Onderwerp: Verhaaltje voor het slapengaan

Berghout-2 schreef :
Enorm zwaar werk met veel risico, en dat dan aan het eind van je leven zien als de mooiste tijd van je leven. Respect.

Gaaf. Van mij mag je meer van die verhalen plaatsen. De goede oude tijd is natuurlijk maar heel betrekkelijk, maar toch: dit is wel romantiek. Deed me inderdaad denken aan de boeken van Speerstra.

Eén van de schepen waar ik indertijd als maat op gevaren heb was de VD5 (tegenwoordig VD 241), een Volendammer kwak. We moesten wel eens met z'n tweetjes naar een andere haven om gasten op te halen, en zeilend had je dan je handen wel vol; er was geen enkele lier aan boord, en het zwaard werd onvertraagd aan boord getrokken. Maar dan bedacht je dat je ondertussen niet ook nog hoefde te vissen, en kreeg je extra respect voor de mensen van destijds...

Vlieter1 schreef :
Zeker.
Om het verhaal niet al te lang te maken had ik het aspect van het zeilen niet uitgediept.

Maar besef maar eens. Een man en een jongen op een schip van 25 x 5 meter, soms leeg en windvanger, soms geladen en zwaar.
Zeilend op het Duitse Wad met smalle kronkelgeultjes waar nauwelijks betonning was. Alleen hier en daar een houten tonnetje of een paar prikken die met een béétje zeegang slecht te zien zijn.
Geen motor. Waar nodig opkruisen of gijpen met een giek van 13,5 meter en zwaarden van bijna een ton per stuk.
Bijna altijd de kluiver erbij, anders was het schip veuls te loefgierig.
Sturen met een helmhout.
Als ze vastliepen, dan met z'n tweeën in de vaarbomen hangen of desnoods een werpanker uitlopen (what's in a name, een werpanker van 60 kilo).
En dan ook nog netjes en beheerst aanleggen, want de schipper wilde geen krassen.

Als bonus hadden ze ook altijd de "kano" op sleep, een grote zware houten sloep. Iedereen die wel eens een bijbootje gesleept heeft weet hoe lastig dat is. Zo'n kwetsbaar kreng gaat altijd langs de verkeerde kant van de boei, loopt bij voordewindse rakken op je kont, slaat vol op momenten dat het ècht niet uitkomt en wil het liefst als eerste de sluis in.

Inderdaad, respect!
Wim.

Berghout-2 schreef :
Herkenbaar... maar: ze hadden dan weer geen schroef die altijd de sleeplijn wil opeten.

Prachtig geschreven verhaal en een onderwerp dat me aan het hart ligt.
Meer als dertig sleep ik reeds een bijbootje. Ik kan hem aan dek leggen of in de davids hangen maar uit veiligheids overwegingen sleep ik liever. Niet dat slepen makkelijk is en bovendien gaat van de snelheid af. Toch doe ik als die mensen in je verhaal. Die kozen ook voor slepen.

Ik leg vaak een sleeplijn klaar op het voordekje van dat bijbootje. Die sleeplijn is 20 meter vingerdik modern touw. Eén end belegd op het boegje, het andere aan de spiegel van het bijbootje.
Worden achteropkomende golven vervelend en dreigen ze de bijboot op de spiegel van het jacht te gooien grijp ik van op het achterdek die tros en gooi hem achter de bijboot. Hij heeft dan een lus- sleeplijn die de bijboot extra weerstand geeft zodat hij 8 meter achter de “ grote “ boot capriolen maakt. Kom ik in rustiger water trek ik liggend op het achterdek de bijboot kort, grijp het sleeptouw van de boeg en ruim de tros op.

Scheelt een hoop schade, die polyester bijboot weegt 30 kilo en het zijn mokerslagen als de golven dat ding tegen de spiegel gooit.
Laatst toch weer vergeten die lijn voor te bereiden. Had gedacht “ windje 4, dat zal wel meevallen” maar bleek dat er de week voordien de hele tijd 7 had gestaan en dan lopen die golven gewoon een paar dagen door. Ik leer nog steeds.

Weer een pracht story Wim.
Helemaal mijn stijl, ik ben gek op die verhalen van vroeger.

Henk.

