Onderwerp: max compressie mast bootje wv 3ton

Je vallen dubbel nemen scheelt al de helft neem ik aan!

Scheelt een kwart. Alleen de invloed op de compressie van het halende eind word gehalveerd.

O ja, .... eens, compressie op de mast blijft gelijk inderdaad. Compressie op/tegen het dek - kiel wordt wel minder.

Moest even schakelen

steef ton schreef : Ik zeg:

okey, okey
Twee draden, met verschillende voorspanning.

Bij uitoefening van een zelfde kracht F is de uitwijking u van de draad met grotere voorspanning kleiner.

Twee draden met verschillende voorspanning en één met grotere sterkte (minder rek)

Bij één bepaalde kracht is de uitwijking gelijk aan de draad met grotere voorspanning

Uitwijking? Is het niet handiger om over rek te praten?
Dan krijg je dus een F-r diagram? (kracht-rek)
En zo'n F-r diagram begint altijd in de oorsprong lijkt me, hoe veel voorspanning je ook er op zet.

Het werkt niet als een voorgespannen boutverbinding.
Alle lijnen lopen gewoon door de oorsprong.
Eerst zet je er een voorbelasting op. Vervolgens de "werkbelasting".
De rek agv de "werkbelasting" is, zolang je in het elastische gebied zit, onafhankelijk van de grootte van de voorbelasting.
Δl = l · ΔF/(E·A)

Edit:
Gijper was me voor.

Aha. De grafieklijn gaat door de oorsprong, dus voor de uitwijkingen van de mast boeit de voorspanning niet.

Bootje ligt op één oor. Lijwant komt net niet los, dus spanning op lijstagen verwaarloosbaar tov loef. Mast hangt dus in feite aan alleen de loefdraden. Uitwijking van mast tov loodrecht wordt nu enkel beïnvloed door elasticiteitsmodulus van staaldraad.
De voorspanning is dus eigenlijk enkel om er voor te zorgen dat het lijwant voldoende kan 'krimpen'. Het is dus zaak het want beslist niet strakker te spannen dan totdat die situatie zich voor doet.

Ruimwinds hetzelfde, maar dan spel tussen want (bij mijn bootje. Kan ook achterstag zijn) en voorstag (/babystag, als die iets doet).

klopt dit?
Als dit zo is, dan boeit voorspanning bij een bootje met een enkelvoudig want, zonder zalingen en waarbij masttorsie geen rol speelt, helemaal niet. Bij een valkje mag het want slap staan, zonder voorspanning. Dat is wel in overeenstemming met mijn ervaring bij die (huur- in mijn geval) boten.

edit: eigenlijk wel beetje (heel erg) dom van mij en mijn leerlingen zullen me wel uitlachen, want Δl = l · ΔF/(E·A) ofwel ε = σ/E hebben ze in 4vwo én 5 havo net tentamen van gehad (en dat heb ik beoordeeld... )

Klopt! In de praktijk trek je er ook speling in een ronp mee weg, deels losse schotten enzo. En wellicht gedraagt een romp, afh materiaal, zich wel niet-lineair. Een romp is tenslotte een compositie van verschillende materialen met verschillende eigenschappen.l (itt een stag)

In dat geval leidt een hogere voorspanning WEL tot een quasi stijver geheel.

Nou, niet bij mijn bootje, hoor. Als ik speling in schotten zou kunnen wegtrekken met het want, wordt het weer eens tijd onderdeks het een en ander te gaan bekijken (en veranderen). Ik heb net de ondersteuning van mijn mast herzien. Ik hoef dus gelukkig alleen rekening met het materiaal van mijn want te houden.
Ik heb DM20 van 8mm gekocht en dat is 2mm dikker dan het rvs dat er voorheen zat. Zonder dat ik het eigenlijk in de gaten had en gewoon afgegaan op wat gebruikelijk is, kan ik daardoor het want net zo spannen als ik gewend was. Dat daardoor de spanning minder dan 15-20% wordt van de breeksterkte boeit gelukkig dus niet. Als de absolute spanning maar ongeveer hetzelfde blijft en dat kan ik nu dus net als voorheen gewoon controleren door te kijken of het lijwant net niet los komt bij helling.
Wat ik wel leuk vind van dit draadje is dat ik nu ook begrijp waarom dat zo belangrijk is.

edit:
door de lagere relatieve spanning gaat mijn want nu misschien wel zingen in de wind. In een ander draadje las ik al wat daar tegen te doen, mocht ik het te irritant gaan vinden...

Nachtvlinder schreef : Mbt de romp kan ik me er wel iets bij voorstellen dat "stress stiffening" een wat stijver gedrag tot gevolg heeft. Tot er plaatknik in dek en/of opbouw plaatsvindt. En dan kan je je boot bij de milieustraat gaan inleveren.

steef ton schreef :
Misschien interessant om de buiging van de boot eens te meten.
Touwtje strak van preek- naar hekstoel, vrijlopend langs de mast, hekstag helemaal los.
Streepje op de mast zetten bij het touwtje.
Dan de hekstag maximaal aan (25%) en kijken waar je touwtje loopt.
Je hebt een stijve boot als dat onder de 5 cm verschil blijft

@TS: wat is nu de extra rek (in mm) per extra N trekkracht, bij je DM20 tov eerdere wanten?

