Onderwerp: Technische discussie: zalingen star of speling

Op een ander medium loopt een discussie of zalingen nu star aan de mast moeten vastzitten of met een beetje speling of ruim speling.

Wie heeft daar een mening over en kan hem ook onderbouwen?

En om de discussie nog wat breder te maken, deze ook maar:

goodoldboat.com/spreader-angles/

De mast en z´n ondersteuning is een flexibel geheel.
De stagen rekken een beetje, de mast buigt een beetje.

Een geringe speling zal deze bewegingen toestaan zonder brokken te maken.

In de link in je 2de post wordt het perfect uitgelegd. Al vind ik die genoemde 12º een beetje aan de krappe kant, ik zou daar als minimum 15º beter vinden.

Bij meerdere zalingen zijn de bovenste vak iestje korter. De onderste zaling heeft dan twee draden te steunen, de onderste stagdraad met de grootste hoek is dan bepalend voor de hoekdeling.

De zalingtop aan de stag klemmen lijkt me verstandig, Vaak zitten ook vlaglijntjes onder aan de zaling. Die zouden de lijzaling mogelijk wat naar beneden kunnen trekken wanneer er minder druk van de stag is.

De eerste vraag: Speling in welk vlak?

In het hoogtevlak: Als hij aan de stag ook vast zit, mag hij op en neer scharnieren.

Horizontaal: ik zou zeggen: vast. Het is een labiel ding wat de neiging heeft om in te klappen: de korste weg van de putting naar de masttop is korter dan over de zaling. De slag moet dus beperkt zijn. Als de stag dan op spanning staat, zal hij altijd aan 1 kant van de speling staan. Feitelijk is de speling dan zinloos.

Waarom zou speling dan voordelig zijn? Misschien als hij onzacht in aaraking komt met iets. Een sluiswand of zo.

Een mast mag niets uit zichzelf doen. Hij moet vaststaan, langsscheeps en dwarsscheeps.
Liefst met een beetje prebend (bol naar voren). Dan is hij lekker stijf.

Als het want strak staat dan moeten de zalingen geen beweging meer hebben.
Het verhaal (in de link) van de 2 gelijke hoeken, onder en boven, is correct. Alleen dan zal de zaling niet naar boven of beneden (meestal) willen.

Er bestaan ook zalingen die kunnen opklappen (omhoog, scharnier aan de mast) voor de winterberging. Die zitten goed vast met hun einde aan de wantdraad. Zalingen die niet kunnen scharnieren ook, natuurlijk.

Wat van belang is dat de druk van de zaling geen punt belasting op de mast veroorzaakt. Die druk moet netjes over een zo groot mogelijk oppervlak gelijkmatig op de mast overgebracht worden. Dat is wat de stand van de zaling dient te bepalen.
Weg klappen is niet snel aan de orde zie tekening.

Kan het zo zijn dat bij dikke stijve masten, b.v. platbodems en oudere jachten met een ontzettend dik stijf profiel waarin geen profiel te stellen is, dat het minder zinvol is om de verstaging op grote voorspanning te zetten en de zalingen best iets speling kunnen hebben. het want gaat daar dan pas werken als er werkelijk kracht op komt.

Bij modernere dunnere masten die wel met buiging gesteld moeten worden kan ik me voorstellen dat de zalingen wel star op de mast moeten zitten, omdat anders de buiging door de voorspanning kan veranderen?

Dat kan best eens zo zijn.
Tegenwoordig drukken zalingen tegen de mast, ze duwen de wantdraad naar buiten.
En daarmee geven ze,vooralde gepijlde zalingen, de mogelijkheid de mast voor te buigen.

Er waren ooit (misschien zijn er nog) trekzalingen. Die duwen het want niet naar buiten, maar als die mast naar lij wil wegbuigen door de wind gaat de mast via de zaling aan het loefwant trekken.
Dat soort zalingen kan vaak wel flink bewegen.

Elke zaling moet enige speling hebben op de bevestiging bij de mast, zowel horizontaal als vericaal. De krachten uitgeoefend door het staand want is zodanig groot, dat geen enkele vaste bevestiging daar tegen bestand zou zijn en gewoon zou scheuren of plooien. De zaling moet zich kunnen zetten naar het krachtenspel van want - mast - zaling. Gepijlde zalingen staan niet gepeild omdat het zalinghuis bij de mast dat afdwingt, maar door de plaats van de wantputtingen ten opzichte van de mastvoet.

