Onderwerp: Verhaaltje voor het slapengaan

Ik heb wel eens iets gelezen over een soort extra zwaardje / scheg-extensie. Ben de naam even kwijt, maar is dit er misschien een geleidestrip voor?

Was de achtersteven soms gevuld met vulhout omdat men toen nog alleen maar kon klinken en geen doosconstructie kon samenstellen en lassen om zo de oude houten vorm en houtdikte te kopiëren?
Zijn die strippen bedoeld zijn om te voorkomen dat het hout er onder uit viel? Aan de bovenzijde zie ik namelijk ook een afdekking zitten.

Jollenbaas schreef :
Een heel logische gedachtengang. Een dichte doos klinken is inderdaad onmogelijk.
Daarom zat er onderin de stevens een halve meter kneiterharde blauwe trasmortel op basis van schelpenkalk. Bij het aanbrengen van het schroefraam heb ik urenlang met een gehuurde Hilti staan raggen voordat dat spul eruit was.
Bovenop lag een blikken deksel, maar van oorsprong (en nu ook weer) zit daar een houten afdichting.

Maar je antwoord is fout

Vlieter1 schreef :
De Eeuwige Roem is voor Vlieter!!

Er heeft inderdaad een soort midzwaardje aangehangen, een zogenaamde linnet.
Ruim twee meter naar voren zat een zware bout dwars door de scheg, dat is 't draaipunt.
Die strips (alleen aan bakboord) zijn een geleiding.
Aan de linnet zat een stang naar boven. Zo'n beetje in het midden van de achtersteven is een wit puntje zichtbaar, dat is een geleideoog waar de stang doorheen liep. Vlak daarboven zat een vierlopertje waarmee de linnet omhooggetrokken kon worden.

Nagenoeg elke grote tjalk, aak en klipperaak had een linnet.
Door de voorlijk geplaatste mast en dus lange giek en lange gaffel waren (zijn!) dit soort schepen erg loefgierig. De voormalige knecht Jan vertelde mij dat zij altijd met de kluiver voeren, maar als dat om een of andere reden niet mogelijk was, dan zat de linnet er diep onder. Anders was het schip niet te houwen.

Bijna altijd is de linnet gesneuveld bij het inbouwen van een schroefraam.
Ik ken nog 1 schip met een intacte linnet: de klipperaak Hoop op Welzijn die in Woudrichem ligt, soms in Gorinchem. Dat schip is voorzien van een lamme arm (zijschroef).
Wim.

Leuk. Al googelend vond ik ook nog onderstaand plaatje van een onbenoemd achterschip, mogelijk een klipperaak maar volgens mij kleiner dan de Hoop op Welzijn (?) op www.vaartips.nl/extra/zwaard.htm:

Gefeliciteerd hoor Vlieter!

Heb een meer dan warme belangstelling voor rond- en platbodems maar dit is nieuw voor mij. Klaproeren op sleepschepen was bekend maar deze niet. Dank je weer wat geleerd, erg leuk!

Jollenbaas schreef :
Zoiets bedoel je?
Al weer lang geleden leverde ik dit roer (formaat schuurdeur) met extra zwaard (ook linnet genaamd) voor een sleepspits.
Was veel werk en woog zowat een ton!
Wim.

Alle pagina's met verhalen achter elkaar uitgelezen. Veel geleerd, nog veel meer niet begrepen, maar erg genoten!

Dank voor alle verhalen!

Voorlopig het laatste verhaaltje over de Eems/Nederland. Anders wordt 't ook zo saai.

Het schilderij

Ik schreef wat misschien wel de moeilijkste brief van mijn leven was, aan een totaal vreemde vrouw, met maar 1 doel: “Ik wil uw schilderij hebben!”.