Op de zeilschool hadden we elk jaar een speciale week waar alleen volwassenen aan mochten meedoen.
Elke keer weer was dat bijzonder, met bovengemiddeld veel bezoekjes aan horecagelegenheden, dames die eindelijk onder het juk van hun echtgenoot vandaan waren, zelfspot over de invloeden van de zwaartekracht op de diverse lichaamsdelen, ‘s avonds lang doorzakken met mooie gesprekken en goede wijn en, o ja, af en toe fanatiek zeilen.

Bij deze volwassenenweek was Henk een van de cursisten.
Henk was een beer van een vent, Rotterdammer, gepensioneerde HWTK van de Holland-Amerikalijn en later werkend bij de Scheepvaart Inspectie, die wel eens zeilen wilde leren.
Henk was gewend met zware dingen om te gaan en dat was soms wel lastig op het valkje: terwijl we hoog aan de wind voeren, vroeg ik hem om de grootschoot ietsjes door te zetten omdat het zeil kilde. Met één ruk van zijn machtige arm lag de giek op de overloop, kraakte de mast in z’n voegen en zag ik het boegbeslag omhoogkomen.

Henk nodigde ons (mijn vriendin en ik) een paar weken later uit bij zijn afgelegen huisje in Friesland.
Na een lange wandeling waarbij ons scheepshondje samen met Henks hond kopje onder ging in een met gier gevulde sloot waarna ze blij tegen ons opsprongen en niet begrepen dat wij ze met een grote boog in het kanaal flikkerden, zakten we lekker door met Henk, we mochten er blijven slapen. We hoorden hem natuurlijk uit over zijn tijd bij de Holland-Amerikalijn.
Ik vroeg hem ook naar de fraaie scheepschronograaf met HAL-logo die tikkend de juiste tijd aangaf.
Hij vertelde: “Dat is een bijzonder verhaal. Begin jaren ’70 had ik als HWTK de leiding over de inrichting van de machinekamer van de Prinsendam, die toen gebouwd werd. Het zou mijn laatste grote opdracht voor mijn pensioen zijn, een prachtige klus, een soort kroon op mijn werk. Bij de doop van het schip kreeg ik als dank deze klok die voor mij heel bijzonder is. Hij herinnert mij aan de mooiste tijd van mijn leven. Eens in de week, altijd op maandagochtend, wind ik hem op.
Vorig jaar stond hij opeens stil, het viel me op dat hij geen glazen meer sloeg. Ik dacht nog, ik zal ‘m eens wegbrengen voor goede schoonmaakbeurt.
Aan het einde van die dag hoorde ik op het nieuws dat er brand was uitgebroken op de Prinsendam. Gôh, dat is ook toevallig, dacht ik nog, de brandmelding was precies op het tijdstip dat die klok stilstond.
Gelukkig is iedereen levend en wel van de Prinsendam geëvacueerd, maar het schip bleef brandend ronddrijven.
Na een week, ik zat lekker de krant te lezen met een glas single malt erbij, hoor ik plotseling de klok weer slaan. Vreemd, dacht ik nog, maar zocht er niks achter.
Een paar uur later hoorde ik op het nieuws dat de Prinsendam was gezonken. Precies op het tijdstip dat de klok weer sloeg.
Ik ben niet bijgelovig, maar hier zat ik met kippevel over m’n hele lijf.”
Terwijl Henk dit vertelde kneep hij bijna zijn whiskyglas fijn en stonden onze haren overeind.

Wim.

Weer een fijn verhaal, Wim. Dank.

Een stukje geschiedenis van een eeuw geleden.
Over het harde leven en de dood op de zeilschepen.
Meestal verander ik de namen in mijn verhalen, hier niet. Alles is waargebeurd.

Nederland en Nederland II

Een jaar of 5 geleden had ik een klus in Vreeswijk.
Het was leuk om toevallig mijn oude tjalk tegen te komen die daar bij de museumwerf lag, want hoewel ik hem al in 2001 verkocht had bleef het toch een beetje mijn schip.
Op de werf stond een klipper die mijn aandacht trok. Het was een mooi groot schip met een diepe zeeg en een bijzondere kont. Ik knoopte een praatje met de schipper aan en vroeg hem naar de geschiedenis van het schip, ook al omdat de naam “Riboet” mij onbekend was.
Hij wist er niet zo veel van, een van de weinige dingen die hij wist te vermelden was dat het schip een eeuw geleden tweemaal in een jaar gezonken was waarbij de schipper en z’n vrouw omgekomen zijn.
Ik stond meteen op scherp. Ik vroeg hem waar dat gebeurd was. Hij dacht aan het Volkerak of het Haringvliet. Nog meer op scherp vroeg ik of hij de vroegere naam wist van deze klipper. “Nou, iets van Hollandia of Neerlandia” zei hij en toen wist ik het bijna zeker.
Ik vroeg: “kan het zijn dat de naam Nederland II was?”. Ja, dat was het.
Eindelijk, eindelijk na 35 jaar zoeken was de cirkel voor mij rond!