Omdat een mast geen star geheel is maar altijd enigszins beweegt (meer - minder buiging, bewegingen uitgeoefend dooz golven en wind etc.) kan je de zaling ook niet na het zetten van de mast volledig fixeren. En dat is ook helemaal niet nodig. Dat de meeste zalingen maar een klein beetje speling hebben bij de mast is praktisch bij het zetten, maar meer ook eigenlijk niet. De zaling hoef je eigenlijk alleen maar in verticale zin ongeveer op zijn plaats te zetten (hoeken gelijk), daarna vindt hij zijn plaats vanzelf bij het aanspannen van de verstaging.

Joop66 schreef : Speling is theoretisch inderdaad overbodig. Maar niet omdat de zaling aan 1 kant van de speling staat. Hij staat er n.l. altijd precies tussen. Pas als putting, bevestiging aan masttop en bevestiging van zaling en mast op 1 lijn zouden liggen zal de zaling om willen klappen.
Vergelijk het met het strijken van een mast met behulp van een spiboom. Die blijft keurig in het midden staan. Tot het moment dat de masttop onder de lijn mastvoet en het punt waar takel vast zit, komt. Pas dan heb je schoren nodig.

Overigens wordt in de link van Calidris een tamelijk principieel foutje gemaakt door te stellen dat bij niet gelijke hoeken de krachten niet in de lengterichting van de zaling werken. Dat doen ze altijd.

Gezien ik momenteel nieuwe zalingen heb gemaakt is dit voor mij best wel een actueel onderwerp. De keuze van de bevestiging op de mast was voor mij al gemaakt. De mast was immers al voorzien van een stel (voor mij niet passende) zalingen. Die bevestiging is in grote lijnen een over de hele breedte doorlopend U-profiel cq. kraag dat op de mast zit gepopt. Aan de uiteinden daarvan wordt de zaling bevestigd middels een bout, dus 2 bouten, eentje voor en eentje achter. Aanvullend zit er dan nog inwendig dwars in een 40mm. massief aluminium staf in een ingelaste pijp. Opzich is dit dus wel een enigszins flexibele constructie, in ieder geval niet star.



Aangezien ik een dubbel stel zalingen nodig heb, had ik besloten deze constructie te kopiëren voor het extra stel zalingen en daarvoor een kraag laten lassen. Deze komt halverwege de mastvoet en de bovenste zalingen. Op deze plek zit een zelfde 40mm. massieve staf in een aluminium buis dwars in de mast. Als overblijfsel van een voormalige stag bevestiging.
.ilCigno schreef :
Dat mag in algemene zin zo zijn maar bij wordt de peiling van de zalingen wel bepaald door de bevestigingsmethode aan de mast, die dus ook als zodanig extra wordt belast. De verstaging door de zaling loopt zowel boven als onder terug naar de mast. Is dus uitsluitend bedoeld om de mast in kolom te houden en te voorzien van enige prebend. Gezien ik mijn eigen handvaardigheid in relatie tot die extra belasting niet helemaal vertrouw, heb ik besloten om er en een derde bout bij te zetten en het zalingprofiel nauwsluitend op de mast te maken. Dat laatste is mede mogelijk door de interne verstijving van de 40mm staf. Het profiel kan niet in elkaar worden gedrukt.Niettemin blijft het in verticale richting min of meer flexibel, in ieder geval niet star.

De nieuwe zalingen heb ik in grote lijnen gemaakt overeenkomstig mijn ontwerpje.




Off-line heb ik kritiek gekregen op het gebruik van de LFR’s aan de zalingeinden. Positief omdat ik het zeer waardeer als mijn ontwerpjes en oplossingen aan kritische blikken worden getoetst. Verder waren het vooral zorgen over de toepassing van de LFR op deze wijze.

Ik heb voor LFR’s gekozen om slijtage aan de dyneema stag die er doorheen gaat te voorkomen. Maar zoals de naam al aangeeft is er ook weinig wrijving tussen zaling en stag waardoor deze makkelijke in verticale richting kan uitwijken. Het evenwicht kan verstoord worden maar de veerkracht van de flexibele bevestiging zal meestal voldoende zijn om het evenwicht terug te brengen. Totdat het evenwicht zodanig verstoord wordt, bijvoorbeeld door een harde klap op een golf, dat de veerkracht niet meer voldoende is en het nieuwe krachtenspel de zaling laat omklappen.