Telatief (tov breakspanning etc) is m.i. niet zo van belang hier..:

Wat mij nou interessant lijkt is hetzelfde proefje als van BK te doen, maar dan de twee belastingsgevallen vergelijken door dwarsuit, met telelens, van statief, HR foto's te maken en die vergelijken door ze over elkaar te leggen. Zodat je weet waar je je schip het meest mishandelt.
En op een paar posities in de lengte van de boot met een laserafstandsmeter oid bij beide belastingen de afstand tussen denning en kajuitdak meten; kijken of je die ziet opbollen.

@BK: Als ik de hekstag aan trek, dan wordt mijn mast een hoepel. En als ik daar mee door blijf gaan, dan trek ik de top er af en kan m'n mast de kliko in. Dat laatste ga ik maar niet doen.
Maar leuk experiment en ga wel een keer zoiets doen. Ik denk te weten dat m'n bootje extreem stijf is (geen onderbreking van het dek van boeg tot kuip, bijvoorbeeld, geheel carbon bodem, met carbon versterkte langsverstijvingen bak- en stuurboord van de kiel, etc, etc) en tijdens de vaart is mijn bootje dan ook volkomen stil. Geen gekraak of andere mechanische geluiden, enkel het ruisen van langsstromend water.

Nachtvlinder schreef :
De elasticiteitsmodulus van staal is ongeveer 2 keer die van dyneema (200 GPa versus 100 GPa zijn de waarden die ik kon vinden). Maar de doorsnede (oppervlakte) van mijn draadje van 8mm is ongeveer 1,8 keer die van het rvs van 6mm. Heft elkaar niet geheel op, maar wel bijna. Ik zal dus heel iets meer voorspanning op de verstaging moeten zetten om te voorkomen dat het lijwant los komt. Ik betwijfel zelfs of ik dat ga merken tijdens het spannen

steef ton schreef :
Zo'n bootje heb ik ook. Doodstil, ook met 50 kts wind en golven. Alle schotten, stringers, etc vastgelamineerd (en het zijn er heel veel).
Gaat toch bijna 3 cm krom

(maar een Bav of Hanse doet zomaar 15 cm, dat wel)

Maar jouw bootje is ook wat langer. En het dek is wel onderbroken door een opbouw. Bij mij zitten alle schotten, kastjes, bedjes, etc vast aan de romp. Voor de mast en voor de puttings zijn aparte constructies ingelijmd. Nu ja, teveel om op te noemen. Als mijn bootje eens een paaltje pikt, dan hoor je binnen "tets!" en niet "boeng!". Bootje heb ik echt serieus stijf gemaakt.
Maar meten is weten (en soms zweten, als je een bijvoorbeeld Bav hebt idd) dus ik ga wel een keer zoiets doen.

Edit (voordat iemand denkt dat dit om een wedstrijdje vérplassen gaat): dit is de reden waarom ik dit draadje gestart ben. Als ik het dyneema te hard door trek, dan gaat mijn mast aan stukken, ben ik bang. Niet mijn dek, romp, puttings of wat dan ook.

Wat is er zo erg aan dat je wanten aan lij loskomen (zolang de boel wel in balans is en niet knikt)?

Ik heb sterk gepijlde zalingen en als er alleen spanning op het loefwant staat, dan gaat dat torsie op mijn mast opleveren. Dat gebeurt toch wel, maar door wat spanning op het lijwant te houden blijft het beter binnen de perken (babystagje helpt ook). Bovendien zou de mast kunnen gaan 'wapperen' tussen top en voet. Allemaal niet fijn.

Datzelfde heb ik ook: gepeilde zaling, en een mast die zonder achterstag kan staan.
Ik vind het alleen erg lastig om zo'n mast goed te tunen, daarom vind ik dit wel een heel nuttig draadje.

Mijn mast is daarbij ook een heel buigbaar ding, vooral aan de wind heeft het de neiging om uit zchzelf in een kromming te gaan staan, daardoor neemt de spanning van het topwant af, en staat er veel spanning op het hoofdwant.

En dan moet je die volvo ocean dingen of die uit de Vendee Globe hebben...een en al gekraak en gepiep, horen en zien vergaat je

Sonador schreef :
Ik had het in het verleden ook een beetje. En vibraties bij veel wind. Dat laatste kon ik er meestal met de babystag wel uit trekken, maar dan werd mijn grootzeil soms vlakker dan ik wilde.
Ik heb uiteindelijk mijn mast vervangen (wilde ik toch al). Ik heb twee stel zalingen gemonteerd. Goed opgelet dat de afstanden niet zomaar op elkaar deelbaar waren. En de babystag tussen de zalingen in. Verder heb ik ze meer gepijld gemaakt (en de onderste iets langer). Nu geen last meer van vibraties, te kromme mast of slappe voorstag.

Sonador schreef :
Volgens mij verwissel je oorzaak en gevolg.....
De mast gaat krom staan OMDAT de wantspanning dat toelaat ((het gebrek aan wantspanning).
En aan de wind neemt wantspanning aan loef nooit af, alleen toe. Ook op het topwant.
Anders zou je rechtop varen...