Jaren eerder had ik na lang zoeken een deel van de historie van mijn eigen tjalk kunnen ontrafelen. Het schip was in 1902 in Martenshoek gebouwd voor schipper/eigenaar Jacob Tabak. De eerste naam werd “Nederland”, een stoere zeetjalk van 125 ton waarop schipper Tabak een oude houten tjalk had ingeruild.
Jocob Tabak heeft niet lang kunnen genieten van het nieuwe schip, want eind 1909 stierf hij.
Het gezin Tabak bleef met de tjalk varen met oudste zoon Reinhard als schipper, maar zonder het officieel te regelen. Saillant detail: omdat de zaken goed gingen en hij drie zoons en drie dochters had die ook wel wilden varen, had Jacob kort voor zijn dood opdracht gegeven tot de bouw van een tweede schip, een zeegaande klipper van 144 ton, die bij de doop in 1910 de naam “Nederland II” zou krijgen.

De tjalk Nederland en de klipper Nederland II voeren overal het water dun, van Noord Frankrijk tot Denemarken (en stiekem ook een keer naar Hull), met stenen, hout, suikerbieten, graan, aardappelen enzovoort. Vaak voeren ze samen op, vooral als er grote partijen bouwmaterialen zoals bakstenen en dakpannen naar Noordduitse havens moesten worden gebracht.
Ze konden het goed vinden met de familie Wijnholt die op de houten tjalk Zeemeeuw in hetzelfde vaargebied opereerde. Zó goed, dat de jongere zoon Jan Tabak trouwde met Aaltje Wijnholt. Jan en Aaltje gingen als schippersechtpaar direct na hun huwelijk in 1912 op de klipper Nederland II varen, samen met zus Adeltje Tabak. Drie mensen van ongeveer 20 jaar op een vrijwel nieuw, zwaar schip.
Omdat vrouwen niet in staat werden geacht om matroos of stuurman te kunnen zijn (in de notariële aktes werden ze vermeld als “zonder beroep”), werd er ook een jonge knecht ingehuurd.

Op 10 april 1912 ging het de eerste keer mis. Er trok een zware noordwester over het kustgebied en de Nederland II, geladen met bakstenen voor Brunshausen, sloeg bij Norddeich vol en zonk. De hele bemanning werd gered en het schip werd niet veel later gelicht en hersteld. De (onderlinge) verzekering betaalde.
Ook de houten tjalk Zeemeeuw van schipper Wijnholt, de vader van Aaltje, zonk daar vlakbij. Ook hier overleefde de bemanning, maar het schip was verloren.




Op 23 oktober datzelfde jaar gebeurde een grote ramp. De klipper zat in de bietencampagne en voer afgeladen met peeën. Dat was riskante lading, want er werd gevaren met hoge deklast. De dekluiken werden op de den overeind gezet om meer kuub’s kwijt te kunnen. Dat betekende dat de stabiliteit van het schip fors afnam en dat het ruim niet meer waterdicht was afgesloten.
Onderweg naar de suikerfabriek van Puttershoek kreeg het met bakstagwind zeilende schip bij Dinteloord een windvlaag over zich heen, helde over, schepte water en vervulde langzaam maar zeker. De bemanning zag snel dat er geen redden aan was en spoedde zich naar de boot die zoals altijd meegesleept werd achter de kont.
Het jonge schippersechtpaar (zij was een paar maanden zwanger) en de zus van de schipper stapten in de boot terwijl het schip wegzonk. De schipper had de boot even heel snel kort vastgebonden om de dames een veilige overstap te geven, maar dat werd hen fataal. Hij kon de knoop niet meer loskrijgen en de boot werd mee ondergetrokken.
Het echtpaar Jan en Aaltje verdronk. De zus van de schipper en de jonge knecht wisten zich drijvend te houden en werden gered.