Opzich best een denkbaar scenario alhoewel ook best afhankelijk van de stagspanning en de stijfheid van de mast denk ik zo. Ik zou de dyneema stag aan de LFR kunnen bevestigen met wat bindsels, maar iets houdt mij tegen. Weet niet wat.

Wat zijn de gedachten hier over ?

Bij mij scharnieren de zalingen aan de mast naar boven en beneden, aan de stag wordt geklemd wat je met een moer vastdraait. Ik heb twee zalingen aan iedere kant.

Ik verbaas me altijd bij beelden waarbij iemand op de zaling staat, als ik de mast in ga ga ik altijd tegen de mast staan op de zaling omdat ik niet wil dat hij bij de stag zakt.

In mijn beleving is een zaling voornamelijk bedoeld en geschikt om axiale kracht (druk-kracht) op te vangen. Doordat de stag door de zaling een flauwe hoek maakt ontstaan er ook radiale krachten maar die zijn natuurlijk veel kleiner. Wat je wel eens ziet en wat mij ook erg aanspreekt is vanaf de wandputting tot de eerste zaling een relatief zware (dus dikke) stag, die overgaat in twee dunnere stagen. Een gaat door naar het uiteinde van de tweede zaling en de andere naar het aangrijppunt van de tweede zaling op de mast.
Dat ziet er altijd degelijk en goed gedimensioneerd uit. Ik zou aan het einde van de zaling in ieder geval geen LFR verwachten omdat je dan bijna altijd zeker weet dat er krachten optreden die je zaling naar boven wilt drukken. Een mast-tuiger weet precies hoe dat werkt.

Bij onze mast zijn de onderste zalingen vertikaal gefixeerd zoals Reed omschrijft. De bovenste is echter voorzien van een oog waardoor de verstaging kan glijden en bewegen.
Volgens mij bij duizenden bootjes zo.
Ik zou wel een mooie dyneema sleeve op die plek zetten. Niet ingesplitst omdat je de mantel dan in de stagen wringt maar gewoon met een doorgenaaide takeling.

De Equity&Law 1 (Baltic 55) had op verzoek een starre verbinding, want dat zou het sterkste zijn. Etappe 1 was al te ver voor Pleun en zijn mannen ...

Hadden ze kunnen weten overigens, Van Rietschoten had testen laten doen en kwam tot een andere conclusie voor zijn Flyer. (Dus 8 jaar eerder)

Ik zit nog even naar dat schetsje te kijken en zie dat de intree hoek van de stag op de zaling bijna gelijk is aan de uittree hoek, dus die schuifkracht omhoog zal niet erg groot zijn.
Ja die cat-boy`s hebben allemaal bijzonderheden op die dingen, ik weet daar te weinig van, sorry voor mijn inbreng, beschouw het als niet geplaatst. Ciao.

Noballast schreef : Mij lijkt een bindsel als veiligheidsmaatregel best goed. De top van de zaling mag verticaal natuurlijk best gefixeerd worden ten opzichte van het stag. Het bindsel moet m.i. aan twee eisen voldoen: het mag de sterkte van het stag niet of nauwelijks beïnvloeden en het mag nagenoeg geen buigend moment uitoefenen op de zaling. Er zijn verschillende oplossingen te bedenken die daar wel aan zouden voldoen.

Overigens had mijn opmerking over gepijlde zalingen betrekking op 'normale' verstaging van waterverplaatsers. De diamantverstaging van de Fram wijkt daar sterkt van af uiteraard. Je ziet dat ook aan de zeer brede voet van de zaling, die kan buigend moment in horizontale richting wel overbrengen en de bevestiging aan de mast is daar ook op gemaakt.

Ik vermoed (maar zeker niet onderbouwd) dat door de grote spanning op de verstaging, die met een zelfverstaagde mast altijd blijft, ook onder last en beweging, dat je weinig risico loopt mits de hoek tussen zaling en stag aan beide kanten ongeveer gelijk is.

Toch zou ik gevoelsmatig die takeling inderdaad wel doen. Hoeft waarschijnlijk niet supersterk of dik te zijn, maar wel een prettig gevoel dat ie niet kan gaan schuiven. Let wel op dat de positie van die takeling pas onder gespannen mast te bepalen is, en die kon best eens een stukje anders liggen dan met ontspannen verstaging. Kan je zaling het hebben als hij vast zit aan de stag en bij ontspannen daarvan opeens omhoog getrokken wordt?