Ik had al verteld over de moeizame zoektocht naar de geschiedenis van mijn tjalk.
Het had wel iets opgeleverd, maar volgens mij moest er nog meer te vinden zijn.
Daarom plaatste ik een oproep in de Schuttevaer (voor wie dat niet weet, dat is de schipperskrant die al bestaat sinds 1888), of er misschien nog iemand was die knecht of matroos op de Eems geweest was.
Na een maand kreeg ik een beverig geschreven briefje van een oude vrouw. Ze schreef dat haar man Jan tot vervelens toe steeds maar weer begon over zijn mooie tijd op de Eems, waar hij in 1932 aan boord was gekomen als 16-jarige.
Op de schippersbeurs had hij die verhalen ook steeds verteld, en een van de andere schippers had mijn oproep gezien: “Hé Jan, jij hebt toch op die Eems gevaren?”
Jan zelf kon niet lezen of schrijven. Hij had al AOW, maar deed af en toe nog een reisje met schone lading met zijn luxe motor Wilma. Geen deklasten meer, of china-klei.
Zijn vrouw schreef dat ik contact kon opnemen via de bevrachter, om te weten waar de Wilma zou liggen. En zo kwam ik in IJmuiden aan boord.
De Wilma was een prachtige kromme luxe motor met de maten van een spits. Alles glom. Het boeisel was goudglanzend in de lijnolie gezet. De machinekamer met de Kromhout was zó schoon dat ik op sokken naar binnen ging.
En toen ik de woning binnenkwam, Paf! werd ik getroffen door een groot schilderij van MIJN tjalk.
Jan zei dat hij op heel wat schepen had gevaren, maar dat hij op de Eems de mooiste tijd van zijn leven had gehad. Zijn vrouw beaamde dat volmondig: “Er gaat geen week voorbij of hij heeft ‘t weer over die Eems”.
En dat schilderij had hij kort daarvoor, in 1985, laten maken door Rieks Hamminga, de beroemde zeeschilder, op basis van de enige foto die hij van de Eems had.
Foto???? Ik werd gek!
Jan pakte een envelopje en haalde daar een piepklein fotootje uit, net zo breed als een pasfoto en ietsje hoger dan dat. Een haarscherp sepiakleurig fotootje, prachtig van compositie, genomen in Neuharlingersiel in 1932. Dezelfde foto die wat hoger in deze rubriek staat.
ALs je de foto en het schilderij vergelijkt, zie je dat de romp hetzelfde is maar dat de schilder met verstand van zaken (hij had zelf ook een zeetjalk) het schip diepgeladen zwoegend op de Vliestroom heeft gesitueerd.
We hebben uren gesproken, over de Eems, over familie (Jan en zijn vrouw woonden aan boord samen met scheepskees Laika. Ze hadden 1 dochter, die ziek was en in België in een kliniek lag, en ze hadden 1 kleindochter) en over nog veel meer. Ik wilde gewoon àlles weten.

Later lag de Wilma in Smeermaas, ten noorden van Maastricht, want dan kon Jan op zijn brommer naar zijn dochter in Luik. Ik ben een paar keer naar Smeermaas gegaan om Jan verder uit te horen, waar wij allebei enthousiast over werden.
Hier vertelde hij dat verhaal over de schelpenvaart.
Ik vroeg hem nog of de voorpiek zijn domein was, of hij daar sliep. Ja, daar lagen zijn spullen, maar daar sliep hij nooit. “Sliep je dan achterin, bij de schipper?” vroeg ik verbaasd. “Nee, natuurlijk niet. Nee, ik sliep altijd in het zeil”. En hij vertelde met een verlekkerd gezicht en bijpassende gebaren dat hij dan op het opgedoekte zeil klom, zich tussen de plooien naar beneden liet glijden, met z’n ellebogen een beetje ruimte drukte en “Dan lag ik als een vorst! Zomer en winter.”

Er was geen telefoon, dus het contact verliep met brieven en kaarten die door Jan’s vrouw werden gelezen en geschreven, via de schippersbeurs in Maasbracht.
Na een tijdje kwam het droeve bericht dat de dochter was overleden. Kort daarna ging Laika, de keeshond, dood. En weer even later kreeg ik een bidprentje van het overlijden van Jan’s vrouw.
Het contact werd moeilijk en spaarzaam. Schrijven kon niet meer.

Een half jaar later zag ik in de Schuttevaer een schip te koop staan met de maten van de Wilma. Ik belde de makelaar. Ja, het was de Wilma, Jan was dood onder de loopplank gevonden.
Naast een triest gevoel dacht ik: “Het Schilderij verdorie!!!!!!”.
Het schilderij kon eigenlijk alleen maar bij de kleindochter zijn, maar ja, ik had geen idee hoe ik haar zou kunnen vinden. Ik wist voor- noch achternaam.
Er zat maar één ding op: ik huurde een detectivebureau in met als opdracht: Vind Kleindochter. Voor 400 gulden namen ze de klus aan.
Na ruim een jaar (“Pfoeh, dat viel tegen!”) hadden ze haar gevonden, in Verviers, oost-België. Hoewel ze in het Franstalige deel woonde verstond zij wel Nederlands, zei de detective. En ze was getrouwd met Jacques Baguette (Sjakie Stokbrood, dacht ik meteen).
Ik schreef haar een brief. Verdorie, wat een moeilijke brief, want ik kende haar niet maar ik wilde alleen maar haar schilderij. Het schilderij van mijn schip.

Zij belde mij kort daarna. Klonk heel vriendelijk, maar zei direct “Da schilderij van Gropa, da hou ik hè, maar ge moogt wel komen om het te zien”.
Ik kon niet wachten. Hoewel het hele land spiegelglad was van de ijzel ben ik direct van Friesland naar Verviers gegleden, werd uitermate vriendelijk ontvangen en mocht het schilderij uitgebreid fotograferen.
De kleindochter vond het erg leuk dat ik haar veel kon vertellen over haar Gropa en ook later hielden we contact, totdat ik het schip verkocht.