De klipper werd gelicht. Daarna waren er wat merkwaardige gebeurtenissen.
Ruim 2 maanden na de tragedie werd de Nederland II openbaar verkocht, zeg maar, geveild. Sybrand Wijnholt (de broer van de verdronken Aaltje, en tot het zinken ervan de schipper op de houten tjalk Zeemeeuw) kocht het schip en trouwde met Adeltje Tabak, de zus die de ramp bij Dinteloord overleefde, in januari 1913.
Maar enkele jaren later, in 1918, verkocht hij de klipper aan Reinhard Tabak, jeweetwel, de Reinhard die ook al eigenaar was van de tjalk Nederland. Naar de reden van deze transactie kunnen we alleen maar gissen.

Ondertussen moesten er allerlei zaken officieel worden geregeld. Na de dood van Pa Tabak in 1909 was dat nog niet gedaan, en na de tragedie bij Dinteloord werd dat echt noodzakelijk. Er moesten erfenissen verdeeld worden.
De tjalk Nederland werd daarom in 1916 openbaar verkocht op een veiling, waarbij de zoon Reinhard Tabak de tjalk waar hij al jaren op voer officieel kocht voor 4000 gulden. Daar kwam geen bank aan te pas, maar er werd geld geleend bij een particuliere geldschieter. Misschien had het er mee te maken dat het volop oorlog was en dat banken het te riskant vonden om geld uit te lenen zeker voor een schip dat volop geld verdiende in Duitsland.
Niet lang daarna, in 1922, werd de tjalk Nederland verkocht aan Jacob Engelsman voor 6400 gulden (een mooie winst!) en veranderde de naam in “Eems”. Pas in 1926 werd het schip voor het eerst (voor de zee) gemeten en teboekgesteld.

De klipper Nederland II was voor mij buiten beeld geraakt na 1918.
Totdat hij in Vreeswijk onverwacht opdook. Voor het eerst sinds honderd jaar lagen ze vlak bij elkaar, de voormalige Nederland en de voormalige Nederland II.
Wat mij toch wel ontroerde.

Wim.

Wat een verhaal! Dat de twee schepen zelfs nog bestaan is al een wonder. Dat ze sterke onderlinge raakvlakken hebben en nu bij elkaar lagen maakt zo'n ontmoeting extra bijzonder. Krijg er kippenvel van. Dat had ik van de klok ook al...

Berghout-2 schreef :

Man, wat een prachtverhaal. Zou die tijd door die familie ook als "die goeie ouwe tijd" gezien worden? Ik betwijfel het. Naast alle ellende van zinken en verdrinken waren er blijkbaar ook financiële zorgen. Dat kan zeker in die tijd niet makkelijk zijn geweest...

Maar wel prachtig dat van die schepen de verhalen bewaard zijn gebleven, en de schepen zelf ook.

2 x kippenvel!
Mooie verhalen, maar (jammer genoeg) met een donker kantje.

Prachtige verhalen, Wim!
Bedankt!

Nog een verder over de tjalk Nederland AKA Eems.

Het leuke is dat die laatste twee verhalen (van de Nederland en over de Klok van Henk) met elkaar te maken hebben.
We waren namelijk niet zómaar toevallig bij Henk (die eigenlijk een andere naam had) langsgegaan.

Toen we de tjalk gekocht hadden wilden we dolgraag veel te weten komen over de historie van ons schip en vooral foto’s vinden. Wat dat betreft kwam het goed uit dat we geen rooie rotcent hadden en dus niet voortvarend aan de slag konden gaan. Zo hadden we alle tijd om de geschiedenis uit te zoeken.
We hadden de restanten van een meetbrief uit 1952 waarin vermeld was dat het schip altijd “Eems” had geheten, en hadden enkele leesbare brandmerken gevonden.
Een jaar lang hebben we intensief archieven uitgeplozen van gemeentes, musea en de Schuttevaer, zijn langsgeweest bij het Kadaster en het hypotheekregister (bij beide was het: “Sorry, het boek/de map waar uw schip in staat is al jaren zoek”) maar nergens was iets te vinden, alles liep dood. Heel frustrerend.
Pas veel later kwamen we er achter dat er een fout stond in de meetbrief, en dat het schip de eerste 20 jaar “Nederland” had geheten. We hadden dus op de verkeerde naam gezocht.