Ik weet niet zeker hoe het bij ons zit - volgens mij klemt de stag puur op de RVS / alu zalingeinden door de spanning op de stagen.

Misschien draagt dit iets bij? Het gaat hier om beperking horizontale beweging gepeilde zalingen op de IF eenheidsklasse.
Tekst uit clubblad Marieholm klasse.
Conclusie oa dat je met beperking achterwaartse beweging de hoge spanning op je onderwanten bij mastbuiging beperkt en meer voorstagspanning houdt.




Het klossen van de zalingen

Vertaald door Ferdinand Postma

Er komen vaak vragen binnen bij de Zweedse technische commissie over wat het zogenaamde "klossen "van de zalingen inhoudt en waar dat goed voor is bij de trim. Hier volgt een poging tot verduidelijking over het monteren van klossen in de zalinghouders bij een Proctormast.

Het zg. klossen van de zalingen houdt in dat je passende stukjes van een hard materiaal vastlijmt binnen in de voorzijde van de zalinghouders.
Het doel is de bewegingsvrijheid achterwaarts van de zalingen te beperken en zo een stabielere verstaging te krijgen.




Zonder klossen kan de afstand tussen de zalinguiteinden bij een Proctor mast variëren van 380 tot 400 mm. Als je de achterstag aantrekt verandert de onderlinge hoek die de zalingen maken. Ze stuiten niet tegen de zalinghouders. Gekloste zalingen beperken die bewegingsvrijheid. De klasseregels laten toe dat de achterwaartse hoek zodanig beperkt wordt dat de afstand van de achterzijde van de mast tot een denkbeeldige lijn tussen de zalinguiteinden minimaal 260 mm is. Bij een nagenoeg of geheel rechte mast zal die afstand bij ongekloste zalingen circa 280 mm zijn. (zie schets)







Als je de mast gaat buigen door het achterstag aan te trekken verandert de achterwaartse hoek omdat niets die hoekverandering verhindert. Het enige dat de mastbuiging in bedwang houdt zijn de onderwanten, terwijl de spanning op de topwanten afneemt bij een toename van de mastbuiging. Bovendien kan er een probleem ontstaan met het op spanning houden van het voorstag als de verstaging niet relatief strak staat.

Door te verhinderen dat de zalingen achterwaarts gaan bewegen als je de achterstag aantrekt, bereik je de volgende voordelen:

1. Het topwant draagt meer bij aan het controleren
van de mastbuiging.

2. De spanning op het topwant vermindert niet zoveel, omdat bij vastgezette zalingen de top- wanten mee naar voren gedrukt worden.

3. De spanning op het onderwant neemt minder toe. Bovendien hoeft de uitgangsspanning minder te zijn. Dat vermindert de belasting op het onderwant (die immers van origine ondergedimensioneerd is).

4. De controle op de voorstagspanning ver- betert, omdat de mast meer stabiel is in langsscheepsrichting.


De North Sails Trimguide beveelt 280 mm aan. Dat zal een afstand tussen de zalinguiteinden geven van 1460 mm, gemeten tussen de ogen voor de wanten in de zalinguiteinden. Een minder grote hoek achterwaarts van de zalingen geeft een rechtere mast zonder nadelen voor de onderwanten.
Bij 270 mm neigt het topwant naar een knik voorwaarts,
en bij een normaal aangespannen 6 mm topwant
(een waarde van 6,5 gemeten met een Sure/Vajert
wantspanningsmeter) en geheel los onderwant
wordt de mastbuiging slechts 3-4 cm.

Daar het klossen van de zalingen naar mijn mening alleen maar voordelen biedt, beveel ik dat ook aan voor degene die geen wedstrijden zeilt.

Het is niet onbelangrijk dat de belasting van het onderwant afneemt. Vooral als je niet de 'Deense' wantputtingen hebt gemonteerd. En omdat de onderwanten niet zo strak hoeven te worden aangespannen, kunnen de consequenties minder ernstig zijn als je ondanks alles toch te maken krijgt met breuk.

De zalinghouders op een Seldenmast zijn anders geconstrueerd. Omdat het hier een vaste constructie betreft, wordt aanbevolen om, indien je een nieuwe verstaging aanschaft, het zo te regelen dat in rust de al eerder genoemde afstand van 280 mm aangehouden wordt.

Bij een oudere Seldenmast, waarvan de zalingen zijn aangepast om te kunnen bewegen, kan je misschien iets vastlassen of op een andere manier de kier vullen en daarna een nieuw gat boren op de juiste plaats.

