig aan de houtnerf en dus schuin over de plank. Jammer, maar toch leuk geprobeerd! Die gang ging uiteindelijk in twee delen onder het schip.
Kromgebrand naast het schip
Gebroken!
De vierde en vijfde gang aan weerszijden werden nog veel moeilijker, want nog veel krommer. Ik wil de planken natuurlijk zo lang mogelijk maken, maar dat lukte domweg niet meer, er braken er nog twee bij het branden of monteren.
Het werd tijd voor een wijziging van de aanpak.
Hoe was het in het verleden gedaan op dit schip?
Alles wijst erop dat men toen ook heeft geworsteld met de kromming. De uiteinden van de oude planken waren allemaal heel kort, tussen 70 cm en 1,80 meter. En de dikte was teruggeschaafd naar 22 tot 24 mm wat het buigen extreem veel makkelijker maakt. Ik werk met 40 mm!
(Deze foto is per ongeluk verwisseld met eentje die verderop staat)
Ik besloot na een doorwaakte nacht dat ik voor het vlak en de kimmen ga werken met gangen uit drie stukken, een lang en vrij recht middenstuk en kortere stukken in kop en kont. Alleen dan kan ik de nerf redelijk in de planken houden.
Hogerop, in de huid, draaien de planken gunstiger, ik verwacht dat ik die in tweeën kan maken.
Het krombranden is vrij lastig maar niet ongewoon. De kromming is sterk, zo’n beetje het maximum wat het hout toelaat bij deze dikte, en dat vereist warmte, tijd en gewicht.
Wat het extra lastig maakt, is de zijdelingse kromming van de planken. Die heeft tot gevolg dat, als je gewicht op het uiteinde legt, de plank zijdelings wil wegzakken, torderen. Nou moet elke plank ook een torsie krijgen, maar precies de andere kant op. Dus het kromme uiteinde moet relatief omhoog draaien.
Ik forceer dat door gewicht excentrisch aan te brengen, aan een dwarshoutje. Daar komen flinke krachten op!
Excentrische gewichten
Het resultaat, een raar krom ding
Nog even wat andere foto’s. Het uitzoeken van de juiste plank, hierbij is de stapelaar onmisbaar
De cirkelzaag vindt het niet fijn dat ik hem als figuurzaag gebruik. Had-ie maar een ander baasje moeten zoeken. Je ziet dat ik de hele breedte van de plank nodig heb
(Deze foto is verwisseld met eentje die hogerop staat)
Ik probeer gebreken (kwasten, scheuren) te omzeilen, vooral in de delen die kromgebrand moeten worden anders geven die een grote kans op breuk. In het rechte stuk onder het vlak is een kwast minder erg, maar een door-en-doorkwast is wel lek. Daar zal later een halfhoutje (“HH”) ingezet worden
Na het krombranden gaat de plank op zijn plaats. Met lijmklemmen en schaarkrikjes wordt-ie gefixeerd. Op de vorige gang heb ik met krijt aangegeven waar de spanten zitten zodat ik weet waar de schroeven kunnen komen, op de plekken met de viltstiftkruisjes.
Het lijkt of de naden erg openstaan, maar je ziet de breeuwnaden. Aan de binnenkant liggen de delen wel sluitend tegen elkaar
De schijnbare ongelijkheid komt doordat de oude spanten onregelmatig liggen en door dikteverschillen in en tussen de planken. Dat schaaf ik later mooi vlak, als alle nieuwe spanten en gangen erin zitten.
Vervolg in deel 2