Henk bood ons aan om eens in het schaduwarchief van de Scheepvaart Inspectie te kijken. Aan de hand van de oude brandmerken vond hij dat de Eems in 1926 een zeemeting had ondergaan in opdracht van J. Engelsman te Delfzijl.
Ik was ongelofelijk blij, na een jaar intensief zoeken hadden we eindelijk een naam!
Ik vertelde het opgetogen aan mijn moeder in Den Haag die laconiek reageerde: “Gôh, de moeder van de buurvrouw is een Engelsman, en die komt uit Delfzijl”. Toevallig was die moeder, 92 jaar oud, op bezoek bij haar dochter in Den Haag. Twee deuren verder belde ik aan en vroeg naar J. Engelsman, 1926. “Joa”, zei ze, “Dat is Jacob, mien broer!”.
Ze vertelde dat haar broer Jacob eind 1958 aan boord van de Eems in Groningen was omgekomen bij het vertremmen van een giftige lading, 62 jaar oud. “Hij had stikstof geladen” zei ze. Het schip was niet goed geladen maar de havenwerkers weigerden het ruim in te gaan. Volgens de toenmalige ARBO-norm hadden zij veel melk moeten drinken als bescherming tegen het gif, maar die melk was toevallig op.
De weduwe van Jacob leefde nog, ze woonde in een verzorgingstehuis in Delfzijl. Ik heb haar gesproken, maar ze kon niet veel zinnigs vertellen door haar dementie. Ze had wel twee heel vage fotootjes van “ons” schip, waar achterop stond “Hardzeilen Delfzijl 1932 Eersten prijs”.




Na Jan’s dood heeft de weduwe Jacoba Ohlsen (van Deense komaf, dat kwam vaak voor bij de Groninger kustvaarders) het schip in 1959 verkocht; het was in piekfijne staat en uitzonderlijk goed onderhouden.

20 Jaar later kochten wij het in deze staat bij een sloperij in H.I. Ambacht:














Het was een grote roestige badkuip die ooit een stoere zeetjalk was geweest.
Hij was gevuld met tonnen uitgeharde kalk en cement, de dekken en spuigaten leken op prachtige druipsteengrotten.

Door alle verhalen, papieren en vage fotootjes ging dit verwaarloosde casco steeds meer voor ons leven, wat een extra stimulans vormde om hem zorgvuldig te restaureren. Wat uiteindelijk 21 jaar duurde.

Zo zag de Eems ex-Nederland er 10 jaar geleden uit. De kleuren zijn een keuze van de huidige eigenaar.

Mooie verhalen weer en prachtige foto's, die in het ruim vind ik heel sfeervol, de hond had het ook wel naar de zin zo te zien.

De foto van Neuharlingersyl even door de wasstraat gehaald en de scherpte opgekrikt.
Als je nog meer foto's opgeleukt wil hebben stuur ze maar even.

Wat een prachtig verhaal Wim. Dank je!
Heerlijk om het te lezen.
De tjalk is ook prachtig geworden! Ik zeg niets over de kleur wit.
Op de helling ligt een fraai casco en ondanks de roest met een mooie lijn. Op de oude foto's zie ik nog veel oude details (spanten, ruim, ogen, puttings etc.). Vindt die oude foto's altijd geweldig om te bekijken.
Mijn Staverse jol heb ik zelf ingetimmerg en getuigd maar zo'n tjalk is het echte werk. Doe het je niet na.

Ongelofelijk hoe je een schip in 20 jaar naar de ratsmodee kan helpen zeg (maar gelukkig ook weer terug).
Wat een grote broek heeft dat grootzeil trouwens! En een flinke gaffel - is dat na de restauratie ook weer zo teruggekomen? Dat platrond op het berghout zonder onderbreking ter hoogte van de zwaarden is volgens mij ook niet alledaags.

Heerlijk, die foto's en de verhalen over vroeger.

Vlieter1 schreef :
Het schip is begin 1960 gekocht door Lauwaars, een handelsfirma in bouwmaterialen. Ze zochten een goedkope "bak" voor op- en overslag van kalk en cement.
Alles wat overbodig was voor die functie werd ruw weggesneden, de lieren, puttingen, mastkoker enz. De roef werd afgesneden op den-hoogte. De dekken werden verder opengesneden. Vervolgens werd er een tweedehands ronde stalen luikenkap opgelegd, afkomstig van een spits.
Zo werd het schip in Weurt neergelegd en werd het 20 jaar lang ge/misbruikt. Volgens getuigen hielden de twee schepen van de handelsfirma, die hun lading kwamen lossen, er nooit een houtje tussen. Dat is ook wel te zien aan de scherpe aanvaringsdeuken in de zij.
Het laden en lossen ging extreem ruw met een knijper aan een draadkraan. Op de foto's van het interieur kun je zien dat de den naar buiten is geslagen, dat spanten zijn verbogen en gebroken en dat op 1 plaats het gangboord naar boven is getrokken.