Marek Janiec Bron Medvind 4-2007

Ik zou denk ik de zalingen niet fixeren met/aan de stag. Dynamo rekt en kruipt toch wel wat meer dan, in elk geval ik, had verwacht. Ik heb mijn achterstag van dynema, gedimensioneerd op rek (1 mm dikker dan RVS) en ik heb ‘m nu al twee keer moeten inkorten. Dat is simpel te doen trouwens door de brummelsplits.
Het zal dus niet zo makkelijk zijn om de goeie plek te vinden.

Ik zou de zalingen fixeren met een eigen “stag”.

Ik zat te denken aan een bindseltje op basis van een Prusik. Geen noemenswaardige kracht op / insnoering van de dyneema stagen en gemakkelijk te verschuiven indien nodig, maar als de zaling wil verschuiven dan houdt de Prusik hem voldoende in bedwang om geen serieuze problemen op te leveren. Uiteraard zelf geen ervaring mee in deze toepassing.

Zolang de zaling netjes ietwat omhoog prikt en de hoek in de stag door midden deelt zit de zaling daar van zich zelf opgesloten. De wrijving tussen stag en zaling-oog moet groot zijn, dan kan je hard aan het vlaggelijntje trekken.

Vertikaal gezien is de zaling altijd "scharnierend" op de mast aangesloten. Je hebt een flinke constructie nodig daar om buigmomenten op te kunnen vangen. Ern boutje door een gaffeltje doet dat niet.

Belangrijker is de voor-achter stijheid. Immers bij voor de wind of bij een gijp wordt de zaling voorwaarts belast. Dat komt voor het grootste gedeelte op de mast-aansluiting terecht, de stag kan immers redelijk makkelijk mee voor de eerste graad beweging. Dus ook om het mastprofiel te beschermen, moet er een breede basis zijn. Dus van de voorste hoek in het mastprofiel tot aan de achterste hoek (even de puur ronde houten masten vergetend, die hebben die hoeken niet ).

Zalingen bezwijken niet zo snel. Er is een vermoeden dat zalingen wel bezwijken bij kentering boot door de forse dynamische druk van water. Dan helpt een prusik ook niet ben ik bang.

Ronaldl schreef : Is volgens mij niet zo. I.p.v. opgesloten is dit eerder een gevalletje van labiel evenwicht. Zodra de hoeken gaan verschillen neemt de kracht die de zaling verder wil omklappen steeds meer toe. De wanten op het eind van be zaling fixeren kan natuurlijk het beste door daar met een oog/gaffel in de wanten en een gaffel aan het uiteinde.
Mij lijkt dat die brede basis nu juist het torderen van het mastprofiel tot gevolg heeft omdat de mastvoet op het dek vast staat en de top door de verstaging wordt vast gehouden. Waarschijnlijk zal het mastprofiel dat wel kunnen hebben maar volgens mij is het in beginsel onjuist.

zeekraal schreef :
Juist vanwege de LFR en dyneema is de wrijving tussen stag en zalingoog bij mij juist laag. Eens met het labiel evenwicht, dus toch maar fixeren nadat e.e.a. op spanning is gezet.

De ontwerper van mijn boot heeft onderstaand ontwerp gemaakt voor de zaling. Hij maakt juist gebruik van de brede mast basis t.b.v. een lichtgewicht oplossing zonder inwendige verstijving in de mast. Over torderen maakt hij zich kennelijk niet druk.

zeekraal schreef : Uiteraard is het een labiel evenwicht, maar vergeet niet de wrijving. Zolang de vertikale resultante van de 2 vectoren kleiner is dan de wrijvingskracht blijft de zaling op zijn plek. Met sinus en cosinus en geschatte wrijvingscoefficient kan je het zo uitrekenen tot welke hoek je kan gasn voordat de zaling vertikask wegklapt, nog los van het feit dat je dan ook nog het buigmoment in de mast-aansluiting moet meenemen.Het torsiemoment op de mast wordt niet bepaald door de breedte van de aansluiting maar door de kracht op de zaling en de lengte van de zaling. Tenzij je bedoelt dat de zaling juist moet omklappen om de mast niet te belasten. Maar dat bedoel je natuurlijk niet.
Ik denk dat de mastenmakers bij het kiezen van het profiel die torsie stijfheid wel op orde hebben, want anders had geen mast blijven staan.