Het foto van het schilderij heb ik op ware grootte laten afdrukken. Ik zie het nog steeds elke dag.

En de Wilma? Die ligt toevallig vlakbij, in Heeg. Als varende woonboot met een andere naam.

Wim.

Mooi verhaal weer!
Zo'n schilderij zou eigenlijk mee moeten verhuizen met de eigenaar. Zonder de band met het schip verliest het op den duur zijn betekenis en is het gewoon het zoveelste schilderij van een oud zeilschip.

Berghout-2 schreef :
Wees daar maar niet bang voor. Dit soort verhalen, in jouw schrijfstijl, dat wordt nooit saai. Blijf vooral schrijven!

Absoluut!!

Weer heerlijk leesvoer!
Blijf schrijven, ook over de Eems!

Mooie verhalen Wim. Bij mijn ouders hangt een schilderij van de Vertrouwen, de zeetjalk van mijn betovergrootvader en later mijn overgrootvader. De vertrouwen zelf ligt voor de Engelse kust, gezonken na een aanvaring.

Opnieuw een mooi verhaal over de Eems, ik ben ze nog lang niet zat.
De tijd van de zeilende vrachtvaart is al lang vervlogen; de tijd waarin je via brieven naar de beurs met schippers moest communiceren - mits ze tenminste konden lezen en schrijven - is minder lang geleden; maar ook dat lijkt inmiddels van een totaal andere wereld.
Ik begrijp wel dat de kleindochter het schilderij niet kwijt wilde (haar Gropa staat afgebeeld naast de tuiglier).
Of de kachelpijp op de roef de volgende slag zou overleven betwijfel ik, maar zeker met het achterliggende verhaal blijft het een prachtig schilderij.

Naar aanleiding van het linnet-gedoe heb ik even (nou jaaa, éven?!) in mijn negatievenarchief gezocht.
Hier zie je foto's uit 1990 van de kont van de Hoop op Welzijn, waarop heel goed te zien is hoe zo'n ding werkt.

Op de klipperaak Hollandia hebben ze de loefgierigheid weer anders proberen op te lossen.
Ik betwijfel of het werkt, die twee vaste schegjes.
Wim.

Je had ze in soorten en maten blijkbaar; die van de HoW was veel langer dan die op het plaatje dat ik gevonden had.
Waarvoor zou die uitsparing zijn?

Daar heeft een bout doorheen gezeten, door de steven, om de uitslag van de/het linnet te beperken en om te voorkomen dat-ie er onderuit kan donderen.
Maar die bout is verdwenen.
Op mijn tjalk zat aan bakboord een geleider in de vorm van een cirkelsegment, met hetzelfde doel.
Er werd wat afgeprutst

Overigens, bij de Hoop op welzijn valt ook die afstopdreg op.
Die was hard nodig, want dit schip voer (vaart nog steeds!) met een lamme arm, dat is een zijschroef die als een slagroomklopper aan stuurboord naast het schip hangt.
Deze lamme arm heeft geen achteruit. Als de motor (op het voordek) draait, dan draait de schroef ook.
Remmen gaat met de dreg, de ho-houder.
Omdat een dreg de neiging heeft om onverbiddelijk te pakken, kan er een extra draadje op, een soort neuringlijn, waarmee de mate van pakken gedoseerd kan worden en waarmee de dreg kan worden teruggehaald.
Wim.

Berghout-2 schreef :
Als achteranker voor zulke gevallen ( ik zeil meestal en daar zit ook geen achteruit of stop op ) heb ik in de davits twee ankers hangen die ik met een ruk aan een stang kan laten vallen. Beide zijn altijd klaar voor gebruik, hebben 10 meter rvs ketting en dan 40 meter lijn. Ik kan die stang bedienen vanaf mijn stuurpost. Is een beetje als de handrem aantrekken.
Je moet wel opletten dat de bijboot net niet onder de davits drijft want het maakt een ontzettende herrie als je bijvoorbeeld het Northill anker in die bijboot laat vallen.
Nee, dat is me niet gebeurd, ik heb het wel zien gebeuren met het hoofdanker van een gullet .

Hoe heet eigenlijk de horizontale boom waarmee de binnenschippers aan land fierljeppen ?

Dat is een zwierboom.
Die zijn bijna uitgestorven.
Jammer, want zeker bij warme dagen zijn ze erg leuk om mee te spelen.

Ik heb trouwens wel eens een geladen spits tegen een talud zien liggen met voor en achter een schoorboom tegen de stenen.
De schippersvrouw, netjes gekleed in lange rok en met boodschappentassen om de nek, liet zich met de zwierboom aan land draaien. Dat had ze al veel vaker gedaan, dat zag ik zo.
Wim.