Ja, die grote broeken aan het zeil zijn opvallend. In die tijd was het wel gebruikelijk om grote broeken te hebben, maar op de Eems waren ze wel heel groot.
De gaffel had de halve gieklengte dus ruim 6,5 meter. Dat is nu weer zo. Ik heb het schip zo authentiek mogelijk herbouwd, zowel de hoofdlijn als de details. Ik was zelfs zo gek om uitgebreid te gaan klinken en smeden, en heb bolders en ovale patrijspoorten laten nagieten.

Overigens, op dat vage zeilfotootje zie je dat de bakstag zwaar in zeil drukt. Ik heb aan Jan (dat was de persoon die toen dekknecht was) gevraagd hoe dat zat, of ze soms net overstag waren gegaan.
Nee, zei hij, dat bakstagen gingen nooit los want zo gaven ze lekker steun aan het zeil...

Jollenbaas schreef :
Dat vonden wij toen ook. We hadden de tip gekregen dat er bij de sloop een casco lag en zijn er op een zondag heengereden (omdat we op die zondag een dafje konden lenen).
Mijn toenmalige vriendin en ik stonden op de dijk (in het christelijke H.I. Ambacht) bewonderende geluiden te produceren terwijl er een groot gezin-met-hoedjes-en-bijbels langsliep, kennelijk op weg naar de kerk. Wij kregen vernietigende blikken toegeworpen.

JeePee schreef :
Dank je JeePee!
Het hondje was piepjong. Trippelde heel knap over de kattesporen, behalve als-ie haast had
Het werd een heel behendig scheepshondje, kon zelfs via een steile ladder het ruim in- en uitklimmen.

Het is wel leuk dat de oude foto (Neuharlingersiel) en de nieuwe (Leeuwarden) vanuit dezelfde hoek zijn genomen, dan kun je mooi vergelijken.
Ik had het schip al grotendeels opgebouwd toen ik voor het eerst die oude foto onder ogen kreeg. Tot mijn tevredenheid constateerde ik weinig verschillen.
Ik heb de ogen voorin de roef te laag gezet, en had de volgorde ramen-blinden andersom gekozen.

Op andere details had ik keuzes gemaakt die afwijken van de "gemiddelde" zeetjalk, en juist die keuzes bleken toevallig goed te zijn op de Eems.
Zo waren de meeste zeetjalken wit. Ik had gekozen voor marinegrijs boven het berghout en bordeaux-rode spieën eronder. Achteraf waren dat ook de vroegere kleuren van het schip. Puur toeval!
Verder had ik voor de inrichting van de roef er voor gekozen om de kachel tegen het voorschot te zetten met aan weerszijden vaste banken. Gebruikelijker was dat de kachel tegen het tussenschot stond, met 1 roefbrede bank tegen het voorschot.
Ook deze keuze bleek achteraf identiek aan de oude situatie.

Als je geen tekeningen en geen foto's hebt, is het moeilijk om de juiste keuzes te maken. Vooral daarom was ik er op gebrand om zoveel mogelijk informatie te vinden.
Daar hoorde ook bij dat ik ben gaan kijken op schepen die op dezelfde werf waren gebouwd. Van een van die schepen mocht ik een gietijzeren bolder lenen (lees: van het boeisel afhakken en later terugklinken) om te laten nagieten.

Misschien begrijp je nu dat het mij 21 jaar gekost heeft

Wim.

Prijsvraagje.
Prijs: Eeuwige roem (zolang het duurt).

Wat is dat rare ding onder de vingerling op de achtersteven/scheg?

Een restant van de bevestigings strippen voor het doodhout onder de kielzool?
Dit doodhout stak net ff wat dieper dan de zool van het roer. Zo werd voorkomen dat het roer tijdens het vastlopen op het wad uit de vingerlingen schoof.

Jollenbaas schreef :
Nee. Koud.

Potverdrie daar gaat de eeuwige roem...