Twist schreef :
Gisterenavond nog even zitten lezen in het boek van Gerard Dijkstra.
Daarin wordt betoogd dat een pendulum oplossing een betere gier (engels: yaw) demping oplevert dan een onder- of ongebalanceerd roer met trimtab. Zo begrijp ik het nu: Zo'n gierbeweging zorgt via het pendulum onmiddelijk voor tegendruk op de helmstok. Bij een trimtab wordt in eerste instantie de gierbeweging extra versterkt (meegkoppeld): stel je achterschip wordt naar lij weggezet door een golf, dan zal de trimtab ook naar de lijzijde verdraaien. Het roer reageert dan met een tegengestelde draai naar loefzijde en de boot loeft op (dus de verkeerder reactie). Pas als de koersverandering een feit is, begint de vaan in actie te komen en brengt de boel weer in balans en op koers.
Ken de roerconfiguratie bij Sunday niet, maar aangehangen roer betekent bijna altijd een ongebalanceerd roer. Bij mij is het in elk geval aangehangen ongebalanceerd.
Het succesvol kunnen toepassen van een trimtab op zo'n roer, hangt dan af van de gierdemping die de boot van zichzelf al heeft. Vooral van belang op de ruimere koersen.
@Sunday, is dit een overweging die je al actief gemaakt hebt?
Het is voor mezelf een van de grote twijfels over het haalbaar zijn van een trimtab-op-hoofdroer oplossing. Er zijn vast wel succesvoorbeelden van zo'n configuratie. Maar ja, dat zegt nog niet dat het op een andere boot ook goed zal werken. Er bestaat wel een proef (beschrijft Dijkstra ook) om dat gierdempingsgedrag van je boot te onderzoeken.
De hierboven beschreven gierdemping d.m.v. een trimtab is m.i. te somber. Wanneer het achterschip naar lij wordt weggezet, dan wordt door de gewijzigde aanstroomhoek een kracht naar lij op het roer uitgeoefend. In dit voorbeeld blijft de vaan in dezelfde positie staan. Een los roer gaat meteen draaien. Zie in de figuur positie 1. De dwarskracht op het roer wordt nul. Er is dan geen gierdemping.
Bij een vastgezet roer , positie 3, blijft de dwarskracht en daarmee wordt de gierbeweging gedempt. Bij het roer met de trimtab zal in eerste instantie het roer bewegen, maar dan begint de trimtab (met tegenkoppeling) zodanig te verdraaien dat het roer niet verder draait. Het roer met trimtab komt dan in de positie 2, tussen de positie van een vrij roer en een vast roer. Er is dus wel meteen sprake van gierdemping, maar minder dan bij een vast roer.
Bij een roer met pendulum ondervinden beide de gewijzigde aanstroomkracht en willen beide naar lij draaien, maar het pendulumkoppel is groter dan het roerkoppel en dus beweegt het pendulumblad naar lij en door de overbrenging tussen pendulum en roer, het roer naar loef. Hierdoor ontstaat een grotere hoek dan bij een vast staand roer en daarmee aktieve gierdemping. Zie positie 4.
Dit is maar een deel van het verhaal over gierdemping. Als de windvaan meedoet, dan kan de gierdemping sterker worden bij aan de windse koersen en zwakker worden bij ruime of voor de windse koersen. Ook de rompvorm heeft invloed, bijv. lange kiel, wel of geen scheg etc.
De mate van gierdemping van een windvaansysteem is in principe instelbaar, maar helaas niet bij elk systeem.
Een trimtab systeem is te berekenen. Zie het boek van Letcher of het artikel: Built your own trim tab self-steering system, die ook als bron het boek van Letcher gebruikt.
Het is geen mysterie.
Jan