Tijdens de periode dat ik voor een Zeeuwse marina werkte kreeg ik een telefoontje van een modellenbureau.
Of ik kon zorgen voor een ongeveer10 meter zeiljacht met schipper voor een dag fotograferen met modellen op het Veerse meer. Ze waren bereid 500 gulden te betalen voor het jacht, wilden dan onderhandelen met de schipper voor zijn prijs.
Er zouden twee modellen en een fotograaf komen, moest woensdag ( overmorgen ) zijn wegens het weer en voor catering moest niet gezorgd worden, er zou in Veere aangelegd worden en daar zou dan gelijk ook een hapje gegeten worden.
Ik vertelde dat ik wist van een prachtig klassiek jacht, of dat goed was ? Het was slechts 8 meter maar een oogstreling, binnen alles Laura Ashley, een pareltje.
Nee, de fotograaf wilde een 10 meter nieuw jacht, bovendien wit wegens de kleuren.
Ik zag zo dat geld voor m´n neus voorbij schieten. Een dagje zeilen en daar goed voor betaald worden en bovendien met een paar mooie modellen aan boord. Ik had vroeger een vriendin gehad die model was, nu was ik vrijgezel op het eiland Noord Beveland en daar was een enorm vrouwen tekort. Paniek.
Ik vroeg of ik even kon informeren en terugbellen. Ja, prima.
Ik belde Marc. Marc was een jonge Antwerpenaar, zijn spiksplinternieuwe jacht was een maand voordien geleverd en ik had Marc die beginneling was een paar keer mee naar buiten genomen in zijn nieuw speeltje om hem de grondbeginselen bij te brengen. We waren vrienden geworden.
Of ik zijn jacht woensdag mocht gebruiken ? Marc zei gelijk ja maar wilde toch weten wat en hoe.
Dus ik leg hem uit dat het voor een fotoschoot is met 2 modellen, naar Veere en terug. Een dagje spelevaren.
Geen probleem zegt Marc, maar, ik kom ook. Ik wil mee. Ik wist wel zeker dat het Marc niet om die mooie modellen te doen was, zijn jonge vrouw mocht gezien worden, hij wou gewoon z´n bedrijf aan zijn personeel overlaten en lekker een dagje gaan zeilen.
Goed, geregeld.
Ik bel terug en zeg dat er voor een jacht met schipper is gezorgd,de schipper wil 500 gulden voor z´n werk. Ik had geen idee van prijzen, schudde zomaar wat uit m´n mouw. Ok, woensdag 10 h aan de marina ingang.
Ik heb later in Turkije een paar keer geschipperd op een grote snelle catamaran en daar vroeg ik 100 € /dag. Ik schipperde enkel omdat ik een bekende had met een grote ( trage ) catamaran en hij vaak snoefde over z´n snelheid. Ik ben hem dan inderdaad eens voorbijgeraasd,het leek wel of hij stil stond. Na enkele keren had ik ervaring met cats en klanten en was voor mij de kous af.
Overigens had ik op die cat met wedstrijd tuig enkel Israelische klanten en die gaven meer fooi als wat ik verdiende voor het bureau. Dus eigenlijk goed verdienen.
Terug naar mijn verhaaltje. Woensdag morgen was Marc vroeg van de partij, wij bij hem aan boord en alles klaarmaken. Hij had een paar flessen champagne meegebracht, geen idee waarom.
Om tien uur verscheen de fotograaf, dan een kerel met een groot pakket kleding en later nog een vent. Het werd reeds 11 h, dus ik vraag de fotograaf wanneer de modellen komen waarna hij me verbaasd aankijkt en zegt “ Daar zitten ze “ en wijst op die twee venten.
Marc die in de kajuitingang stond verdween naar binnen waar ik hem hoorde gieren van het lachen.
Mijn mooie modellen waren mannen. Ik dacht dat het kerels waren die al die kleding kwamen brengen.
Het werd toch nog een mooie dag, gezeild werd er niet, en die twee van ruige baarden voorziene venten deden alsof ze zeilden. Andere kleding aan en weer poseren, achter het roer, met een koude pijp, met éen voet op de bakskist nadenkend over de reling staren, enfin je kent het wel uit de Compass catalogus. Puur bogus.
Marc en ik hebben de flessen soldaat gemaakt, jawel, ik weet dat doe je niet, drinken onder het varen. Maar, ik moest getroost worden.
Later maakte Marc er een grapje van. Als we s ávonds in de dorpskroeg stonden stootte hij me aan en zei “ lijkt die je iets voor jou ? “ waarbij hij op een Zeeuwse kerel met een grote snor wees.